DELİK DELME YÖNTEMİYLE KALICI/KALINTI GERİLMELERİN ÖLÇÜLMESİ VE GERİNİM ÖLÇERLERİN KALİBRASYONU

Yıl 2011, Cilt: 26 Sayı: 3, 0 - , 20.02.2013

Alpay Özer Yusuf Özçatalbaş

Öz

Bu çalışmada, delik delme metoduyla H-Drill kalıntı gerilme analiz programı kullanılarak kalıntı/kalıcıgerilmelerin ölçülmesi ve rozet tip gerinim ölçerlerin kalibrasyonu amaçlanmıştır. Bu amaçla, farklı en kesitalanlarına sahip çelik çekme levhasına ASTM’ye göre standart ve standart dışı D0/D oranlarına sahip farklı ikitip rozet gerinim ölçerler (RGÖ) uygulanmıştır. Yatay çekme presi ile çelik çekme levhasına 30, 45 ve 60 kN’lukeksenel kuvvetler uygulanmış ve bu kuvvetlerin oluşturduğu gerilmeler ölçülmüştür. Ayrıca, 60 kN’luk çekmekuvvetinin çelik levhanın farklı kesitlerinde oluşturduğu kalıcı gerilmeler belirlenmiştir. Eksenel çekmegerilmelerinin belirlenmesinde, farklı RGÖ’lerden yaklaşık aynı gerinimler elde edilmiş ve teorik gerilmedeğerlerine yakın sonuçlar belirlenmiştir. Kalıcı gerilme ölçüm sonuçlarında ise, standarda uygun RGÖ’lerteorik değere yakın gerilme değerleri vermiştir. Ancak, standart dışı RGÖ’lerden düşük ölçüm hassasiyeti veyaklaşık 36MPa daha düşük gerilme değerleri alınmıştır. Bununla birlikte, artan veya azalan kalıcı gerilmeyerağmen bu sapma miktarının yaklaşık aynı değerde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kalıntı/kalıcı gerilme, delik delme metodu, rozet gerinim ölçer, kalibrasyon

Kaynakça

• Dieter, E.G., Mechanical Metallurgy, McGraw-
• Hill Book Co., UK., 1988.
• Weismon, C., “Fundamental of Welding”, Welding
• Handbook, Volume-1, Editör: Kearns, W. H.,
• American Welding Society, A.B.D., 221-230,1976.
• Bahadur, A., Kumar, B.R., Chowdhury, S.G.,
• “Evaluation of Changes in X-Ray Elastic Constants
• and Residual Stress as a Fonction of Cold Rolling
• of Austenitic Steels”, Materials Science and
• Technology, volume 20, No 3:387-392, 2004.
• Kafkas, F., “Tornalanmış Parçalardaki Kalıcı
• Gerilmelerin Sapma Yöntemi Kullanılarak
• Tahmini” 5. Uluslararası İleri Teknolojiler
• Sempozyumu (IATS’09), Karabük, Türkiye, 1394,
• , 13-15 Mayıs 2009.
• Lin Y.C., Lee, K.H., “Effect of Preheating on the
• Residual Stressing Type 304 Stainless Steel
• Weldment”, Journal of Materials Processing
• Technology, Cilt 63, 797-801, 1997.
• Price, J.W.H, Paradowska, A.Z., vd. “Comparison
• of Experimental and Theoretical Residual Stresses
• in Welds: The Issue of Gauge Volume”,
• International Journal of Mechanical Sciences,
• Cilt 50, 513-521, 2008.
• Macherauch, E., Kloos, H.K. “Origin, Measurement
• and Evoluation of Residual Stresses”, Residual
• Stresses in Science and Technology, Volume 1,
• Editör: Macherauch, E., and Hauk, V.,
• İnformationsgesellsschaft, Verlag, Germany, 3-25,
• -
• Yiğit, O., “Tabaka Kaldırma Yöntemi ile Kalıcı
• Gerilmelerin Ölçülmesi ve Diğer Yöntemlerle
• Karşılaştırılması”, Mühendis ve Makine, Cilt:49,
• No: 579, 20-27, 2008.
• Kafkas, F., Karataş, Ç., et.all., “Determination of
• Residual Stresses Based on Heat Treatment
• Conditions and Densities on a Hybrid (FLN2-4405)
• Powder Metallurgy Steel Using Artificial Neural
• Network”, Materials and Design, Cilt: 28, 2431-
• , 2007.
• Vishay, TN-503-6, Measurement of Residual
• Stresses by the Hole-drilling Strain Gage Method,
• Vishay Micro-measurement, 19-34, 2007.
• Korsunsky, A.M., Regino, G.M., Nowell, D.,
• “Variational eigenstrain analysis of residual
• stresses in a welded plate”, International Journal
• of Solids and Structures, volume 44, 4574–4591,
• -
• Han, H.N., Lee, J.K., Kim, S.J., “An Observation
• of Permanent Strain During Recrystallization and
• Growth of Steel under Externally Applied Stress”,
• Materials Letters, volume 59, 158-161, 2005.
• Smith, S.L., Wood, W.A., “X-ray Structure and
• Elastic Strain in Copper”, Proceedings of the
• Royal Society of London A: Mathematical and
• Physical Sciences, volume 176, 966, 398-411,
• -
• ASTM E 837-01, Standard Test Method for
• Determining Residual Stress by the Hole Drilling
• Strain Gage Method, 2002.
• Schajer, G.S., H-Drill; Hole-Drilling Residual
• Stress Calculation Program User Guide, Canada,
• -
• Lord, J., Hole Drilling Techniques, The NPL
• Materials Centre, UK, 2000.
• Lee, H.T., Liu, C., “Optimizing the EDM holedrilling
• strain gage method for the measurement of
• residual stress”, Journal of Materials Processing
• Technology, volume 209, 5626–5635, 2009.
• Grant, P.V., Lord, J.D, Whitehead, P.S., The
• Measurement of Residual Stresses by the
• Incremental Hole Drilling Technique, National
• Physical Laboratory, UK, 2002.
• Vishay, Model RS-200 Milling Guide
• Instruction Manuel, Vishay Measurement
• Group, USA, 1-9, 1992.
• Bradley, G.R., James, M.N., Residual
• Stresses/Strains Induced by the Metal Inert
• Gas and Friction Stir Welding Processes,
• Department of Mechanical and Marine
• Engineering, University of Plymouth, England,
• -
• Buzluk, M., Elektrik ve Gazaltı Ark
• Kaynağında Kalıntı Gerilmelerin Ölçülmesi,
• Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen
• Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2007.
• Buzluk, M., Özer A., Özçatalbaş Y., Kurt, A.
• “Örtülü Elektrot ile Ark Kaynağında Akım
• Şiddetinin Kalıntı Gerilmelere Etkisi” 5.
• Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu,
• Karabük, 1591-1594, 13-15 Mayıs 2009.