ADANA VE ÇEVRE İLLERDE GÖZLENEN YILLIK MAKSİMUM YAĞIŞLARIN BÖLGESEL FREKANS ANALİZİ

Yıl 2016, Cilt: 31 Sayı: 4, 0 - 0, 14.12.2016

Neslihan Seçkin , Emre Topçu

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.278460

Cited By: 5

Öz

Hidrolik yapıların tasarlanması ve projelendirilmesi belirli bir dönüş aralığı için gözlemlenmesi beklenen bir tasarım değerini gerektirir. İstatistiksel bir metot olan bölgesel frekans analizi bu amaçla kullanılır. Bölgesel frekans analizi, sadece su yapılarının tasarımı sırasında etkili tahmin yapılmasında değil, aynı zamanda hidrolojik bilgi olmayan veya kısa süreli veriye sahip bölgelerde de tasarım parametrelerinin belirlenmesinde kullanılabilmektedir.

Bu çalışmada dağılım parametrelerini tahmin etmek için L-momentler tekniği  kullanılarak Adana ve çevresindeki illerde bulunan ve Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMİ) ve Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından işletilen 53 adet yağış gözlem istasyonundan elde edilen ve kayıt süreleri 18 yıldan uzun olan istasyonların yıllık maksimum yağış değerlerine bölgesel frekans analizi uygulanmıştır. Homojen bölgeleri tanımlamak için, L-momentlere dayalı gösterge-sel metodu (Index Flood Method) kullanılmıştır. Elde edilen homojen bölgelere Genelleştirilmiş Normal, Genelleştirilmiş Ekstrem Değer, Genelleştirilmiş Lojistik, Genelleştirilmiş Pareto, Pearson Tip 3 ve Wakeby dağılımları uygulanarak tekerrür değerleri elde edilmiştir. Noktalama pozisyonu formülü olarak literatürde yaygın olarak kullanılan Medyan, Hosking, Gringorten, Hazen ve Cunnane formülleri kullanılmıştır. Sonuç olarak, çalışmada kullanmış olduğumuz 53 adet yağış gözlem istasyonunun verilerine parametrelerini Hosking noktalama pozisyonu formülü kullanarak l-momentler yöntemiyle elde ettiğimiz Genelleştirilmiş Lojistik (GLO) dağılımının uyduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel frekans analizi, L-momentler, Gösterge-sel yöntemi

