ÇAĞDAŞ ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE KENT DOKUSUNUN YENİDEN YORUMLANMASI

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 4, 0 - , 10.04.2013

Gaye Birol

Öz

Bu çalışma, çağdaş alışveriş merkezlerini kamusal ortamı etkin bir alışveriş ortamına indirgeyen küresel sosyo-ekonomik sistemin mekansal araçları olarak, eleştirel açıdan inceler. Modern öncesi dönemde alışveriş, doğal ihtiyaçların rasyonel bir biçimde karşılandığı bir etkinliktir. Bu etkinlik, kentteki diğer işlevlerle bütünleşir ve kentsel mekanda gerçekleşir. Bu kentsel mekan, aynı zamanda kamusal bir mekandır; içinde kentlilerin sosyal etkinliklerini zenginleştiren ve destekleyen mekansal karakteristikler barındırır. Çağdaş alışveriş merkezi ise, alışveriş mekanını ve kent mekanını kentten görsel, fiziksel ve sosyal olarak kopmuş, devasa büyüklükteki kapalı kutu içerisine alır ve böylece kamusal mekanı kent merkezinin dışında yeniden yaratır. Bu yapı içerisinde alışveriş etkinliği tüketime dönüşür. Bu çalışmanın ana amacı, çağdaş alışveriş merkezi ile kent mekanı arasındaki mekansal ilişkilerin anlaşılması için kent mekanının karakteristiklerine temellenen farklı bir bakış açısı sunmaktır. Bu amaçla, öncelikle, alışveriş merkezi tipolojisini var eden koşulları açıklayan kavramsal çerçeve incelenmiş, daha sonra, Türkiye’den ve yurt dışından çeşitli alışveriş merkezi örnekleri, alışveriş merkezlerinde yeniden yorumlanan kent mekanı karakteristikleri aracılığıyla analiz edilmiştir. Sonuç olarak, alışveriş merkezinde kent mekanına yapılan mekansal göndermelerin yapaylığı ve salt tüketim odaklı olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alışveriş merkezi, alışveriş, tüketim, kent mekanı, modernizm.

Kaynakça

• Birol, G., “An Alternative Approach for Analysis of Traditional Shopping Spaces and A Case Study on Balıkesir”, Trakya University Journal of Science, Cilt 6 No 1, 63-75, 2005.
• White, R., Sutton, A.; “Social Planning for Mall Redevelopment: an Australian Case Study”, Local Environment, Cilt 6, No 1, 65-80, 2001.
• Backes, N., “Reading the Shopping Mall City”, Journal of Popular Culture, 31 (3) 1-17, 1997.
• Birol, G., Evolution of Trade Centres in Relation to Changing Trade Activities, basıl-mamış Doktora Tezi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, 2003.
• Jewel, N., “The Fall and Rise of the British Mall”, The Journal of Architecture, Cilt 6, 317-378, 2001.
• White, R., Sutton, A.; “Social Planning for Mall Redevelopment: An Australian Case-Study", Local Environment, Cilt 6, No 1, 65-80, 2001.
• Yırtıcı, H., Uluoğlu, B.; “Mekanın Altyapısal Dönüşümü”, itü dergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, Cilt 3, No 1, 43-52, 2004.
• Sennett, R., The Fall of Public Man, Faber & Faber, London, 1977.
• Trancik, R., Finding Lost Space, Theories of Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York, 1986.
• Jacobs, J., The Death and Life of Great American Cities: The Failure of Town Planning, Random House, New York, 1961.
• Colquhoun, A., Mimari Eleştiri Yazıları, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları, 1990.
• Jencks, C., Modern Movements in Architec¬ture, Penguin Books, 1985.
• Gruen, V., Shopping Towns USA, Van Nostrand Reinhold, New York, 1960.
• Baudrillard, J., Tüketim Toplumu, Ayrıntı Ya-yınları, İstanbul, 1997.
• Mumford, L., The City in History, Penguin Books, London, 1961.
• Ritzer, G., The McDonaldization of Society, An Investigation into the Changing Character of Contemporary Social Life, Pine Forge Pres, 1996.
• Kowinski, W. S.; The Malling of America: An Inside Look at the Great Consumer Paradise, William Morrow, New York, 1985.
• Auge, M., Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity, Verso Books, 1995.
• Arefi, M., “Non-Place and Placelessness as Narratives of Loss: Rethinking the Notion of Place”, Journal of Urban Design, Cilt 4, No 2, 179-193, 1999.
• Upton D., Architecture in the United States, Oxford University Press, Oxford, 1998.
• Lynch, K., The Image of the City, MIT Press, Cambridge, 1960.
• Moughtin, C., Urban Design: Street and Square, Butterworth Architecture, Oxford, 1992.
• Trancik, R., Finding Lost Space, Theories of Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York, 1986.
• Hillier, B., Space is the Machine, Cambridge University Press, Cambridge, 1996.