Urfa taşının kent mobilyası tasarımında kullanılabilirliğinin araştırılması

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 4, 2287 - 2300, 02.09.2021

Hülya Öztürk Tel , Gencay Sariisik , Fatma Sebnem Kuloglu Yuksel

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.879849

Öz

Urfa taşı estetik görünümü, kolay işlenebilmesi, ısı yalıtımı ve dayanıklılığı nedeniyle Şanlıurfa’da antik çağlardan günümüze kadar önemli bir yapı malzemesi olarak kullanılmıştır. Günümüz teknolojisinde betonun çok fazla kullanılmasıyla Urfa taşı önemini yitirmiştir. Çalışmada literatürdeki çalışmalardan farklı olarak kolay işlenebilme kabiliyetinden dolayı Şanlııurfa yöresi taş ocaklarından alınan Urfa taşının elde ve CNC’de işlenerek kent mobilyalarında bir tasarım elemanı olarak kullanılabileceği incelenmiştir. Mineralojik ve petrografik özellikler ve kimyasal, fiziko-mekanik ve petrofiziksel özellikleri ile ilgili yapı taşı örneklerinde bir dizi mühendislik özelliklerinin testi ve analizi yapılmıştır. Urfa taşı kristalize formdadır ve% 55.31 CaO ve% 0.24 SiO2 içeren sparit bir dokuya sahiptir. Porozite oranı %16.50, özgül ağırlığı 2450 kg/m3, su emmesi 9.15 %, basınç dayanımları 19.70 MPa, eğilme dayanımları 5.21 MPa ve çarpma dayanımı 4.05 kPa’dir. Petrofiziksel özelliklerde Δ (özelliklerin yüzde olarak değişmesi) değerleri% 1.63 ile 16.14 arasında, tuz kristalizasyon testi sonrası Δ değerleri ise% 3.27 ile 24.57 arasında bulunmuştur. Bu özellik değişikliğine göre (Δ%) kalsiyum karbonat kaynaklı diğer doğal taşlara göre bozulmaya karşı daha dayanıklıdır. Urfa taşının kent mobilyalarında kullanım performansının, mühendislik özellikleri testlerine göre iyi olduğu kanıtlanmıştır. Çalışmanın sonucunda CNC makinesi kullanılarak kolayca işlenebilen Urfa taşı ile yeni ürün tasarımı yapılarak, kent mobilyalarında kullanılabileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Urfa taşı, kent mobilyası, tasarım, üretim, işlenebilirlik

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi BAP tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

