MİDYAT GELENEKSEL KENT DOKUSU VE EVLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2004, Cilt: 19 Sayı: 3, 0 - , 10.04.2013

Neslihan Dalkılıç İşık Aksulu

Öz

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Midyat, farklı etnik ve dinsel kökene sahip insanların bir arada yaşadığı bir yerleşim merkezidir. Farklı inançlara ait ibadet mekanları (manastır, kilise, cami), hanlar, dükkanlar ve birçok geleneksel evden oluşan tarihi dokusuyla, özgün niteliklerini büyük ölçüde korumaktadır. Ancak bu zenginliğin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında, bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. Son yıllara kadar özgün nitelilerini büyük ölçüde koruyan kent, nüfus artışı ve çarpık kentleşmenin etkisiyle geleneksel dokusunu günden güne yitirmektedir. Yeni gelişmelerin geçmişi yok ederek, sağlıksız ve kimliksiz bir şekilde gelişiyor olması alan için büyük bir sorundur. Midyat’ın kültürel birikiminin çağdaş yöntemlerle doğru araştırılması ve tespit edilmesi, çözülmesi gereken sorunların başında gelmektedir. Bu çalışma kapsamında, Midyat kentsel sit alanındaki 119 geleneksel konutta incelemeler yapılmıştır. Evlerin genel yerleşim özellikleri, plan düzeni, cephe düzeni ve yapısal sistemi detaylı bir şekilde incelenmiş ve elde edilen sonuçlar sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Midyat, koruma, restorasyon, tarihi çevre, geleneksel kent dokusu.

Kaynakça

• Yaşayan Tarih Mardin, Mardin Valiliği Yayını, İstanbul, 2000.
• Aydın, S., Emiroğlu K., Özel, O., Ünsal S., Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, 9, 2000.
• Hollerweger, H., Turabdin, Lebendiges Kulturerbe, Living Cultural Heritage, Canlı Kültür Mirası, 95, 96, 1999.
• Midyat Kaymakamlığı Arşivi, 2000.
• Keser, E., Tur Abdin Süryani Ortodoks Dini Mimarisi, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, 10-12, 2002.
• Kankal, A., “Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Midyat”, Geçmişten Günümüze Midyat Sempozyumu, Midyat, 19-21 Haziran, 2003.
• Taş, K.Z., “Midyat ve Çevresinde Türk Hakimiyetinin Tesisi”, Geçmişten Günümüze Midyat Sempozyumu, Midyat, 19-21 Haziran, 2003.
• Yılmazçelik, İ., 19.yy’ın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1995.
• İşler, İ., ve Çetin, M., Dinler ve Diller Diyarı Midyat, Midyat Belediyesi Yayını, İstanbul, 14, 2000.
• Bilge, Y., Geçmişten Günümüze Süryaniler, Zvi-Geyik, İstanbul, 2001.
• DİE, Genel Nüfus Sayımı, 60, 67-68, 2000.
• Dalkılıç, N., Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Plan, Cephe ve Yapı Öğeleri Tipolojisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 70-71, 72-73, 1999.
• Ören, S. I, Traditional Urfa Dwellings: An Investigation of Part of the old town center, ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1996.
• Alioğlu, F., Mardin Şehir Dokusu ve Evler, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, 56-125, 2000.
• Sözlü görüşme, Davut Çetin, 2003.