Öz
Depolanması sırasında ekolojik dengeye zarar veren fosfojipsin, içerdiği safsızlıklar nedeniyle kullanımı sınırlı olmakla birlikte, yıkama ve kalsine etme yolu ile bu safsızlıkların giderilmesi mümkündür. Bu araştırmada, Türkiye’deki atık fosfojipslerin yol açtığı büyük çevre kirliliğinin önlenmesi ve yapı malzemesi olarak ekonomiye geri kazandırılabilme olanakları araştırılmıştır. Bu amaçla, doğal baz alçı, fosfojips ve belirli oranlarda karıştırılmış doğal baz alçı ve fosfojips karışımı üzerinde bir dizi fiziksel analiz yapılmıştır. Bu üç malzeme üzerinde yapılan fiziksel analizler; kristal suyu tayini, elek analizi, priz (donma) süresi ve yayılma çapı tayini, Ph belirleme, rutubet miktarının tayini, eğilmede çekme mukavemeti ve eksenel basınç mukavemeti tayinidir. Fosfojips ve doğal baz alçının karışım oranları Ph derecelerine göre belirlenmiştir. Doğal baz alçının Ph derecesi 6-7, fosfojipsin Ph derecesi ise 3’tür. Fosfojipsin asidik özelliğinin yapı malzemesi olarak kullanımını sınırlandırması nedeniyle karışım halinde kullanılmasında yarar görülmüştür. Bu amaçla Ph dengesini ve granülometrisini ayarlamak amacıyla birçok karışım hazırlanmıştır. Uygun karışım %15 fosfojips - %85 doğal baz alçı olarak bulunmuştur. Eğilmede çekme mukavemeti ve eksenel basınç mukavemeti deneyleri yapılmış, priz alma süresi de dikkate alınarak yapı malzemesi olarak kullanılabilirliği ve maliyeti irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Fosfojips ekoloji çevre kirliliği gerim kazanım çekme mukavemeti eksenel basınç mukavemeti
Kaynakça
- Nanni,A., Chang,W.F., “Microwave and Thermal Resistant Oven Calcination of Phosphogypsum” Proceedings of The Second Worshop of By – Products of Phosphate Industries Florida Institute of Phosphate Research,University of Miami, Florida, 1985.
- Yılmaz, V.T., Fosforik Asit Üretim Artığı Fosfojipsin Tanımı ve Değerlendirme İmkanlarının Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 1987.
- Değirmenci, N., “Utilization of phosphogypsum as raw and calcined material in manufacturing of building products”, Construction and Building Materials Volume 22, Issue 8, 1857–1862, 2008.
- Devlet Planlama Teşkilatı Madencilik Özel İhtisas Komisyon Raporu Dpt: 2007 Fosfat Çalışma Grubu, Ankara, 2001.
- Çevre ve Orman Bakanlığı, Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği – Bilgi Edinme Birimi, Sayı: B.18.0.BHİ.0.00.00/610.01-873.
- Lin,K.T., Figueroa,J.L., Chang,W.F., “Engineering Properties of Phosphogypsum” Second Seminar on Phosphogpsum Proceedings Florida Institute of Phosphate Research, University of Miami, Florida, 1984.
- Tayyibi,H., Choura, M., Lopez, F.A., Alguacil, F. J., Lopez-Delgado, A., “Enviromental Impact and Management of Phosphogypsum” Journal of Enviromental Management, Volume 90, Issue 8, 2377–2386, 2009.
- Velarde, H.D., Figueuroa,J.L., Chang,W.F., “Engineering Properties of Phosphogypsum, Fly Ash and Lime Mixtures” Second Seminar on Phosphogypsum Proceedings Florida Institute of Phosphate Research, University of Miami, Florida, 1984.
- Nanni, A., Chang, W.F., “Phosphogypsum Products for the Construction Industry” Proceedings of Second Seminar on Phosphogypsum, Florida Institute of Phosphate Research, University of Mimami, Florida, 1984.
- Taher,M.A., “Influence of Thermally Treated Phosphogypsum on the Proporties of Portland Slag Cement” Resources, Conservation and Recycling, Volume 52, Issue 1, 28-38, 2007.
- Erdem, E., Fosfojipsten Süpersülfatlı Çimento Üretimi ve Özelliklerinin Araştırılması, Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 1997.
- Işıldak, Ö., Fosfojips İçeren Portland Çimentosunun Hidratasyonu Üzerine Bazı Priz Hızlandırıcı Kimyasal Katkıların Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 1993.
- Erdem, E., Fosfojips’in Çeşitli Çimentoların Hidratasyonuna Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 1993.
- Aruntaş, H.Y., Gürü, M., Dayı, M., Tekin, İ., “Utilization of Waste Marble Dust as an Additive in Cement Production”, Materials and Design, Volume 31, Issue 8, 4039-4042, 2010.
- Değirmenci, N., Okucu, A., Turabi, A., “Application of Phosphogypsum in Soil Stabilization”, Building and Environment, Volume 42, Issue 9, 3393-3398, 2007.
- Keleş, G., Borojips ve Fosfojipsin Çimento Sanayiinde Kullanılması, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 2004.
- Günaydın, M., İyi Derecelenmiş Zeminlerin Silis Dumanı ve Fosfojips ile Stabilizasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 2011.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Nisan 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 |