İlkbahar mevsiminde zeytinlik arazilerde Poliklorlu Bifenil (PCB) konsantrasyonlarının belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 2, 1003 - 1014, 25.12.2019

Şeyma Nur Erkul Gizem Eker Şanlı

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.434861

Öz

Toprak kirliliği dünyada önemli bir
sorun teşkil etmektedir. Çeşitli organik mikro-kirleticiler toprağın yapısında
birikim göstermektedir. Zeytincilik faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı bölgelerde,
lipofilik özellikteki poliklorlu bifenil (PCB) gibi kirleticilerin topraktaki
konsantrasyonlarının tespit edilmesi oldukça önemlidir. Sunulan çalışmada,
nüfusun oldukça yoğun olduğu endüstriyel bir kent olan Bursa’da, insan sağlığı
ve çevre açısından önemli olan PCB’lerin, ilkbahar aylarında zeytinliklerin
bulunduğu arazi topraklarındaki konsantrasyonlarının ve
3 aylık homolog dağılımlarının saptanması amaçlanmıştır. Ultrasonik yöntem ile
toprak örnekleri ekstrakte edilmiş ve PCB konsantrasyonları gaz kromotografisi-
Mikro-Elektron Yakalayıcı Detektör ile ölçülmüştür. Ölçümler sonucunda, endüstriyel
alanlardaki zeytin arazilerinde PCB kirliliği kırsal alanlara göre nispeten
yüksek bulunmuştur. 5CB homolog grubu 3 ay için en baskın grup olarak tespit
edilmiştir. Toprak sıcaklığının toplam PCB konsantrasyonuna kayda değer bir
etkisi bulunmamaktadır. Sunulan çalışmada elde edilen veriler, ölçüm yapılan
arazilerde PCB kirlilik oranının kabul edilebilir sınırlar içerisinde kaldığını
ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, sadece toprak örneklemelerinin yapıldığı
bu araştırma, zeytinciliğin yoğun olarak yapıldığı Bursa’daki zeytinliklerde,
zeytin yapraklarında ve zeytinde de PCB konsantrasyonlarının araştırılması ve
risklerin ortaya konulması gerektiğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Homolog gruplar, zeytin arazileri, PCB konsantrasyonu

