TA‘LİKÎZÂDE MEHMED SUBHÎ’NİN FİRASET-NÂME’Sİ

Yıl 2017, Sayı: 20, 113 - 120, 25.06.2017

Mehmet Gürbüz

Öz

16. yüzyılın önemli simalarından biri olan Ta‘likîzâde Mehmed Subhî (1540?-1606?), divan-ı hümayun kâtipliği ve şehnâmecilik görevlerinde bulunmuştur. Tarihçi kimliğiyle tanınan Ta‘likîzâde, çoğuna bizzat katıldığı seferleri konu edinen Revâniyye, Tebrîziyye, Şeh-nâme, Yanık Seferi Şeh-nâmesi, Eğri Seferi Şeh-nâmesi adlı eserleri kaleme almıştır. Yazarın tarih konulu bu eserleri üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ancak Ta‘likîzâde’nin yazarlık kariyerinin muhtemelen ilk eseri olan Firâset-nâme üzerine ise şu ana kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Eserin bilinen tek nüshası Bibliotheque Nationale, Turc. 1055 numaraya kayıtlıdır. Ta‘likîzâde, eserini III. Murad’ın (sal. 1574-1595) isteğiyle kaleme almış ve -muhtemelen- saray nakkaşhanesinde hazırlanmış olan güzel bir nüshasını saltanatının ilk yıllarında hükümdara sunmuştur. Temelde mensur olarak kaleme alınmış olmakla birlikte eserde telif ya da alıntı olmak üzere çok sayıda Arapça ya da Farsça ve daha az sayıda da Türkçe şiir/şiir parçası yer almaktadır. Bu çalışmada Ta‘likîzâde Mehmed Subhî’nin söz konusu eseri tanıtılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, firâset, kıyâfet, Ta‘likîzâde Mehmed Subhî, Firâset-nâme

Kaynakça

• AFYONCU, Erhan (2001), “Talîkîzâde Mehmed Subhî’nin Hayatı Hakkında Notlar”, Osmanlı Araştırmaları, S. XXI, İstanbul: Enderun Kitabevi, s. 285-306.
• ALTINTAŞ, Hayrani (1986), Tasavvuf Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay.
• ANETSHOFER, Helga, N. İpek Hüner-Cora ve İrvin Cemil Schick (2016), “Cinsel İçerikli Bir Osmanlı Kıyâfetnâmesi, Ta‘rîfnâme-i Zenâne”, Toplumsal Tarih, S. 270, s. 28-37.
• ÇABUK, Vahit (1986), Tâlîkî-zâde Mehmed Subhî Efendi’nin Eğri Seferi Şehnâmesi, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• ÇABUK, Vahit (1988), “Denizlili Tâlîkî-zâde Mehmed Subhî Efendi (Hayatı ve Eserleri)”, Denizli Sempozyumu (27-30 Eylül 1988) Bildirileri, Denizli: Denizli Valiliği Yay., s. 118-122.
• EMECEN, Feridun Mustafa (1994), “Ali’nin Ayn’ı: XVII. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Bürokrasisinde Katib Rumuzları”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Hâtıra Sayısı, S. 35, s. 131-150.
• FODOR, P. (2001), “Taʿlīḳī-Zāde”, Encyclopaedia of Islam, Second Edition, C. 10, The Netherland: Brill, s. 165-166. http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/taliki-zade-SIM_7367
• GÜRBÜZ, Mehmet (2016), Ta‘lîkîzâde Mehmed Subhî, Firâset-nâme, Ankara: Grafiker Yay.
• İBRAHİM HAKKI (1330), Ma‘rifet-nâme, İstanbul: Ahmed Kâmil Matbaası.
• KONUK, Ahmet Avni (2006), Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, Mesnevî-i Şerîf Şerhi 3. İstanbul: Kitabevi.
• ÖZDEMİR, Mehmet (2013), İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî, Şerh-i Mesnevî (Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif) (IV. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük), Doktora Tezi, Yozgat: Bozok Üniversitesi.
• SARIÇİÇEK, Ramazan (2014), Mustafa bin Bâlî, Risâle-i Kiyâset-i Firâset/İlm-i Firâset: Yüzler Hâli Söyler, İstanbul: Büyüyenay Yay.
• ULUDAĞ, Süleyman (1996), “Firâset”, İslam Ansiklopedisi, C. 13, İstanbul: TDV Yay., s. 116-117.
• ULUDAĞ, Süleyman (1999), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yay.
• WOODHEAD, Christine (2010), “Ta’lîkî-zâde Mehmed Subhî”, İslâm Ansiklopedisi, C. 39, İstanbul: TDV Yay., s. 510-511.