The History of Studies on the Compilation and Publishing of Olonkho Texts

Yıl 2009, Cilt: 1 Sayı: 5, 519 - 540, 01.09.2009

Murat Ersöz

Öz

Anahtar Kelimeler

-

OLONHO METİNLERİNİN DERLENMESİ VE YAYIMLANMASIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALARIN TARİHİ

Öz

Saha Türkleri, Rusya Federasyonuna bağlı Saha (Yakut) Özerk Cumhuriyetinde yaşamaktadır. Zengin bir sözlü edebiyata sahip olan bu Türk boyunun kahramanlık destanları “olonho” olarak adlandırılır. Olonho, iyi ile kötünün güzel ile çirkinin mücadelesinin anlatıldığı bir sözlü edebiyat türüdür. Bu türle ilgili metinlerin derlenmesi ve yayımlanması yaklaşık iki yüz yıllık bir dönemi kapsamaktadır. Bu makalede, olonho türünün derlenme ve yayımlanma süreci kronolojik olarak incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Saha Türkleri, E. K. Pekarskiy, olonho, olonhohut, derleme

Kaynakça

• ALEKSEEV, R. P. (Olonhohut), ALEKSEEVA A. R. (drl.), FEDOROV V. . (drl.), LLAR ONOV V. V. (Redaktör) (2002), Alaatır Ala Tuygun (Saha Booturdara), B Ç K Yay., Cokuuskay, C. I, (Bu olonho Uus Aldan ilinden derlenmi tir.).
• ANTONOV, N. V. (1993), Culuruyar Nurgun Bootur (P. A. Oyuunuskay olonhotunan oğolorgo ağar kinige), Saha Respublikatın Üöre in Ministersvota Yay., Cokuuskay.
• BA AR N, G. (1976), “Olonhonu Nuuççalıı Sanarta”, Kıım Hahıata, Yakutsk, 9 Nisan.
• BOLO, S. . (1994), Lieneğe Nuuçça Kelien İnnineeği Saha Oloğo, B Ç K Yay., Cookuskaay.
• BÖHTL NK, Otto N. (1851), Über Die Sprache Der Jakuten, St. Petersburg.
• BURNA EV, N. P. (Olonhohut), D YAKONOVA, C. K. (drl.) (1993), Yakutskiy Gereoiçeskiy Epos Kııs Debiliye, NAUKA Yay., Novosibirsk.
• ÇEROSOV, M. A. (1971), En Törööbüt Noruotun Bılırgıtın Bileğin Duo?, B Ç K Yay., Yakutskay.
• DAN LOV, S. (1978) V. V. “Derjavin Törööbüte 70 Sıla Tuoluutugar Ölböödüybet Öydöbünnük”, Kıım Hahıata, Yakutsk 14 Kasım.
• DAV DOV, . M. (Olonhohut), KULAKOVSKAY, R. A. (drl.), D M TR EV, P. N. (Redaktör) (2003), Toyon Nurgun (Saha Booturdara), B Ç K Yay., Cookuskay, C. II (Bu olonho Taatta ilinden derlenmi tir.).
• EMELYANOV, N. V. (1980), Sujeti Yakutskih Olonho, NAUKA Yay., Moskova.
• ….. (1983), Sujeti Rannih Tipov Yakutskih Olonho, NAUKA Yay., Moskova.
• ….. (1990), Sujeti Olonho o Rodonaçal’nikah Plemeni, NAUKA Yay., Moskova.
• ….. (2000), Sujeti Olonho o Zaşhitnikah Plemeni, NAUKA Yay., Novosibirsk.
• ERG S, G. U. (1974), Oçerki Po Yakutskomu Folkloru, Akademiya Nauk SSSR Sibirskoe Otdelenie Yakutskiy Filial nstitut Yazıka, Literaturı i storii Yay., Moskova.
• ….., OROS N K. G. (yzn.) (1947), Culuruyar Nurgun Bootur, SASSR Tılı Literaturanı Uonna storiyanı Çinçiyer Nauçnay nstituta Yay.,Yakutskay.
• ERGUN, Metin (2004), “Oloñho ve Oloñhosut”, Prof, Dr. Abdurrahman Güzel’e Arma an, Ankara, 341-356.
• GMEL N, . G. (1752), Reise durch Sibirien von der Jahre 1733-1743. Band II, Götingen.
• GOVOROV, D. M. (Olonhohut) (1942), Erbehtey Bergen, Moskuba- Cokuuskay .
• GOVOROV, D. M. (Olonhohut), BOYAROV, A. F. (drl.) (1938), Büdürüybet Mülcü Böğö, Sudaarıstva Saha Sirinee i Beçeettiir Suuta Yay., Moskuba-Cokuuskay.
• HUDYAKOV, . A. (1890), Verhoyanskiy Sbornik, rkutsk.
• LLAR ONAV, V. V. (2004), Olonho Bihiger, B Ç K Yay., Cokuuskay.
• ….. (1982), İskusstvo Yakutskih Olonhohutov, B Ç K Yay., Yakutskay.
