Mevsimsel ve yıllık zaman periyodunda yağış trend analizi, Ankara ili örneği

Yıl 2025, Cilt: 40 Sayı: 2, 1279 - 1298, 03.02.2025

Mehmet Furkan Çelik , Murat Pınarlık , Zeliha Selek

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1334926

Öz

Yağış, sıcaklık gibi iklim parametreleri üzerinde meydana gelen uzun süreli değişimlerin hidrolojik döngüde neden oldukları değişimler insan yaşamını olumsuz etkilemektedir. İklim değişikliğinin etkili olduğu ülkemizde su kaynaklarının en uygun şekilde kullanılması açısından hidrometeorolojik çalışmalar önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Ankara ilinde yer alan 7 adet meteoroloji gözlem istasyonun yağış verileri mevsimsel ve yıllık olarak incelenerek trend analizleri yapılmıştır. Analizlerde Petitt Homojenlik Testi, Mann Kendall ve Yenilikçi Trend Analizleri kullanılmıştır. Homojenlik testine göre yıllık sonuçlarda sadece bir istasyonda kırılma meydana gelmiştir. Mevsimsel sonuçlarda ise sadece kış ve yaz mevsimlerinde birer istasyonda kırılma olduğu tespit edilmiştir. Mann Kendall trend analizlerinde hem yıllık hem de mevsimsel olarak sadece birer adet istasyonda trend belirlenmiştir. Yenilikçi Trend Analizi testi sonuçlarında daha belirgin sonuçlar elde edilmiştir. Yıllık olarak bir adet istasyonda azalan, beş adet istasyonda artan trend tespit edilmiştir. Mevsimsel olarak sonbaharda üç adet istasyonda azalan, dört adet istasyonda ise artan trend tespit edilmiştir. Üç yöntem kullanılarak elde edilen sonuçlar incelenmiş ve bölgenin mevcut yağış trendi değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Yağış, Petitt Homojenlik, Mann Kendall, Yenilikçi Trend Analizi