2018/18001

Kaynakça

• 1. Agan C , Şanlıurfa kireçtaşlarının geleneksel bir yapı malzemesi olarak koruma ve parlatma performansı üzerine bir ön çalışma. Bull Eng Geol Environ 75: 13–25,2016.
• 2. Turgut P, Yesilnacar MI, Bulut H (2008) Physico-thermal and mechanical properties of Şanlıurfa limestone, Turkey. Bulletin of Engineering Geology and the Environment 67:485–490
• 3. Aksu, V., Kent Mobilyalarının Yer Aldıkları Mekânlara Etkileri Üzerine-Trabzon Kenti Örneği-Bir Araştırma. Post Graduate Thesis, Karadeniz Technical University, 1998.
• 4. Güner, E. (2015). Kent kimliği ilişkisi bağlamında kent mobilyaları: Sultan Ahmet Meydanı örneği (Master's thesis, İstanbul Arel University Institute of Science and Technology).
• 5. Güremen, L. (2011). Kent Kimliği ve Estetiği Yönüyle Kentsel Donatı Elemanlarının Amasya Kenti Özelinde Araştırılması. Journal of New World Sciences Academy Social Science, 6(2), 254-291.
• 6. Kürkçüoğlu A.C.1998 Şanlıurfa İslam mimarisinde taş süsleme (2 cilt) Selçuk University Institute of Social Sciences Doctorate Thesis
• 7. Sağlık, A., Sağlık, E., & Kelkit, A. (2014). Kentsel Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi: Çanakkale Kent Merkezi Örneği, 1. International Urban Planning-Architecture-Design Congress, Kocaeli, Turkey, 8-11.
• 8. Sarıışık, G., Özkan, E. (2016). Bilgisayar Kontrollü Makine (CNC) ile Mermerlerin İşlenebilirliğinde Kesme Kuvveti ve Spesifik Enerjinin Belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(2), 420-430.
• 9. Topçu, İ. B., İstel, Ç., 2005. Kent Mobilyaları Betonlarının Özellikleri, 4th Urban Infrastructure National Symposium, 15-16 December 2005, Eskişehir, pp. 457-464.
• 10. Şişman, E.E. and Yetim, L., 2004. Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi. Trakya University Science and Technology Journal, 5(1), 43-51.
• 11. Seyrek H., 1992. Bir Kent Mobilyasını Biçimlendiren Faktörler. Design Journal,2(27), 120-123.
• 12. Topçu İ.B., Işıkdağ B., 2008. Beton kent mobilyalarının özelikleri, Structure Journal, 318: 144.
• 13. Gupta, N. & Bhatti, V. (2015). Importance of Street Furniture in Urban Landscape. International Journal of Latest Trends in Engineering and Technology (IJLTET), 5(3).
• 14. Allahdadi, M. (2017). Explaining the Criteria of Designing Urban Furniture and Landscape, with a Cultural-social Design Approach. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 165-175.
• 15. Ertaş, D. G., & Bayazıt, N. (2004). Strüktür ve Malzeme Özelliklerinin Endüstriyel Ürün Tasarımına Etkisi. II. National Building Material Congress Memorandum.
• 16. Yang, Y., Penghu, W., Liming, L., & Ziyin, X. (2011). Existing Problems and Countermeasures of Furniture Design [J]. Forest Engineering, 3.
• 17. Sarıışık G and Özkan E, "Mermerlerin CNC Makinesi ile İşlenmesinde Kesme Kuvvetleri ve Spesifik Kesme Enerjisinin İstatistiksel Analizi," Journal of Science and Engineering, vol. 19(55), 2017.
• 18. Sarıışık, G. (2021). Research on engineering properties of heat-treated volcanic rocks. Arabian Journal of Geosciences, 14(1), 1-14.
• 19. Sarıışık A, Sarıışık G (2016b) Investigation of engineering characteristics of Mardin Stone used in eco-building. Cogent Engineering 3:1–13
• 20. Korkanç M (2018) Characterization of building stones from the ancient Tyana aqueducts, Central Anatolia, Turkey: implications on the factors of deterioration processes. Bulletin of Engineering Geology and the Environment 77:237–252
• 21. Relea E, Weiss L, Wegener K (2019) Experimental study on the geometrical and dimensional stability of natural stone sorts for precision machinery. Procedia CIRP 80:89–94.
• 22. Sirdesai NN, Mahanta B, Ranjith PG, Singh TN (2019) Effects of thermal treatment on physico-morphological properties of Indian fine-grained sandstone. Bulletin of Engineering Geology and the Environment 78:883–897.
• 23. Park J, Hyun C-U, Park H-D (2015) Changes in microstructure and physical properties of rocks caused by artificial freeze–thaw action. Bull Eng Geol Environ 74:555–565.
• 24. Gökçe MV, İnce İ, Fener M, Taşkıran T, Kayabali K (2016) The effects of freeze–thaw (F–T) cycles on the Gödene travertine used in historical structures in Konya (Turkey). Cold Reg Sci Technol 127:65–75.
• 25. Tel, H. Ö., & Sarıışık, G. (2020). Research on some effective properties in nomination of Urfa Limestone to the “Global Heritage Stone Resource” designation. Arabian Journal of Geosciences, 13(18), 1-15.
• 26. Sarıışık G (2020) Investigation of the effect of the environmental interaction characteristics of volcanic rocks on several properties before and after heating processing. Fresenius Environ Bull 29:7367–7378.
• 27. Güner, Elif. Kent kimliği ilişkisi bağlamında kent mobilyaları: Sultan Ahmet Meydanı örneği. MS thesis. İstanbul Arel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015.
• 28. Sağlık A., Sağlık E., Kelkit A., "Kentsel Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi: Çanakkale Kent Merkezi Örneği", 1. Uluslararası Kentsel Planlama-Mimarlık-Tasarım Kongresi, Kocaeli, Türkiye, 8-11 Mayıs 2014, ss.1023-1035.
• 29. Ghorab, P. (2015). Kent Mobilyalarının Temel Tasarım İlkelerine Göre Değerlendirilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Mimarlık Programı, Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), 90s.
• 30. Çoban, E., Demir, Z. (2014). Kent mobilyalarının bulundukları mekânlara etkileri: Düzce örneği. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(1), 128-140.
• 31. Bayraktar, A. N., Tekel, A., Yalçıner Ercoşkun, Ö. Z. G. E. (2008). Ankara Atatürk Bulvarı üzerinde yer alan kantsel donatı elemanlarının sınıflandırılması, değerlendirilmesi ve kentin kimliği ilişkisi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 105-118.
• 32. Yücel, G. F. (2006). Kamusal açık mekânlarda donatı elemanlarının kullanımı. Ege Mimarlık, 4, 26-29.
• 33. Sarıışık A, Sarıışık G, Senturk A (2010) Characterization of physical and mechanical properties of natural stones affected by ground water under different ambient conditions. Ekoloji 19(77):88–96
• 34. Sarıışık G and Özkan E. "Effects of natural rock properties on cutting forces, specific energy and specific cutting energy by four-axis machine," Arabian Journal of Geosciences vol.11(5), pp. 84, 2018