• ….. (1997), Saha Folkloro Kurs Programmata, M. K. Ammosov Aatınan Saha Gosudarstvennay Universteta Yay., Cokuuskay.
• KARATAEV, S. N. (Olonhohut), SAVV N, A. A. (drl.), ALEKSEEV, . E. (Redaktör) (2004), Ton Saar Buhatıır (Saha Booturdara), B Ç K Yay., Cookuskay, C. III (Bu olonho Bülüü ilinden derlenmi tir).
• ….., LLAR ONOV, V. V. (drl.) (1996), Modun Er Soğotoh, NAUKA Yay., Novosibirsk.
• K R Ç O LU, M. Fatih, VAS LYEV, Yuriy, K LL Gülsüm (1996), Saha (Yakut) Halk Edebiyatı Örnekleri, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• K R Ç O LU, M. Fatih 2003, "Olonkho Metinlerinin Toplanması ve Ara tırılması", S. Ü. Türkiyat Ara tırmaları Dergisi- Prof. Dr. Ahmet B. Ercilasun'a Arma an, Konya, S. 13, s.227–233.
• K R Ç O LU, M. Fatih (2004), “Saha Türk Destanı-Oloñho”, I. Ça da Türklük Ara tırmaları Sempozyumu, A.Ü., DTCF. Ankara 8-10 Mayıs 2002, (Baskı: Ankara 2004, s.124-133).
• Komisyon (2006), Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Proclamations 2001, 2003 and 2005, UNESCO Yay., Paris.
• KRA EN NN KOV, S. P. (1819), Opisanie Zemli Kamçatki, St. Petersburg.
• KULAKOVSKAY, A. E. (1923), Saha İteğelin Üöreterge Matırıyaallar, Yakutsk.
• ….. (1925), Yakutskie Poslovıtsi i Pogovorki, Yakutsk.
• L NDENAU, Y. . (1983), Opisanie Narodov Sibiri: Pervaya Polovina HVIII v., Magadan.
• MAAK P. K. (1887), Vilüyskiy Okrug Yakutskaya Oblast, St. Petersburg.
• M DDENDORF, A. F. (1878), Puteşestviye na Severo-Vostok Sibiri, St. Petersburg.
• M LLER, G. F. (1937), İstoriya Sibiri, Moskova-Leningrad.
• NOVGORODOV, S. A. (1923), Aağar Kinige, Petrograd. (Bu kitapta Sahalara ait halk arkıları, efsaneler ve masallar yayımlanmı tır.)
• NOV KOV, V. M. (Künnük Uurastıırap) (1959), Toyon Cağarıma, B Ç K Yay., Yakutskay.
• OGOTOYEV, Petr Vasilyeviç (Olonhohut) (2002), Eles Bootur (Olonho), Epohı harıstıır, üöreter, tar atar Olonho Fonda Yay., Cokuuskay.
• ….. (2002), Eles Bootur (Yakutskiy geroiçeskiy epos olonho) (Perevodçik: M. ALEKSEEVA), Fond. Sohraneniya, izuçeniya i propagandı eposa “olonho” Yay., Yakutsk.
• ….. (2002), Eles Bootur (Yakut heroic epos-olonkho) (Translator: A. SCRYAB NA), Epos “Olonkho” preservation, studying and propaganda fund Yay., Yakutsk.
• OROS N, K. G. (yzn.), Niourgoun Le Yakoute Sibérie Légendaire (Çev. Jacques Karro) (1990), Conseil nternational De La Langue Française, Paris.
• OYUUNUSKAY, P. A. (1928), “Yakutskaya Skazka (Olonho) ee Süjet i Soderjanie”, Saha Keskile Sbornik Trudov İssledovatelskogo Objestva, Yakutsk, Yayın Sayısı 4.
• ….. (1959-1960), “Culuruyar Nurgun Bootur”, Ayımnılar, B Ç K Yay., Yakutskay, C. IV, C. V, C. VI.
• ….. (1982), Nürgun Bootur Stremitelnıy (Yakutskiy Geroiçeskiy Epos Olonho) (Çev. Vladimir DERJAV N), Yakutsk.
• PEKARSK Y, E. K. (1945), Yakut Dili Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yay. stanbul.
• ….. (1959), Slovar Yakutskogo Yazıka, SSSR Akademiya Nauk Yay., St. Petersburg.
• ….. (1907), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. I, Fasikül I ( çindekiler: Culuruyar Nurgun Bootur).
• PEKARSK Y, E. K. (hzl.) (1908), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. I, Fasikül II ( çindekiler: Toyon Nurgun Buhatıır, Ölböt Bergen, Uda attar Uolumar Aygır kki).