Kaynakça

• 1. Sakalis V.D., Trend analysis of annual and seasonal precipitation data in Arcadia region (Greece), Bulletin of Atmospheric Science and Technology, 3 (8), 2022.
• 2. Sayemuzzaman M., Jha M.K., Seasonal and annual precipitation time series trend analysis in North Carolina, United States, Atmospheric Research, 137, 183–194, 2014.
• 3. Hadi S.J., Tombul M., Long-term spatiotemporal trend analysis of precipitation and temperature over Turkey, Meteorol. Appl. 25, 445–455, 2018.
• 4. Houghton J.T., Meira Filho L.G., Callander B.A., Harris N., Kattenberg A., and Maskell K., Eds., Climate Change 1995, The Science of Climate Change, Cambridge University Press, 572, 1996.
• 5. Demir İ., Kılıç G., Coşkun M., PRECIS bölgesel iklim modeli ile Türkiye için iklim öngörüleri: HadAMP3 SRES A2 senaryosu, Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 365-373, 2008.
• 6. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Türkiye 2020 yılı iklim değerlendirmesi. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2020-iklim-raporu.pdf. Yayın tarihi 2021. Erişim Tarihi: Ağustos, 11, 2022.
• 7. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 2021 yılı iklim değerlendirmesi. https://mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2021-iklim-raporu.pdf, Yayın tarihi 2022. Erişim Tarihi: Ağustos, 11, 2022.
• 8. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2021-ortalama-sicaklik.pdf, Yayın tarihi 2022. Erişim Tarihi: Ağustos, 13, 2022.
• 9. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/parametreAnalizi/2021-yagis.pdf, Yayın tarihi 2022. Erişim Tarihi: Ağustos, 13, 2022.
• 10. Alifujiang Y., Abuduwaili J., Maihemuti B., Emin B., Groll M., Innovative trend analysis of precipitation in the Lake Issyk-Kul Basin, Kyrgyzstan, Atmosphere, 11 (4), 332, 2020.
• 11. Sen Z., Innovative trend analysis methodology, J. Hydrol. Eng., 17, 1042–1046, 2012.
• 12. Li J., Wu W., Ye X., Jiang H., Innovative trend analysis of main agriculture natural hazards in China during 1989–2014. Nat. Hazards, 95, 677-720, 2019.
• 13. Tabari H., Taye M.T., Onyutha C., Willems P., Decadal analysis of river flow extremes using quantile-based approaches, Water Resour. Manag., 31, 3371–3387, 2017.
• 14. Kisi O., An innovative method for trend analysis of monthly pan evaporations. J. Hydrol., 527, 1123–1129, 2015. 15. Caloiero T., Evaluation of rainfall trends in the South Island of New Zealand through the innovative trend analysis (ITA), Theor. Appl. Climatol., 139, 493–504, 2020.
• 16. Çiftlik D., Ege Bölgesi DSİ istasyonlarında ölçülen yıllık toplam yağışların trend analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2012.
• 17. Şen C., Isparta ilinde sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2013.
• 18. Emek M.F., Doğu Anadolu Bölgesi yıllık ve aylık toplam yağışların trend analizi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2014.
• 19. Caloiero T., Analysis of rainfall trend in New Zealand, Environmental Earth Sciences, 73 (10), 6297-6310, 2015.
• 20. Yacoub E., Tayfur G., Spatial and temporal of variation of meteorological drought and precipitation trend analysis over whole Mauritania, Journal of African Earth Sciences, 163, 103761, 2020.
• 21. Yang H., Xiao H., Guo C., Sun Y., Spatial-temporal analysis of precipitation variability in Qinghai Province, China, Atmospheric Research, 228, 242-260, 2019.
• 22. Jenifer M.A., Jha M.K., Assessment of precipitation trends and its implications in the semi-arid region of Southern India, Environmental Challenges, 5, 100269, 2021.
• 23. Joshi G.S., Makhasana P., Assessment of seasonal climate transference and regional influential linkages to land cover–Investigation in a river basin, Journal of Atmospheric and Solar-Terrestrial Physics, 199, 105209, 2020.
• 24. Harka A.E., Jilo N.B., Behulu F., Spatial-temporal rainfall trend and variability assessment in the Upper Wabe Shebelle River Basin, Ethiopia: Application of innovative trend analysis method, Journal of Hydrology: Regional Studies, 37, 100915, 2021.
• 25. Nacaroğlu S., Trend analysis of temperature and precipitation values in Kızılırmak Basin, Master of Sience Thesis, Gaziantep University Graduate School of Natural & Applied Sciences, Gaziantep, 58-105, 2021.
• 26. Partal T., Türkiye yağış verilerinin trend analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2003.
• 27. Türkeş M., Sümer U.M., Demir İ., Türkiye’nin günlük ortalama, maksimum ve minimum hava sıcakları ile sıcaklık genişliğindeki eğilimler ve değişiklikler, Prof. Dr. Sırrı Erinç Anısına Klimatoloji Çalıştayı, 11 (13), 89-106, 2002.
• 28. Pettitt A.N., A non-parametric approach to the change-point problem, Applied Statistics, 28, 126–135, 1979.
• 29. Mann H.B., Nonparametric tests against trend, Econometrica, 13, 245–259, 1945.
• 30. Kendall, M.G., Rank Correlation Methods, Oxford University Press, New York, A.B.D., 1975.
• 31. Şen Z., Innovative Trend Methodologies in Science and Engineering, Springer International Publishing, New York, A.B.D., 2017.
• 32. Dabanlı İ., Şen Z., Yeleğen M.Ö., Şişman E., Selek B., Güçlü Y.S., Trend assessment by the innovative-Şen method, Water Resources Management, 30 (14), 5193-5203, 2016.