RARE EARTH ELEMENTS (REE) CONCENTRATION OF DIFFERENT COLORED FLUORITES KAMAN, KIRŞEHİR, TÜRKİYE

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 2, 229 - 237, 01.03.2013

Öner Özmen Şükrü Koç

Öz

Fluorite samples exhibiting differences in color were collected from hydrothermal fluorite mineralization in the Bayındır, İsahocalı, Yeniyapan and Alişar regions. Rare Earth Elements (REE) concentrations of the fluorites were determined. The analyses were conducted by the Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICPMS) method at the ACME Laboratory (Canada). REE diagrams and average values of normalized Chondrite were used in order to identify the differences according to regional and color. Total REE contents of the studied fluorites (green, purple, and dark purple) ranges from 9-7459 ppm having an average value of 1029 ppm. Light Rare Earth Elements (LREE) is more than that of Heavy Rare Earth Elements (HREE) in all fluorite samples. In addition, average REE concentration of green fluorites is more than that of purple and dark purple fluorites.

Anahtar Kelimeler

Hydrothermal fluorite , REE , Kırşehir , Kaman

FARKLI RENKTEKİ FLUORİTLERİN NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ (NTE) KONSANTRASYONU KAMAN, KIRŞEHİR, TÜRKİYE

Öz

Bayındır, İsahocalı, Yeniyapan ve Alişar bölgelerindeki hidrotermal fluorit cevherleşmelerinden farklı renkte fluorit kristali toplanmıştır. Bu fluoritlerin Nadir Toprak Elementleri (NTE) konsantrasyonları belirlenmiştir. Analizler Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICP-MS) yöntemiyle ACME laboratuvarlarında (Kanada) yapılmıştır. Bölgesel ve renklere göre farklılıkların belirlenmesi için kondiritlere göre normalleştirilmiş NTE diyagramları ve ortalama değerleri kullanılmıştır. Farklı renkteki fluoritlerin (Yeşil, mor ve koyu mor) toplam NTE konsantrasyonu 9-7459 ppm arasında değişmekte olup, ortalaması 1029 ppm’dir. Tüm fluorit örneklerinde Hafif Nadir Toprak Elementlerinin (HNTE) Ağır Nadir Toprak Elementlerine (ANTE) göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra yeşil fluoritlerin ortalama NTE konsantrasyonunun mor ve koyu mor fluoritlere göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hidrotermal fluorit , NTE , Kırşehir , Kaman.

