JSMAA tabanlı yeni bir eklenti: SWARA-JSMAA ve akrobasi uçağı seçimi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 3, 1487 - 1498, 07.04.2020

Korel İnanç Durmaz Cevriye Temel Gencer

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.476610

Cited By: 5

Öz

Karar vericiler tarafından en iyi
seçeneğin belirlenmesi oldukça zor bir süreçtir. Genellikle farklı
disiplinlerde bulunan karar vericiler, farklı disiplinlere ait tercihlerini karar grubunu
etkilememek amacı ile veya alan uzmanı olmadıkları için seçim
konusunda değerlendirme yapmak istemezler. Stokastik Çok Kriterli Kabul Edilebilirlik
Analizi (SMAA), seçim kriterlerine yönelik bilginin eksik olduğu, bilgiye ait kesin bir
yargıya varılamadığı, kritere ait bilgilere güvenilemediği veya tercihlerin
belli edilmek istenmediği durumlarda tercih edilen çok kriterli karar verme (ÇKKV)
yöntemlerindendir. SMAA yönteminin el ile çözümü oldukça zor olup çözüm
için çoğunlukla SMAA yöntemlerinin açık kaynaklı bir uygulaması olan JSMAA yazılımı
kullanılmaktadır.

 

Aşamalı Ağırlık
Değerlendirme Oran Analizi (SWARA) metodu ise, kriterlerin ağırlık oranlarının değerlendirilmesi yöntemine
dayanan, karar vericilerin değerlendirme konusunda mutabık olmadıkları durumda
kullanılabilen son dönemde yaygınlaşmış ve bilinen ÇKKV metotlarına göre basit ve hızlı
süreçleri içeren bir metot olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak SWARA metodunun ağırlık hesaplamasına
yönelik bir paket program yoktur. Bu çalışmada, SWARA metodunun ağırlık hesaplamasına yönelik bir yazılım
gerçekleştirilmiş ve ilgili yazılım JSMAA programına entegre edilerek SWARA–SMAA-2 metodu önerilmiştir.

 

Çalışmanın amacı, karar
verici durumda bulunan alan uzmanlarının değerlendirmelerinin önem ağırlıkları
vasıtası ile
SMAA yöntemine entegre edilerek belirsiz ve kesin olmayan verilerin etkisini
azaltmak,
bağımsız bir karar verme süreci tasarlamak ve bunu bir paket program
vasıtası ile kullanıma
sunmaktır. Önerilen yöntem, öncelikle literatürdeki ilaç fayda risk analizi problemine uygulanmış, elde
edilen sonuçlar bu probleme yönelik yapılan diğer çalışmalar ile
karşılaştırılmıştır. Yapılan değerlendirmelerin sonucu SWARA-SMAA-2 metodunun güvenilir
ve tutarlı sonuçlar verdiği görülmüştür. Uygulama kısmında ise geliştirilen JSMAA
programı vasıtası ile Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı için akrobasi uçağı
seçimi SMAA-2 ve SWARA-SMAA-2 yöntemleri kullanılarak yapılmış ve elde edilen sonuçlar
karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

JSMAA, stokastik çok kriterli kabul edilebilirlik analizi, aşamalı ağırlık değerlendirme oran analizi, uçak seçimi

