SODYUM HEGZAMETAFOSFAT MİKTARININ HİDROMETRE DENEY SONUÇLARINA ETKİSİNİN DENEYSEL VE İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ

Yıl 2009, Cilt: 24 Sayı: 1, 0 - , 14.02.2013

Ercan Özgan

Öz

Bu çalışmada, hidrometre deyinde kullanılan sodyum hegzametafosfat (NaPO3) miktarının zeminin tane çaplarına etkisi deneysel ve istatistiksel olarak incelenmiştir. Hidrometre deneyleri için hazırlanan süspansiyonlara sırasıyla 0, 10, 20, 30, 40, 50 ve 60 gr NaPO3 ilave edilmiştir. Bu şekilde hazırlanan her bir süspansiyonun özgül ağırlığı, pH değeri ve iletkenliği ölçülmüştür. TS1900–2006’ da belirtildiği gibi 40 gr NaPO3 kullanılarak hazırlanmış olan süspansiyondaki zemin tane çapları referans değer olarak kullanılmıştır. Sonuç olarak, süspansiyonda hiç NaPO3 kullanılmadığında elde edilen tane çaplarının referans tane çaplarından 4.51 kat, 10 gr için 3.90 kat, 20 gr için 3.46 kat, 30 gr için 2.12 kat daha büyük olduğu tespit edilmiştir. Buna karşılık 50 gr kullanıldığında ise sadece 260’ncı dakikada hidrometre okuması yapılabilmiş ve 60 gr kullanıldığında ise hidrometre okuması yapılamamıştır. Deney sonuçları kullanılarak SPSS programı ile istatistiksel analizler yapılmış ve hidrometre deney parametreleri (geçen süre, ilk hidrometre okuması, sıcaklık, pH, iletkenlik, ayrıştırıcı madde ve sıcaklık düzeltme katsayısı, düzeltilmiş hidrometre değerleri, efektif derinlik, K değeri, tane çapı, süspansiyonun özgül ağırlığı ve NaPO3 miktarları) arasındaki korelâsyonlar belirlenmiştir. Ayrıca regresyon analizi yapılarak ilk hidrometre okumasına ve NaPO3 miktarına bağlı olarak düzeltilmiş hidrometre okuması için tahmin modeli oluşturulmuştur (R=0.87).

Anahtar Kelimeler

Hidrometre deneyi, tane çapı, sodyum hegzametafosfat, istatistik.

Kaynakça

• Gee, G.W., and Bauder, J.W.,. “Particle-size analysis”. In: A. Klute et al., Editors, Methods of Soil Analysis Part 1, Physical and Mineralogical Methods (second ed.), ASA, Inc.,
• Madison, WI:383–411. 1986.
• ASTM E100-95 Standard Specification for ASTM Hydrometers, 2001.
• Day, P.R., “Particle fractionation and particlesize analysis”. In: C.A. Black et al., Editors, Methods of Soil Analysis, Part 1:545–567. 1965.
• ASTM, American Society for Testing and Materials, Standard Test Method for Particle-Size Analysis of Soils. D422-63 (1972). 1985 Annual Book of ASTM Standards 04.08:117–127, 1985.
• Tyler, S.W., and Wheatcraft, S.W., “Fractal scaling of soil particle-size distributions: analysis and limitations”, Soil Sci. Soc. Am. J. Cilt:56, 362–369, 1992.
• Frank, E., and Jones, C., “A new reference method for testing hydrometers”, Measurement, Cilt 16, No 4, 231-237, 1995.
• Van, O.H., “Peptization of clay suspensions”, In An Introduction to Clay Colloid Chemistry, Interscience, New York:112–113, 1963.
• Kronberg, B., Kuortti, J. ve Stenius P., “Competitive and cooperative adsorption of polymers and surfactants on kaolinite surface”, Colloids and Surfaces, Cilt 18, 411-425, 1986.
• Choi, J.K., Wen W.W. ve Smith R.W., “Tecnical note: the effect of a long chain phosphate on the adsorption of collectors on kaolinite”, Minerals Engineering, Cilt 6, 1191–1197, 1993.
• Kura, G., ve Ohashi, S., “Complex formation of cyclic phosphate anions with bivalent cations”, J. Inorg. Nucl. Chem, Cilt 36, 1605–1609, 1974.
• Martel, A.E., and Smith, R. M., “In Critical Stability Constants: Inorganic Complexes” Plenum Press, New York, USA, Cilt 4, 70, 1976.
• Corbridge, D. E.C., “Condensed phosphates. In Studies in Inorganic Chemistry 2”, Phosphorus, Elsevier:134–135, 1980.
• Thilo, E., “The structural chemistry of condensed inorganic phosphate”, Angew. Chem. Int. Ed, Cilt 4, No 12, 1061–1071, 1965.
• Manfredini, T., Pellacani, G.C., Pozzi, P., ve Corradi, A.B., “Monomeric and oligomeric phosphates as deflocculants of concentrated aqueous clay suspensions”, Appl. Clay Sci., Cilt
• , 193–201, 1990.
• Brandenburg, U., Lagaly, G., “Rheological properties of sodium montmorillonite dispersions”, Appl. Clay Sci., Cilt 3, 263–279, 1988.
• Keren, R., “Effect of clay charge density and adsorbed ions on the rheology of montmorillonite suspensions”, Soil Sci. Am. J., Cilt 53, 25–29, 1989.
• Cushman, J.H., Low, P.F., “Rheological behaviour of Na-montmorillonite suspensions at low electrolyte concentration”, Clays Clay Miner., Cilt 381, 57–62, 1990.
• Lagalay, G., “Principles of flow of kaolin and bentonite dispersions”, Appl. Clay Sci., Cilt 4, 105–123, 1989.
• Volzone, C., Garrido, L.B., “The effect of some physico-chemical and mineralogical properties on the Na2CO3 activation of Argentine bentonites”, Appl. Clay Sci., Cilt 6, 143–154, 1991.
• Buchan, G.D., Grewal, K.S., Robson, A.B., “Improved models of particle size distribution: an illustration of model comparison techniques”, Soil Sci. Soc. Am. J., Cilt 57, 901–908, 1993.
• Turcotte, D.L., “Fractals and fragmentation”, J. Geophys. Res., Cilt 91, 1921–1926, 1986.
• Wu, Q., Borkovec, M., ve Sticher, H., “On particle size distributions in soils”, Soil Sci. Soc. Am. J., Cilt 57, 883–890, 1993.
• Young, I.M., Crawford, J.W., Anderson, A., ve McBratney, A., “Comment on number-size distributions”, Soil Structure Fractals, Cilt 61, 1799–1800, 1997.
• Bittelli, M., Campbell, G.S., Flury, M., “Characterization of particle-size distribution in soil with a fragmentation model”, Soil Sci. Soc. Am. J., Cilt 63, 782–788, 1999.
• Huertas, F.J., Chou, L., Wollast, R., “Mechanism of kaolinite dissolution at room temperature and pressure”, Part II: kinetic study, Geochim. Cosmochim. Acta Cilt63, No 19-20, 3261–3275, 1999.