Kaynakça

• KAYNAKLAR (REFERENCES) 1. Manahan S.E., Environmental Science and Technology, Lewis Publishers Inc., ABD, 1998.
• 2. Dönmez B. G., Toprak örneklerinde poliklorlubifenil (PCB) kirliliğinin araştırılması ve yasal sınır değerlerin uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012.
• 3. Altınbaş, Ü., Çengel, M., Uysal, H., Okur, B., Okur, N., Kurucu, Y., Delibacak, S., Toprak Bilimi, Üçüncü Baskı, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları ,557, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 2008.
• 4. Rapaport, R.A., Eisenreich, S.J., Historical atmospheric inputs of high molecular weight chlorinated hydrocarbons to eastern North America, Environmental Science and Technology, 22, 931-941, 1989.
• 5. Halsall, C.J., Lee, R.G.M., Coleman, P.J., Burnett, V., Jones, P.H., Jones, K.C., PCBs in U.K. Urban Air, Environmental Science and Technology, 29(9), 2368-2376, 1995.
• 6. Theelen R.M.C., Liem A.K.D., Slob W., van Wijnen J.H., Intake of 2,3,7,8, chlorine substituted dioxins, furans and planar PCBs from food in The Netherlands: median and distribution, Chemosphere, 27, 1625-1635, 1993.
• 7. Brouwer, A., Ahlborg, U.G., Leeuwen, F.X.R. ve Feeley, M.M., Report of the WHO working group on the assessment of health risks for human ınfants from exposure to PCDDs, PCDFs and PCBs, Chemosphere, 37(9), 1627-1643, 1998.
• 8. Baldassarri L. T., Abate V., Alivernini S., A study on PCB, PCDD/PCDF industrial contamination in a mixed urban-agricultural area significantly affecting the food chain and the human exposure. Part I: Soil and feed, Chemosphere, 69(9), 1822-1830, 2006.
• 9. Yadav I. C., Devi N. L., Li J., Polychlorinated biphenyls in Nepalese surface soils: Spatial distribution, air-soil exchange, and soil-air partitioning, Environmental science & technology, 44, 2784-2790, 2017.
• 10. Fu, S., Cheng, H.X., Liu, Y.H., Yang, Z.Z., Xu, X.B., Spatial character of polychlorinated biphenyls from soil and respirable particulate matter in Taiyuan, China, Chemosphere, 74, 1477–1484, 2009.
• 11. Dragan, D., Cucu-Man, S., Dirtu, A.C., Mocanu, R., Vaeck, L.V., Covaci, A., Occurrence of organochlorine pesticides and polychlorinated biphenyls in soils and sediments from Eastern Romania, Int. J. Environ. Anal. Chem. 86, 833–842, 2006.
• 12. Klanova, J., Matykiewiczova, N., Macka, Z., Prosek, P., Laska, K., Klan, P., Persistent organic pollutants in soils and sediments from James Ross Island, Antarctica. Environ. Pollut., 152: 416-423, 2008.
• 13. Bozlaker, A., Odabaşı, M., Müezzinoğlu, A., Dry deposition and soil-air gas exchange of polychlorinated biphenyls (PCBs) in an industrial area. Environmental Pollution, 156, 784-793, 2008.
• 14. Salihoğlu, G., Taşdemir, Y., Prediction of the PCB pollution in the soils of Bursa, an industrial city in Turkey, J. Hazard. Mater. 164, 1523-1531, 2009.
• 15. Taşdemir. Y., Bursa Topraklarındaki PCB Dağılımları ve Hava/Toprak Arakesitindeki Değişim Miktarlarının Bölgesel ve Mevsimsel Olarak Belirlenmesi, TÜBİTAK Destekli Proje, Proje No: 108Y084, U.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 2012.
• 16. Kutkan, F., Zeytin ve zeytinyağı raporu, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı yayınları, 19 s, 2002.
• 17. Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Bursa İli Tarımsal Yatırım Rehberi, https://www.tarim.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/bursa.pdf, (Erişim: 19.06.2018)
• 18. Costopoulou D., Vassiliadou I., Leondiadis L., PCDDs, PCDFs and PCBs in farmed fish produced in Greece: Levels and human population exposure assessment, Chemosphere, 146, 511-518, 2016.
• 19. Pine O., Nuro A., Organochlorine pesticides and PCB in meat and by-products from Albanian markets, Journal of International Environmental Application & Science 11(4), 401-408, 2016.
• 20. Meijer, S.N., Ockenden, W.A., Sweetman, A., Breivik, K., Grimalt, J.O., Jones, K.C., Global distribution and budget of PCBs and HCB in background surface soils: Implications for sources and environmental processes. Environ. Sci. Technol., 37, 667-672, 2003.
• 21. WONG, F., Robson, M., Diamond, M.L., Harrad, S., Truong, J., Concentrations and chiral signatures of POPs in soils and sediments: A comparative urban versus rural study in Canada and UK., Chemosphere 74, 404–411, 2009.
• 22. Heywood E., Wright, J, Wienburg, C.L., Black, H.I.J., Long, S.M., Osborn, D., Spurgeon D.J., Factors influencing the national distribution of polycyclic aromatic hydrocarbons and polychlorinated biphenyls in British soils, Environmental Science and Technology, 40, 7629-7635, 2006.
• 23. Motelay-Massei, A., Ollivon, D., Garban, B., Teil, M.J., Blanchard, M., & Chevreuil, M. Distribution and spatial trends of PAHs and PCBs in soils in the Seine River basin, France, Chemosphere, 55, 555-565, 2004.
• 24. Ren N., Que M., Li Y.F., Liu Y., Wan X., Xu D., Sverko E., Ma J., Polychlorinated biphenyls in Chinese surface soils. Environ. Sci. Technol., 41, 3871–3876, 2007.
• 25. Aichner, B., Glaser, B., Zech, W., Polycyclic aromatic hydrocarbons and polychlorinated biphenyls in urban soils from Kathmandu, Nepal, Organic Geochemistry, 38, 700–715, 2007.
• 26. Granier, L., Chevreuil, M., Automobile traffic: A source of PCBs to the atmosphere. Chemosphere, 23, 785-788, 1991.
• 27. Zhang, J.Y, Qui, L.M., He, J., Liao, Y., Luo, Y.M., Occurrence and congeners specific of polychlorinated biphenyls in agricultural soils from Southern Jiangsu, China, J Environ Sci, 19 (3), 338-342, 2007.
• 28. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Genel Meteoroloji Genel Müdürlüğü, İllere ait mevsim normalleri, https://www.mgmhttps://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=BURSA.gov.tr/ veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=BURSA, Erişim tarihi 01.06.2018.
• 29. Breivik K, Sweetman, A., Pacyna, J.M., Jones, K.C., Towards a global historical emission inventory for selected PCB congeners- a mass balance approach. 1. Global production and consumption. Sci Total Environ, 290, 181–198, 2002a.
• 30. Wilcke, W., Müller, S., Kanchanakool, N., Niamskul, C., Zech, W., Urban soil contamination in Bangkok: concentrations and patterns of polychlorinated biphenyls (PCBs) in topsoils, Aust. J. Soil Res., 37(2), 245–254, 1999.
• 31. Broz, J., Grabic, R., Kilian, J., Lojkasek, M., Marklund, S., Ocelka, T., Pekarek, V., Pribyl, J., Tydlitat, V., Vyska, J. The effects of oils on pAH, PCDD, pCDF, and PCB emissions from a spark engine fuled with leaded gasoline, Chemosphere, 41, 1905-1911, 2000.
• 32. Cachada, A., Lopes, L.V., Hursthouse, A.S., Biasioli, M., Grcman, H., Otabbong, E., Davidson, C.M., Duarte, A.C. The variability of polychlorinated biphenyls levels in urban soils from five European cities, Environmental Pollution, 157, 511–518, 2009.
• 33. Lam, N.S.N., Spatial interpolation methods: a review. Am. Cartographer, 10, 129-149, 1983.
• 34. Vrom, Netherlands Ministry of Housing, Spatial Planning and Environment, Circular on target values and intervention values for soil remediation, DBO/1999226863, Netherlands Government Gazette, No: 39, 2000.