Kentsel dönüşüm alanlarında akıllı şehir ölçümü: İstanbul Esenler örneği

Yıl 2025, Cilt: 40 Sayı: 1, 59 - 72, 16.08.2024

Zeliha Ozel Mazlum , Özge Yalçıner Ercoşkun

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1146942

Öz

Sürekli değişim ve gelişim gösteren kentlerimizde plansız ve hızlı kentleşme, göç, yıkıcı etkileri olan afetler, salgın vb. kentsel zorluklarla mücadele edebilmemiz için sürdürülebilir gelişme modelleri hayata geçirilmelidir. 2012 yılında yayımlanan 6306 sayılı Kanun ile gündeme gelen kentsel dönüşüm uygulamaları zorluklarla mücadele yöntemleri arasında yer alır. Kentsel dönüşüm ile; imar mevzuatına aykırı yapılaşan yapıların yer aldığı kentlerin sürdürülebilir kentlere dönüştürülmesi hedeflenmektedir. Böylelikle, kentsel dönüşüm kapsamında üretilen tek tip projelerin yerini ihtiyaca yönelik farklılaşan çözüm öneri sunan, teknoloji odaklı projeler alacaktır. Kentsel dönüşüm uygulama alanları ile akıllı şehir stratejileri arasındaki ilişkiyi kurgulamak ve tartışmak amacıyla plansız yapılaşması ve mülkiyete ilişkin sorunları ile gündeme gelen Esenler İlçesi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Esenler İlçesi’nin akıllılık potansiyelin ölçülmesi için çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan analitik hiyerarşi süreci kullanılmıştır. Çalışma kapsamında gerçekleştirilen atölye ve mülakatlarda, uzmanlar tarafından akıllı şehirlere ilişkin belirlenen sorun alanları ve önemli kavramlar Esenler İlçesi’nin akıllılık potansiyeli ölçümüne büyük katkı sağlanmıştır. Türkiye’de akıllı şehirlere ulaşmada ilk ve büyük adımı atan, Esenler İlçesi'nin mevcut durumu ortaya konularak, ilçenin akıllı dönüşüm için yeterli altyapıya sahip olup olmadığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

“Kentsel dönüşüm”, “akıllı şehir göstergeleri”, “AHS”, “İstanbul-Esenler”