Kaynakça

• Durrans, S. ve Kirby, J.T., “Regionalization of Extreme Precipitation Estimates for the Alabama Rainfall Atlas”, Journal of Hydrology, 295: 101-107, 2004.
• Hosking, J.R.M. ve Wallis, J.R, “Regional Frequency Analysis An Approach Based on L-Moments”, Cambridge University Press, UK, 1997.
• Hosking, J.R.M., “L-Moments:Analysis ve Estimation of Distributions Using Lineer Combinations of Order Statistics”, J. Royal Statistical Society, 52(2): 105-124, 1990.
• Haktanır, T., “Taşkın Frekans Analizi için Paket Program”, DSİ Teknik Bülteni, 53: 48-57, 1982.
• Hosking, J.R.M., Wallıs, J.R., ve WOOD, E.F., “Estimation of The Generalized Extreme Value Distribution By The Method of Probability Weighted Moments”, Technometrics, 27(3): 251-261, 1985.
• Lettenmaier, D.P. ve Potter, K.W., “Testing Flood Frequency Estimation Methods Using a Regional Flood Generation Model”, Water Resources Research, 21: 1903-1914, 1985.
• Wallis, J.R., ve Wood, E.F., “Relative Accuracy of Log Pearson-3 Procedures”, Journal of Hydrology, Div., ASCE, 111(7): 1043-1056, 1985.
• Lettenmaier, D.P., Wallis, J.R., ve Wood, E.F., “Effect of Regional Heterogeneity on Flood Frequency Estimation”, Water Resources Research, 23: 313-323, 1987.
• Hosking, J.R.M. ve Wallis, J.R., “The Effect of Intersite Dependence on Regional Flood Frequency Analysis”, Water Resources Research, 24: 588-600, 1988.
• Potter, K.W. ve Lettenmaier, D.P., “A Comparison of Regional Flood Frequency Estimation Methods Using Bootstrap Statistics”, Water Resources Research, Vol. 26, No. 3, pp. 415-424, 1990.
• Rosbjerg, D., Madsen, H., ve Rasmussen P.F., “Prediction in Partial Duration Series with Generalized Pareto Distributed Exceedances”, Water Resources Research, 28(11): 3001-3010, 1992.
• Wiltshire, S.W., “Identification of Homogeneous Regions for Flood Frequency Analysis”, Journal of Hydrology, 84: 287-302, 1986.
• Özcan, Z., Türkiye Akarsularının Taşkın Pikleri Frekans Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, 1990.
• Önöz, B., Bölgesel Taşkın Frekans Analizi, Doktora Tezi, İ.T.Ü., 1992.
• Vogel, R.M. ve N.M. Fennessey, “L Moment Diagrams Should Replace Product Moment Diagrams”, Water Resour. Res., 29(6): 1745-1752, 1993.
• Naghavi, B., ve Yu, F.X., “Regional Frequency Analysis of Extreme Precipitation in Louisiana”, Journal of Hydraulic Engineering, 121(11): 819-827, 1995.
• Seçkin, N., Seyhan ve Ceyhan Havzalarının Bölgesel Taşkın Frekans Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002.
• Lee, S.H. ve Maeng, S.J., “Frequency Analysis of Extreme Rainfall Using L-moments”, Irrigation and Drainage, 52: 219-230, 2003.
• Fowler, H.J., Kilsbyc. G., “A Regional Frequency Analysis of United Kingdom Extreme Rainfall From 1961 To 2000”, International Journal Of Climatology, 23: 1313-1334, 2003.
• Şorman, Ü., “Bölgesel Frekans Analizindeki Son Gelişmeler ve Batı Karadenizde Bir Uygulama”, İMO Teknik Dergi, 15:2, 3155-3169, 2004.
• Norbiato, D., Borga, M., Sangati, M., Zanon, F., “Regional
• Frequency Analysis of Extreme Precipitation In The Eastern Italian Alps and The August 29, 2003 Flash Flood”, Journal of Hydrology 345:149-166, 2007.
• Seçkin, N., L-Momentlere Dayalı Gösterge-Sel Metodu İle Bölgesel Taşkın Frekans Analizi, Doktora Tezi, Çukurova Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009.
• Apaydın, H., Anlı, A.S., Öztürk, F., “Trabzon İlinde Gözlenen Maksimum Yağışların Bölgesel Frekans Analizi”, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 15(3):240-248, 2009.
• Seçkin, N., Yurtal, R., Haktanır, H., Topaloğlu, F., “Regional Flood Frequency Analysis of Ceyhan River Basin in Turkey Using L-moments Method”, Fresenius Environnemtal Bulletin Volume 19-No 11a, 2010.
• Seçkin, N., Haktanır, T. ve Yurtal, R., “Flood Frequency Analysis of Turkey Using L-Moments Method”, Hydrological Processes, 2011; 25: 3499, 2011.
• Dodangeh, S., Sattari, M. T. ve Seçkin, N., “Minimum Akımların L Momentler Yöntemi ile Bölgesel Frekans Analizi”, Journal of Agricultural Sciences. Ankara, 17: 43-58, 2011.
• Yürekli, K., Köse, Ö., Hınıs, M.A., “Yüzey Drenaja Neden Olan Yıllık Maksimum Yağmurların Bölgesel Frekans Analizi”, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2):27-30, 2011.
• Seçkin, N., Çobaner, M., Yurtal, R., Haktanır, T., “Comparison of Artificial Neural Network Methods with L-moments for Estimating Flood Flow at Ungauged Sites: the Case of East Mediterranean River Basin, Turkey”, Water Resource Management, 27:2103-2124, 2013.
• Şorman, Ü. ve Okur, A., “L-momentler Tekniği Kullanılarak Noktasal ve Bölgesel Frekans Analizinin Uygulanması”, İMO Teknik Dergi, 2199-2216, 2000.
• Dalrymple, T., “Flood Frequency Methods”, U. S. Geol. Survey, Water Supply Paper 1453 A, Washington, 11-51, 1960.
• Hosking, J.R.M. ve Wallis, J.R., “Some Statistics Useful in Regional Frequency Analysis”, Water Resources Research, 29: 271-281, 1993.
• Dedun, S., ve Jing, D., “The Applications of Probability Weighted Moments in Estimating The Parameters of The Pearson Type Three Distribution”, Journal of Hydrology, 101: 47-61, 1988.
• Jing, D., Dedun, S., ve Ronfu, Y., “Further Research on Applications of Probability Weighted Moments in Estimating Parameters of The Type Three Distributions”, Journal of Hydrology, 110: 239-257, 1989.
• Landwehr, J.M., Matalas, N.C. ve Wallis, J.R., “Probability Weighted Moments Compared with Some Traditional Techniques in Estimating Gumbel Parameters and Quantiles”, Water Resources Research, 15(5): 1055-1064, 1979a.
• Landwehr, J.M., Matalas, N.C. ve Wallis, J.R., “Estimation of Parameters and Quantiles of Wakeby Distributions, 1.Know Lover Bounds”, Water Resources Research, 15(6): 1361-1372, 1979b.
• Landwehr, J.M., Matalas, N.C. ve Wallis, J.R., “Estimation of Parameters and Quantiles of Wakeby Distributions, 1.UnKnow Lover Bounds”, Water Resources Research, 15(6): 1373-1379, 1979c.
• Phien, H.N., “A Review of Methods of Parameter Estimation for The Extreme Value Type-1 Distribution”, Journal of Hydrology, 90: 251-267, 1987.
• Raynal, J.A., ve Salas, J.D., “Estimation Procedures for the Type-1 Extreme Value Distribution”, Journal of Hydrologic Engineering, 169-179, 1986.
• Greenwood, J.A., Landwehr, J.M., Matalas, N.C., ve Wallıs, J.R., “Probability Weighted Moments: Definition and Relation to Parameters of Several Distribution Exprensible in Inverse Form”, Water Resources Research, 15(5): 1049-1054, 1979.
• Hosking, J.R.M., The Theory of Probability Weighted Moments, Research Rep, RC 12210, 160 pp., IBM Research Division, Yorktown Heights, NY, 1986.
• Ahmad, M.I., Sinclair, C.D. ve Werritty, A., “Log-logistic Flood Frequency Analysis”, Journal of Hydrology, volume 98, 3-4;205-224, 1988.
• Gebeyehu, A., Regional Flood Frequency Analysis, The Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden, Bulletin No, TRIVA-VBI-148, 1989.
• Armstrong, J.S., ve F, Collopy., “Error Measures for Generalizing About Forecasting Methods: Empirical Comparisons”, International Journal of Forecasting, 8, 69-80, 2000.
• Seçkin, N., Adana ve Çevre İllerde Gözlenen Yıllık Maksimum Yağışların Bölgesel Frekans Analizi Bilimsel Araştırma Projesi, Proje No:MMF2011BAP2, Ç.Ü İnşaat Mühendisliği Bölümü, Adana, 70s, 2013.