KIRGIZ TÜRKÇESİNDE ÜÇ YENİ SIFAT-FİİL EKİ

Yıl 2015, Sayı: 17, 13 - 20, 31.12.2015

Caşteğin Turgunbayer

Öz

Bu çalışmamızda ikisi –UU, biri -ş biçiminde üç farklı ekin mevcudiyetini, birinin edilgen veya dönüşlü çatılı fiil kök veya gövdeleri üzerine getirilerek, diğer ikisinin ise sadece emne ~ne ve kanday soru sözcüklerinin yer aldığı soru cümlelerinde gereklilik vurgusunu taşıyan sıfat-fiil olarak kullanıldığı, Kırgız Türkçesiyle yazılmış edebi metinlerden derlenmiş örneklere dayanarak ispatlanmaya çalışılacaktır. Makalemize konu olan sıfat-fiil eklerinin Kırgız Türkçesinde kullanım alanı kısıtlı ve biçimsel olarak isim-fiil eklerine olan benzerliğinden dolayı araştırmacıların dikkatinden kaçtığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kırgız Türkçesi, sıfat-fiil, isim-fiil, ortaç, partisip, [-UU], [-ş]

Kaynakça

• ABDULDAYEV, Esenkul vd. (1969), Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü. Frunze: Mektep Yayınları.
• ABDULDAYEV, Esenkul vd. (1987), Grammatika kirgizskogo literaturnogo yazıka, Fonetika-Morfologiya, Frunze.
• ABDUVALİYEV, İbraim vd. (1997), Azırkı Kırgız Tili: Morfologiya, Bişkek.
• AKALIN, Şükrü Halûk (2014), “Türkçede Eksiltili Yapıdan Sözlükselleşme”, Edebiyat, Hacettepe Fakültesi Dergisi S. 31/2, s. 13-29.
• AYDOĞDU, Özkan (2009), “-(x)g/-(x)g ekinin Tarihi gelişimi ve Kuzey (Kıpçak) Grubu Türk Lehçelerindeki Durumu”, Journal of World of Turks S. 2, s. 91-118.
• AYTMATOV, Çengiz (1996), Kassandra Tamgası, Bişkek: Kırgızstan Yayınları.
• ECKMANN, Janos (1996), Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar, (Haz. O. F. Sertkaya, Ankara: TDK Yayınları.
• ERGİN, Muharrem (1972), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• GÜNER, Galip (2013), Kıpçak Türkçesi Grameri, İstanbul: Kesit Yayınları.
• KARADOĞAN, Ahmet (2008), “Türkiye Türkçesinde Yeni bir Sıfat-Fiil Eki -I”, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi S. 46, s. 57-66.
• KASAPOĞLU ÇENGEL, Hülya (2005), Kırgız Türkçesi Grameri-Ses ve Şekil Bilgisi-Metin-Çeviri-Dizin, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KASIMBEKOV, Tölögön (1986), Kelkel, Frunze: Kırgızstan Yayınları.
• KASIMBEKOV, Tölögön (2000), Baskın, Bişkek: Şam Yayınları.
• OSMONOV, Alıkul (1965), Poemalar, Pyesalar, Makalalar, Kattar, Legendalar, Frunze: Kırgızstan Yayınları.
• ÖLMEZ, Zuhal vd. (2011), XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını no: 2369.
• TEKİN, Talat (2003), Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: TDK Yayınları.
• TOYÇUBEKOVA, Burulkan (1968), Kırgız tilindegi kıymıl atooçtordun kee bir maseleleri, Frunze: Mektep Yayınları.
• TURGUNBAYEV, Caştegin (2004), Kırgız Türkçesinde Sıfat-fiil Ekleri, Ankara: TDK Yayınları.
• VON GABAİN, Annemarie (2003), Eski Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
• YUDAHİN, Konstantin Kuzmiç (1965), Kirgizsko-Russkiy Slovar, Moskova: Sovetskaya Entsiklopediya Yayınları.