Kaynakça

• Lourenzutti, R., & Krohling, R. A., The Hellinger distance in Multicriteria Decision Making: An illustration to the TOPSIS and TODIM methods. Expert Systems with Applications, 41(9), 4414–4421, 2014. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2014.01.015
• Figueira, J., Mousseau, V., & Roy, B., ELECTRE METHODS Introduction : A brief History. Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, 1–35, 2005. https://doi.org/Doi 10.1007/0-387-23081-5_4
• Wulf, D., & Bertsch, V., A natural language generation approach to support understanding and traceability of multi-dimensional preferential sensitivity analysis in multi-criteria decision making. Expert Systems with Applications, 83, 131–144, 2017. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2017.04.041
• Saaty T. L., The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw-Hill, 1980. ISBN: 0070543712
• Behzadian, M., Khanmohammadi Otaghsara, S., Yazdani, M., & Ignatius, J., A state-of the-art survey of TOPSIS applications. Expert Systems with Applications, 39(17), 13051–13069, 2012. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2012.05.056
• Cheng, C. H., Yang, K. L., & Hwang, C. L., Evaluating attack helicopters by AHP based on linguistic variable weight. European Journal of Operational Research, 116(2), 423–435, 1999. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(98)00156-8
• Dožić, S., & Kalić, M., An AHP approach to aircraft selection process. In Transportation Research Procedia (Vol. 3, pp. 165–174), 2014. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2014.10.102
• Dožić, S., & Kalić, M., Comparison of two MCDM methodologies in aircraft type selection problem. In Transportation Research Procedia (Vol. 10, pp. 910–919), 2015. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2015.09.044
• Wang, T. C., & Chang, T. H., Application of TOPSIS in evaluating initial training aircraft under a fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 33(4), 870–880, 2007. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2006.07.003
• Sun, X., Gollnick, V., & Stumpf, E., Robustness Consideration in Multi-Criteria Decision Making to an Aircraft Selection Problem. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 18(1–2), 55–64, 2011. https://doi.org/10.1002/mcda.471
• Sánchez-Lozano, J. M., Serna, J., & Dolón-Payán, A., Evaluating military training aircrafts through the combination of multi-criteria decision making processes with fuzzy logic. A case study in the Spanish Air Force Academy. Aerospace Science and Technology, 42, 58–65, 2015. https://doi.org/10.1016/j.ast.2014.12.028
• Bruno, G., Esposito, E., & Genovese, A., A model for aircraft evaluation to support strategic decisions. Expert Systems with Applications, 42(13), 5580–5590, 2015. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2015.02.054
• Ozdemir, Y., & Basligil, H., Aircraft selection using fuzzy ANP and the generalized choquet integral method: The Turkish airlines case. Journal of Intelligent and Fuzzy Systems, 31(1), 589–600, 2016. https://doi.org/10.3233/IFS-162172
• Tervonen, T., & Lahdelma, R., Implementing stochastic multicriteria acceptability analysis. European Journal of Operational Research, 178(2), 500–513, 2007. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2005.12.037
• Baccour, L., Amended fused TOPSIS-VIKOR for classification (ATOVIC) applied to some UCI data sets. Expert Systems with Applications, 99, 115–125, 2018. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2018.01.025
• Lahdelma, R., Hokkanen, J., & Salminen, P., SMAA - Stochastic multiobjective acceptability analysis. European Journal of Operational Research, 106(1), 137–143, 1998. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(97)00163-X
• Lahdelma, R., & Salminen, P., A method for ordinal classification in multicriteria decision making. In Proceedings of the 10th IASTED International Conference on Artificial Intelligence and Applications, 2010.
• Tervonen, T., Lahdelma, R., Almeida Dias, J., Figueira, J., & Salminen, P., SMAA-TRI In I. Linkov, G. A. Kiker, & R. J. Wenning (Eds.), Environmental Security in Harbors and Coastal Areas: Management Using Comparative Risk Assessment and Multi-Criteria Decision Analysis, Springer Netherlands (pp. 217–231), 2007. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-5802-8_15
• Tervonen, T., & Figueira, J. R., A survey on stochastic multicriteria acceptability analysis methods. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 15(1–2), 1–14, 2008. https://doi.org/10.1002/mcda.407
• Tervonen, T., JSMAA: Open source software for SMAA computations. International Journal of Systems Science, 45(1), 69–81, 2014. https://doi.org/10.1080/00207721.2012.659706
• Petrović, G. S., Madić, M., & Antucheviciene, J., An approach for robust decision making rule generation: Solving transport and logistics decision making problems. Expert Systems with Applications, 106, 263–276, 2018. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2018.03.065
• Yang, J. L., & Tzeng, G. H., An integrated MCDM technique combined with DEMATEL for a novel cluster-weighted with ANP method. Expert Systems with Applications, 38(3), 1417–1424, 2011. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2010.07.048
• Keršuliene, V., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z., Selection of rational dispute resolution method by applying new step‐wise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of Business Economics and Management, 11(2), 243–258,2010. https://doi.org/10.3846/jbem.2010.12
• Çakır, E., Akel, G., & Doğaner, M., Türkiye’de Faali̇yet Gösteren Özel Alışveriş Si̇teleri̇ni̇n Bütünleşi̇k SWARA - WASPAS Yöntemi̇ ile Değerlendi̇ri̇lmesi̇. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2018(18. EYİ Özel Sayısı), 599–616, 2018. https://doi.org/10.18092/ulikidince.347658
• Hillege, H. L., Buskens, E. ve Postmus, D., A State-of-the-Art Multi-criteria Model for Drug Benefit-Risk Analysis, University of Groningen, 2010. http://drugis.org/files/tervonenantidep-SOM-final.pdf.
• Kizilkaya Aydogan, E., & Özmen, M., Stokastik çok kriterli karar vermede iki yeni yöntem: smaa- gri ilişkisel analiz ve smaa-dematel-gri ilişkisel analiz. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 30(4), 627–640, 2015. ISSN: 13001884.
• Hashemkhani Zolfani, S., Aghdaie, M. H., Derakhti, A., Zavadskas, E. K., & Morshed Varzandeh, M. H., Decision making on business issues with foresight perspective; An application of new hybrid MCDM model in shopping mall locating. Expert Systems with Applications, 40(17), 7111–7121, 2013. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2013.06.040
• Tuş Işık, A., & Aytaç Adalı, E., A new integrated decision making approach based on SWARA and OCRA methods for the hotel selection problem. International Journal of Advanced Operations Management, 8(2), 140–151, 2016. https://doi.org/10.1504/IJAOM.2016.079681
• Lahdelma, R., & Salminen, P., SMAA-2: Stochasitc multicriteria acceptability analysis for group decision making. Operations Research, 49(3), 444–454, 2001. https://doi.org/10.2307/3088639
• D. Okul, C. Gencer, E. K. Aydogan, A Method Based on SMAA-Topsis for Stochastic Multi-criteria decision making and a Real-World Application. International Journal of Information Technology & Decision Making. 13, 957–978, 2014.