• ….. (1909), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. I, Fasikül III ( çindekiler: Kulkul Bö ö O onnor Silirikeen Emeehsin kki).
• ….. (1910), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. I, Fasikül IV ( çindekiler: Bahımnı Baatır Erbehtey Bergen kki, Elik Bootur Nıgıl Bootur kki, ni-Bii Ayııhıt Siene Ala Hara, eyehsit Siene le Hara Buhatıırdar).
• ….. (1911), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. I, Fasikül V.
• ….. (1911), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. I, Fasikül V ( çindekiler: Üüt Aas Beyeleeh Ürün Ayıı Toyon Iççattara, Orto Doyduga Orohulaan Törööbüt Oroy Hara Attaah O o Tulaayah, Ölüü Üödülbe Buhatıır, Alandaayı Kulandaayı Kulun Kulluruuskay, Çaarçahaan, Çurum Çurumçuku, Çııçaah kki Mo us kki, Tiin O onnor kki Tanas Kınat kki, Üs bıraattıılar, Kiriiseliir Kirile, Hara Holorukay Balıstaah Er So otoh, Eriedel Bergen, Olonholoon Oburgu).
• ….., HUDYAKOV, . A. (drl.) (1913), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. II, Fasikül I ( çindekiler: Çarkıy kki Barıllıa kki, Kötör Kınattaah, Üçügey Ücüyen, Bies Inahtaah Beyberikeen Emeehsin, Uranıkaan O onnor, Bert Hara, O onnordooh Emeehsin, Haan Cargıstay, Çaarçahaan, Çııçaah kki Ma ıs kki, Ono ostoon Çuohaan kki Oloon Doloon kki).
• ….. , HUDYAKOV, . A. (drl.) (1918), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. II, Fasikül II ( çindekiler: Bert Hara, Horo, Hapta ay Baatır).
• …., VAS LYEV, V. N. (drl.) (1916), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, St. Petersburg, C. III, Fasikül I ( çindekiler: Kuruubay Haannaah Kulun Kullustuur).
• POL KARPOVA, E. M., BUSLAEV, K. (1997), Nurgun Bootur uonna Timir Cigistey, Cokuuskay.
• ….., DAN LOVA, V. V., SLEPTSOVA, K. K. (2000), Cırıbına Cırılıatta uonna Toyon Cöllüüt, B Ç K Yay., Cokuuskay.
• ….., GOGOLEVA, M. T. (1998), Olonhonu-Iççakka, KUDUK Yay., Cokuuskay.
• PUHOV, . V. (1962), Yakutskiy Geroiçeskiys Epos Olonho Osnovnie Obrazı, zdatelstvo Akademi Nauk SSSR Yay., Moskova.
• SELEPTSOV D. M. (Olonhohut), ATLASOV, V. V. (Olonhohut), HABAROV, P. P. (Olonhohut), UVAROVSKAY, R. P. (Olonhohut), LLAR ONOV, V. V. (Redaktör) (2004), Muoma Olonholoro (Saha Booturdara), B Ç K Yay., Cookuskay, C. IV (Bu olonholar Muoma ilinden derlenmi tir.)
• S VTSEV, D. K. (Suorun Omolloon) (hzl.) (1996), Saha Folklora Homuurunnuk, NAUKA Yay., Novosibirsk.
• SLEPTSOV, N. (1975), “Culuruyar Nurgun Bootur” Olonho Nuuççalıı Tılınan Kündü Kılaat, Kıım Hahıata, Yakutsk 24 A ustos.
• STEPANOV Ç, Y. S. (Erilik Eriistiin), N KOLAYEV Ç, T. N. (hzl.) (1993), Buura Dohsun, B Ç K Yay., Cokuuskay.
• T MOFEEV, . G. -Teplouhov (Olonhohut), VAS LYEV, V. N. (drl.), POPOVA, A. A. (Çev.), PUHOV, . V. (Çev., hzl.), ERG S, G. U. (hzl.) (1985), Kuruubay Haannaah Kullun Kullustuur (Stroptivıv Kulun Kullustuur), NAUKA Yay., Moskova.
• VAS LYEV, Sergey (1984), Ayıı Curağastay (Olonho), B Ç K Yay., Yakutskay.
• ….. (1995), Batastaan Baatır (olonho), B Ç K Yay., Cokuuskay.
• ….. (2003), Mönürüür Böğö, B Ç K Yay., Cokuuskay.
• YADR H NSKAY, P. P.-Beceele (Olonhohut), D M TR EV, P. N. (drl., hzl.) (1981), Cırıbına Cırılıatta Kııs Buhatıır, B Ç K Yay., Yakutskay.
• YASTREMSK Y, S. V. (1929), Obraztsı Narodnoy Literaturı Yakutov, Trudı Komissii Po zuçeniyu Yakutskoy ASSR C. VII, Leningrad.