SOVYET RUS EDEBİYATI SÜRECİNDE ATATÜRK İMGESİ

Yıl 2015, Sayı: 16, 187 - 194, 30.06.2015

Apollinaria Avrutina

Öz

İki büyük İmparatorluk, Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu, Birinci Dünya Savaşı’nın kâbusunu yaşayıp neredeyse aynı zamanda ihtilali de tecrübe etmişlerdi. Her iki ülkede de ihtilal, Kurtuluş Savaşı olarak başlamıştı. Kurtuluş Savaşı süresince Sovyet Rusya tarafından desteklenen genç Türkiye Cumhuriyeti, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bu ülke ile iyi bir ilişki geliştirmemişti; ama bu durum, Rus entelektüellerinin, ilk olarak Lenin ile, sonra ise Rusya’yı modernleştiren ve Avrupalılaştıran Çar Büyük Petro ile karşılaştırılan Atatürk’e ilgisini etkilememiştir.

Böylelikle Sovyet döneminde ve Sovyet sonrası dönemde Atatürk’e odaklanan, aralarında tez, makale ya da kitap olmak üzere birçok yazı çıkmıştır. Bu yazıda, XX yy. başından itibaren şimdiye kadar Rusya’da çıkan ve aralarında çeşitli gazeteci ve politikacı olmak üzere kendisiyle şahsen görüşen Atatürk’ün çağdaşları tarafından yazılan hatıra, inceleme kitapları ve romanlar da göz önüne alınmaktadır.

Bu yazıda, yukarıda bahsedilen eserlerin gözden geçirilmesinin yanı sıra, Atatürk’ün yoğun sansür denetimi altında olan kurgusal ve kurgusal olmayan Sovyet edebiyatındaki imajının gelişmesi de incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Rus Edebiyatı, Sovyet Edebiyatı, Sovyet Birliği, Nutuk, Atatürk Fenomeni, Anılar, Polina Raviç, Türkiye Cumhuriyeti, SSCB, Yevgeni Yevgeniyeviç Lansere, Lidya Seyfullina, Yeni Türkiye, Pyotr Pavlenko.

Kaynakça

• ATATÜRK, M. K. (1929-1934), Put' novoy Turtsii, T. I-IV. (IV Pobeda novoy Turtsii 1921-1927). Moskva.
• ATATÜRK, M. K. (1966), İzbrannıye reçi vıstupleniya, (red. i vstupit. Stat'ya A.F. Millera), Moskva.
• DAGLARCA, F. H. (1984), Çetırehkrılaya ptitsa. Stihi. Perevod s turetskogo, Moskva.
• JEVAHOV, A. (2009), “Atatürk”, Seriya: JZL, Moskva.
• LANSERE, E.E. (1925), Leto v Angore. Risunki i zametki iz dnevnika poezdki v Anatoliyu letom 1922 g. Leningrad.
• MUSTAFA KEMAL' PAŞA (1926), “Vospominaniya” (Perevod Polinı Raviç), Krasnaya Nov', Literaturno-hudojestvennıy i nauçno-publitsistiçeskiy jurnal. № 11. noyabr'. M. – L., 1926. S. 122- 173.
• Odnajdı nepremenno. Stihi sovremennıh turetskih poyetov: Sbornik, (Perevod s turetskogo Radiya Fişa), Predisloviye Evgeniya Vinokurova. Moskva. 1985.
• PAVLENKO P. (1929), Aziatskiye rasskazı, Moskva, (izd. 2-e, 1931).
• PAVLENKO P. (1930), Stambul i Turtsiya, Moskva, (izd. 2-e, 1931).
• Reçi i vıstupleniya K. Atatürka. İnstitut turetskoy revolyutsii. 1945 – 1959.
• SEYFULLİNA, L. (1925), V strane uhodyaşçego Islama. Poezdka v Turtsiyu. L., 1925.
• UŞAKOV, A. (2002), Fenomen Atatürka. Turetskiy pravitel', tvorets i diktator, Moskva.