Kaynakça

• Referans1: Keleş, R., Kent Hukuku, 1, İmge Kitabevi, Ankara, 2017.
• Referans2: Basee D.H., Abdulla Z.R., Transformation of urban morphology, vulnerability and resilience: Haifa Street Area, as a case study, Ain Shams Engineering Journal, 13 (101718), 1-9, 2022.
• Referans3: Pradhan P. vd., The covid-19 pandemic not only poses challenges, but also opens opportunities for sustainable transformation, Earth’s Future, 10 (1029), 1-14, 2021.
• Referans4: Mouratidlis K., COVID-19 and the compact city: Implications for well-being and sustainable urban planning, Science of the Total Environment, 811 (152332), 1-11, 2022.
• Referans5: Huber P.R., Springer N.P., Hollander A.D., Haden V.R., Brodt S., Tomich T.P., Quinn J.F., Indicators of global sustainable sourcing as a set covering problem: an integrated approach to sustainability, Ecosystem Health and Sustainability, 1 (2), 1-8, 2015.
• Referans6: Bibri S.E., Krogstie J., Karrholm M., Compact city planning and development: Emerging practices and strategies for achieving the goals sustainability, Developments in the Built Enviroment, 4 (2020), 1-20, 2020
• Referans7: United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development. (2015). Habitat III issue papers 21- smart cities; Habitat III. Newyork, 3-5.
• Referans8: Zhu H., Shen L., Ren Y., How can smart city shape a happier life? The mechanism for developing a happiness driven smart city, Sustainable Cities and Society, 80 (103791), 1-15, 2022.
• Referans9: Ronay, E., Egger, R., Nfc Smart City: Cities Of The Future A Scenario Technique Application. Information and Communication Technologies in Tourism 2014 Conference, Dublin-Ireland. 565-577, 9 Ocak 2014.
• Referans10: Ercoşkun Ö.Y., Ultimate ICT network in Turkey fors smart cities. Planlama, 26(2), 130-146, 2016.
• Referans11: Angelidou M., Smart city policies: A spatial approach, Cities, 41 (2014), 3-11, 2014
• Referans12: Batty M., Axhausen K., Fosca G., Pozdnoukhov A., Bazzani A., Wachowicz M., Ouzounis G., Portugali, Y., Smart cities of the future, The European Physical Journal Special Topics, 214(2012), 481-518, 2012.
• Referans13: Odendaal N., Information and communication technology and local governance: Understanding the difference between cities in developed and emerging economies, Computers, Environment and Urban Systems, 27(2003), 585-607, 2003.
• Referans14: Caragliu A., Del Bo, C., Nijkamp, P., Smart cities in Europe, Journal of Urban Technology, 18(2), 65-82, 2011.
• Referans15: Angelidou M., Smart cities: A conjuncture of four forces, Cities, 47(2015), 95-106, 2015.
• Referans16: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2019). 2020-2023 Ulusal akıllı şehirler stratejisi ve eylem planı. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 10-40
• Referans17: IMD World Competitiveness Center. (2019). SCO smart city obsevatory and Singapore university of technology and design. Smart City Index, 28-29.
• Referans18: Fast Company. The top 10 smartest asian/pacific cities. https://www.fastcompany.com/1681153/the-top-10-smartest-asianpacific-cities?cid=search. Erişim tarihi Nisan 30, 2022.
• Referans19: Giffinger, R., Fertner, C., Kramar, H., Kalasek, R., Pichler Milanovic, N. and Meijers, E. (2007). Smart cities ranking of European medium-sized cities final report. Centre of Regional Science, Vienna UT. Vienna, 10-19.
• Referans20: TÜBİTAK Bilgem Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (2020). 2020-2023 ulusal akıllı şehirler stratejisi eylem planı broşürü. Ankara: TÜBİTAK, 3-8.
• Referans21: Ünal Ö.F., Performans değerlemede analitik hiyerarşi prosesi (AHS) uygulamaları, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2012), 37-55, 2012.
• Referans22: Wind Y., Saaty, T.L., Marketing applications of the analytic hierarchy process, Management Science, 26 (7), 641-658, 1980.
• Referans23: Pachemska, T., A., Lapevski, M. and Timovski, R., Analytical Hierarchical Process (AHS) Method Application İn The Processof Selection And Evaluation. International Scientific Conference, Gabrovo- Bulgaria, 373-380, 21-22 Kasım, 2014.
• Referans24: Saaty T.L., How to make a decision: The analytic hierarchy process, Institute for Operations Research and the Management Sciences, 24 (4), 19-43, 1994.
• Referans25: Saaty T.L., Ozdemir M., Negative priorities in the analytic hierarchy process, Mathematical and Computer Modeling, 37 (2003), 1063-1075, 2003.
• Referans26: Saaty R.W., The analytic hierarchy process-What it is and how it is used, Mathl Modelling, 9 (3-5), 161-176, 1987.
• Referans27: Saaty T.L., Decision making with the analytic hierachy process, Int. J. Services Sciences, 1 (2), 83-98, 2008.
• Referans28: Saaty T.L., Relative measurement and its genelization in decision making why pairwise comparisons are central in mathematics for the measurement of intangible factors the analytic hierachy/network process, Racsam, 102 (2), 251-318, 2008.
• Referans29: Abdulkareem H.G., Erzaij K.R., A spherical fuzzy AHP model for contractor assessment during project life cycle, Journal of the Mechanical Behavior of Materials, 31 (1), 251-318, 2015.
• Referans30: Awad J., Jung C., Extracting the planning elements for sustainable urban regeneration in Dubai with AHP (analytic hierarchy process), Sustainable Cities and Society, 76 (103496), 1-13, 2022.
• Referans31: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2019-2020). Altyapı ve kentsel dönüşüm hizmetleri genel müdürlüğü arşivi. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
• Referans32: Endeksa. İstanbul-Esenler nüfus dağılımı. https://www.endeksa.com/tr/analiz/istanbul/esenler/demografi. Erişim tarihi Nisan 30, 2022.
• Referans33: Esenler Belediye Başkanlığı. (2019). Esenler ilçesi kentsel dönüşüm odaklı master plan çalışması sunumu. İstanbul: Esenler Belediye Başkanlığı, 2-19
• Referans34: Esenler Belediye Başkanlığı (2019). Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi. İstanbul: Esenler Belediyesi, 1-48
• Referans35: Kent Araştırması Enstitüsü, Akıllı kent rehberi hazırlık sürecinde gerçekleştirilen I. ve II. atölye sonuçları (06.03.2020, 13.03.2020) ve Akıllı kent hazırlık sürecinde online gerçekleştirilen III. ve IV. atölye sonuçları (07.04.2020-13.04.2020 tarihleri arasında)
• Referans36: Esenler Belediye Başkanlığı, (2020). Akıllı Şehir Esenler Sunumu. Şehir: Esenler Belediye Başkanlığı, 3-91.
• Referans37: Esenler Belediyesi. Öğrenci dostu esmatik okullarda. https://esenler.bel.tr/haberler/genel/ogrenci-dostu-esmatik-okullarda/. Yayın tarihi Aralık 25, 2017. Erişim tarihi Nisan 30, 2022
• Referans38: Esenler Belediyesi. Esenler’deki tüm okullara esmatik. https://esenler.bel.tr/haberler/genel/esenlerdeki-tum-okullara-esmatik/. Yayın tarihi Ekim 9, 2020. Erişim tarihi Nisan 30, 2022
• Referans39: Esenler Belediyesi. Hizmetlerimiz. https://esenler.bel.tr/hizmetlerimiz/. Erişim tarihi Nisan 30, 2022
• Referans40: Esenler Belediyesi. Şehir ve düşünce merkezi. https://esenler.bel.tr/sehir-dusunce/. Erişim tarihi Nisan 30, 2022.
• Referans41: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. (2020). İstanbul-esenler belediyesi akıllı şehir olgunluk değerlendirme uygulaması sonuç raporu. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 15-108
• Referans42: Esenler Belediyesi. KEOS Esenler. https://keos.esenler.bel.tr/keos/. Erişim tarihi Nisan 30, 2022.
• Referans43: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Esenler belediyesi akıllı şehir kentsel dönüşüm projesi. https://www.akillisehirler.gov.tr/2019/03/15/esenlerbelediyesiakillisehirkentseldonusumprojesi/. Erişim tarihi Nisan 30, 2022.
• Referans44: Palmer, D. ve Alfino, S. (2013). Mapping smart city standards, BSI, London, 31-39.
• Referans45: Santana E.S., Nunes E.O., Santos L.B., The use of ISO 37122 a standard for assessing the maturity level of a smart city, International Journal of Advanced Engineering Research and Science, 5 (11), 1-8, 2018.
• Referans46: Lai C.S., Jia Y., Dong Z., Wang D., Tao Y., Lai Q.H., Wong R.T.K., Zobaa A.F., Wu R., Lai L.L., A review of technical standards for smart cities, Clean Technologies, 2(2020), 290-310, 2020.
• Referans47: Ishizaka A., Labib A., Analytic hierarchy process and expert choice: Benefits and limitations, OR Insight, 22(4), 201-220, 2009.