16.-17. YÜZYILLARDA KIPÇAKÇA YAZILMIŞ BELGELERDE KADINLARIN SAHİP OLDUĞU HAKLAR

Yıl 2017, Sayı: 20, 89 - 100, 25.06.2017

Nadejda Özakdağ

Öz

Ermeni harfli Kıpçakça yazma eserler, hem tarihî Kıpçak yazı dilini hem de söz konusu dönemdeki kanunları, yapılan ticarî ve hukukî faaliyetleri vs. gibi konuları temsil etmesi bakımından sön derece önemlidir. Bu belgelerin en parlak dönemi olan XVI. yüzyılda yazılmış Töre Bitigi (Kanunlar Kitabı) ve Protsessualnıy Kodeks (Mahkeme usulü kanunu) Kıpçak yazı diline ait ilk hukuk belgelerindendir. Hukukî belgelerin yanında dinî eserler, vakayinameler vs. de yer almaktadır.
Bu yazıda, XVI-XVII. yüzyıllarda Ermeni harfli Kıpçak Türkçesi ile yazılmış belgelere dayalı olarak Gregoryen kadınların sosyal ve toplumsal hakları tespit edilecek ve söz konusu dönemde yaşayan kadınların hangi haklara sahip oldukları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Özellikle, kadınların miras, ticarî ve çeşitli hukukî konulardaki hakları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi, Ermeni Harfli Kıpçakça Belgeler, Töre Bitigi, Kanun, Kadın Hakları

Kaynakça

• BEDROS, Zeki (2009). Ermeniceden Türkçeye Mükemmel Lügat, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları DASHKEVİCH, P. (1983). “Armyano-Kıpçakskiy yazık: Etapı istorii”, Voprosı Yazıkoznaniya, no: 1, 91-107.
• DASHKEVİCH, P., TRYARSKİ, Edward (1974), “Armyano-Kıpçakskoye zaveşçaniye iz Lvova 1617 goda i sovremennıy yemu polskiy perevod”, Rocznık Orientalistyczny, T. XXXVI, z.2, 119-131.
• GARKAVETS, Aleksandr (2002). Kıpchakskoye Pismennoye Naslediye: Katalog i tekstı pamyatnikov Armyanskim pismom, T.1, Almatı: Deşt-i Kıpçak.
• GARKAVETS, Aleksandr (2003a). Töre Bitigi, Kıpçaksko-polskaya versiya armyanskogo sudebnika i armyano-kıpçakskiy protsessualnıy kodeks, Lvov, Kamenets-Podolskiy 1519-1594, Almatı: Deşt-i Kıpçak, Baur.
• KASAPOĞLU ÇENGEL, Hülya (2007). “Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesiyle Yazılmış Töre Bitigi ve Bu Eserdeki Töre, Yargı, Bitik Terimleri Üzerine”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Güz/1, 77-96.
• ÖZYETGİN, Melek (2005). Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• TRYARSKİ, Edward (1968-1972). Dictionnaire Armeno-Kıprchak d‘arres trois manuscripts des collections Viennoises, C. 1-4, Warszawa.