V BÜKME KALIPLARINDA BAKIR SAC MALZEMELERİN GERİ ESNEME MİKTARLARININ TESPİTİ

Yıl 2008, Cilt: 23 Sayı: 1, 0 - , 14.02.2013

Özgür Tekaslan Nedim Gerger Ulvi Şeker

Öz

Bükme kalıplarında sac malzemeler büküldükten sonra elastik şekil değiştirmeye bağlı olarak bir miktar geriesnedikleri bilinmektedir. İstenen ölçünün elde edilmesi ve kalıp tasarımının yapılabilmesi bu geri esnememiktarlarının bilinmesine bağlıdır. Bu araştırmada, bükme kalıplarında geri esnemenin deneysel olarak tespitihakkında bir çalışma yapılmıştır. Geri esneme miktarlarının belirlenebilmesi için, modüler bir “V bükme” kalıbıtasarlanarak, çok yaygın olarak kullanılan bakır sac malzemelerin farklı bükme açılarındaki geri esneme miktarlarıtespit edilmiş ve bu özelliklere bağlı geri esneme grafikleri elde edilerek literatüre kazandırılması amaçlanmıştır.Modüler 18 değişik kalıpta, dört değişik bükme metodu kullanılarak üç farklı kalınlıktaki bakır malzeme için en az10’ar tane olmak kaydıyla 720’nin üzerinde deney numunesi bükülüp bilgisayar ortamında değerlendirilerek, geriesneme grafikleri çıkarılmış, geri esneme değerlerinin 0,50 ile 50 arasında değiştiği görülmüştür, farklı bükmemetotlarının geri esnemeye etkileri ve elde edilen grafiklerin kullanılabilirliği de tartışılmıştır. Literatürde en çokkullanılan dört farklı bükme metodundan ikisinin geri esneme açısından kullanılamayacağı tespit edilmiştir. Ayrıcazımbanın bükülen malzeme üzerinde bekletilmesinin geri esnemeyi azalttığı, artan malzeme kalınlığının ve bükmeaçısının geri esneme değerlerini arttırdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bakır sac, V bükme, bükme kalıbı, geri esneme.

Kaynakça

• Kalpakjian, S., Manufacturing Engineering
• and Technology, Prentice Hall., A.B.D., 2000.
• Tan, Z., Persson, B. ve Magnusson, C., “Empiric
• Model for Controlling Springback in V-Die
• Bending of Sheet Metals”, Journal of Materials
• Processing Technology, Cilt 34, No 1-4, 449-
• , 1992.
• Ostergaart, D., E., Basic Die Making, Ankara,
• -86, 1977.
• Shu, J. ve Hung, C., “Finite Element Analysis
• and Optimization of Springback Reduction: the
• Double-Bend Technique”, International
• Journal of Machine Tools & Manufacture,
• Cilt 36, No 4, 423-434, 1996.
• Gan, W. ve Wagoner, R.H., “Die Design Method
• for Sheet Springback”, International Journal
• of Mechanical Sciences, Cilt 46, No 7, 1097-
• , 2004.
• Tseng, A.A., Chen, T.C., Jen, K.P.,
• Kondetimmamhalli, R., Murty, Y.V., “Forming
• Properties and Springback Evaluation of Copper
• Beryllium Sheets”, Metallurgical And
• Materials Transactions A. Physical
• Metallurgy And Materials Science, Cilt 26, No
• , 2111-2121, 1995.
• Tseng, A.A., Chen, T.C., Jen, K.P., Ochiai, T.,
• “Forming and Fractographical Characteristics of
• Copper-Nickel-Beryllium Sheets under Tension
• and Bending”, Journal of Materials
• Engineering and Performance, Cilt 3, No 5,
• -634, 1994.
• Pourboghrat, F., Chu, E., “Prediction of Spring-
• Back and Side-Wall Curl in 2-D Draw
• Bending”, Journal of Materials Processing
• Technology, Cilt 50, No 1-4, 361-374, 1995.
• Papeleux, L. ve Ponthot, J.P., “Finite Element
• Simulation of Springback in Sheet Metal
• Forming”, Journal of Materials Processing
• Technology, Cilt 125-126, 785-791, 2002.
• Micari, F., Forcellese, A., Fratini, L., Gabrielli,
• F., Alberti, N., “Springback Evaluation in Fully
• -D Sheet Metal Forming Processes”, CIRP
• Annals- Manufacturing Technology, Cilt 46,
• No 1, 167-170, 1997.
• Forcellese, A., Fratini, L., Gabrielli, F., Micari,
• F., “Computer Aided Engineering of the Sheet
• Bending Process”, Journal of Materials
• Processing Technology, Cilt 60, No 1-4, 225-
• , 1996.
• Ling, Y.E., Lee, H.P., Cheok, B.T., “Finite
• Element Analysis of Springback in L-Bending of
• Sheet Metal”, Journal of Materials Processing
• Technology, Cilt 168, No 2, 296-302, 2005.
• Yuan, W.Y.D., “Generalized Solution for the
• Prediction of Springback in Laminated Strip”,
• Journal of Materials Processing Technology,
• Cilt 61, No 3, 254-264, 1996.
• Zhang, Z.T., Lee, D., “Development of a New
• Model for Plane Strain Bending and Springback
• Analysis”, Journal of Materials Engineering
• and Performance, Cilt 4, No 3, 291-300, 1995.
• Lo, S., Wu, Y., Yue, T., Xue, F., “On the
• Properties of Springback Theories for
• Commercial and Experimental Stamping
• Products”, Journal of the Chinese Society of Mechanical Engineers, Transactions of the
• Chinese Institute of Engineers, Series
• C/Chung-Kuo Chi Hsueh Kung Ch’ eng
• Hsuebo Pao, Cil 17, No 4, 397-404, 1996.
• Cerit, A.M., Makine Mühendisliği El Kitabı,
• Maya Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Şti., Ankara,
• -458-489, 1976.
• Güneş, A.T., Pres İşleri Tekniği, Cilt 1, Erk
• Yayıncılık, Ankara, 184-241, 1989.