Kaynakça

• Buchardt, W., “Orta Anadolu Jeolojisi (Geology
• of Central Anatolia)”, M.T.A. raporu, no: 2675,
• Ankara, unpublished, 1953.
• Türkünal, S., “Bayındır-Yeniyapan Molla Osman
• köyleri arasında kalan bölgenin sahreleri ve
• fluorit damarları hakkında rapor (Geology and
• fluorite mineralization of Bayındır Yeniyapan
• Molla Osman villages)”, M.T.A. raporu, no: 12,
• p., Ankara, unpublished, 1955.
• Zeschke, G., “Kaman kazası radyoaktif fluorit
• zuhuru hakkında rapor (Radioactive fluorite
• mineralization of Kaman region)”,
• M.T.A.raporu, no: 3, 17 p., Ankara,
• unpublished, 1956.
• İskit, M., “Bayındır-Kaman radyoaktif fluorit
• zuhurları ve civar kayaların petrografik etüdü
• (Petrographic studies of Bayındır Kaman
• radioctive fluorite mineralization and the host
• rocks)”, Mineral Res. Expl. Bull., v. 66, 149-
• , Ankara, 1966.
• Büyükkınacı, A., “Karahıdır-Bozada Tepe fluorit
• sahası hakkında rapor. (Fluorite of Karahıdır-
• Bozada Hill regions)”, M.T.A. raporu, no: 4003,
• Ankara, unpublished, 1966.
• Tümer, T., “Orta Anadolu, Kaman ve Kırşehir
• civarının fluorit sahalarını kapsayan bölgenin
• prospeksiyon raporu”, M.T.A. raporu, no. 73,
• Ankara, unpublished, 1973.
• Cündübeyoğlu, C., “Kaman Bayındır köyü
• Muazzez Akdeniz fluorit sahası hakkında ön
• rapor”, M.T.A. raporu, no: 3625, Ankara, 1966.
• Yaman, S., “Bayındır fluorit filonlarının termo
• optik analizi (Thermo optical analysis of Bayındır
• fluorite mineralization)”, Yerbilimleri, v.11, 23-
• , 1984.
• Bau, M. and Möller, P., “Rare earth element
• fractionation in metamorphogenic hydrothermal
• calcite, magnesite and siderite”, Contrib.
• Mineral. Petrol., 45: 231-256, 1992.
• Bau, M. and Dulski, P., “Comparative study of
• yttrium and rare-earth element behaviors in
• fluorine-rich hydrothermal fluids”, Contrib.
• Mineral. Petrol., 119: 213-223, 1995.
• Constantopoulos, J., “Fluid inclusion and rare
• earth element geochemistry of fluorite from
• south-central idaho”, Economic Geology, vol.
• , 626-636, 1988.
• Giese, U., Möller, P. and Dulski, P., “Mobile
• metals in the Harz Granites”, In: Möller P.,
• Lüders V., (eds) Formation of hydrothermal vein
• deposit. Borntrager, Berlin, 265-277, 1993.
• Koç, Ş. ve Özmen, Ö., “Alişar (Kaman-Kırşehir)
• fluoritlerinin nadir toprak elementi jeokimyası”,
• T.C.’nin 75. Yılında Fırat Üniversitesi’nde
• Jeoloji Müh. Eğ.’nin 20. Yılı Sem. Kitabı,
• Elazığ, 461-469, 1998.
• Koç, Ş., Özmen, Ö., Ayan, Z., Kayabalı, İ. and
• Acar, A., “Determination of fluid inclusion and
• rare earth element (REE) geochemistry of
• Bayındır, İsahocalı, Yeniyapan and Alişar
• (Kaman-Kırşehir) fluorites”, Third
• International Turkish Geology Sym. Middle
• East Technical University, Ankara-Turkey, p.
• , 1998.
• Koç, Ş. ve Özmen, Ö., “Bayındır, İsahocalı,
• Yeniyapan ve Alişar (Kaman-Kırşehir)
• fluoritlerinin sıvı kapanım incelemeleri”, G.Ü.
• Fen Bil. Derg. C. 13, n. 2, 501-508, 2000.
• Möller, P., Parekh, P.P. and Schneider, H.-J.,
• “The application of Tb/Ca-Tb/La abundance
• ratios to problems of fluorspar genesis”,
• Mineralium Deposita, vol. 11, 111-116, 1976.
• Möller, P. and Morteanı, G., “On the chemical
• fractionation of rare earth elements during the
• formation of Ca-minerals and its application to
• problems of the genesis of ore deposits”. In:
• August-itthis SS (ed) The significance of trace
• elements in solving petrogenetic problems and
• controversies. Theopharastos, Athens, 747-791,
• -
• Möller, P., “REE fractionation in hydrothermal
• fluorite and a calcite”, In: Pagel M, Leroy J.L.
• (eds) source, transport and deposition of metals.
• Balkema, Roterdam, 91-94, 1991.
• Schneider, H.-J., Möller, P. and Parekh, P.P.,
• “Rare earth elements distribution in fluorites and
• carbonate sediments of the East-Alpine mid-
• Triassic sequences in the Nordliche Kalkalpen”,
• Mineralium Deposita, vol. 10, 330-344, 1975.
• Özmen, Ö., “Kaman (Kırşehir) Fluorit
• Cevherleşmeleri”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1998.
• Koç, Ş., Özmen, Ö. ve Ümran, D.,
• “Geochemistry of fluorite mineralization in
• Kaman, Kırşehir, Turkey”, Journal Geological
• Society of India, 62, 305-317, 2003.
• Ketin, İ., “1:500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji
• Haritası Kayseri Paftası”, M.T.A., Publication,
• s., 1963.
• Seymen, İ., “Kaman (Kirsehir) dolayında
• Kırşehir masifinin stratigrafisi ve
• metamorfizması (Stratigraphy and metamorphism
• of Kırşehir massives of Kaman, Kirsehir)”,
• Bulletin of Geological Congress of Turkey,
• v.24, 101-108, 1981.
• Wakita, H., Rey, P. and Schmitt, R. A.,
• “Abundances of the 14 rare-earth elements and
• other trace elements in Apollo 12 samples:
• Five igneous and one breccia rocks and four
• soils”, Proc. 2nd. Lunar Sci. Conf., 1319-1329,
• -