Folkloric and Ethnographic Elements in Baburnama

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 7, 107 - 134, 01.09.2010

Hüseyin Baydemir

Öz

Anahtar Kelimeler

-

BÂBÜRNÂME'DE FOLKLORİK ve ETNOGRAFİK UNSURLAR

Öz

Bâbürnâme, Türk edebiyatında bilinen ilk hatıra kitabıdır. Ya amı sürekli sava lar içinde geçen Bâbür, ba ından geçen olayları anlatırken, gitti i yerlerin kültürel zenginli ini kaydetmeyi de ihmal etmez. Eser bu yönüyle adeta bir folklor ve etnografya ansiklopedisi gibidir. Bu makalede, Bâbürnâme’de yer alan folklorik ve etnografik unsurlar tespit edilmi ve açıklanması faydalı görülen kısımlar halk kültürü açısından yorumlanmı tır

Anahtar Kelimeler

Bâbür, Bâbürnâme, Mâveraünnehir, Kâbil, Hindistan, folklor, etnografya

Kaynakça

• ABRAMZON, S.M. (2004), “S.E. Malov’un Etnografya Araştırmaları”, (çev.: Bahtiyar Abdıldayev). Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, No: 11-1, 237-245.
• AKÜN, Ömer Faruk (1991), “Bâbürnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı slâm Ansiklopedisi, (IV, 404-408), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ANOHİN, A. V. (2006), Altay amanlı ına Ait Materyaller, (çev.: Dr. Zekeriya Karadavut, Jannet Meyermanova), Konya: Kömen Yayınları.
• ARAT, Reşit Rahmeti (1946), Vekayi – Babur’un Hâtıratı, C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• AùİROV, Adhamcan (2007), Özbek Halkıning Kadimiy Etikad ve Merasimleri, Taşkent: Alişer Nevaiy Namidegi Özbekistan Milliy Kütüphanesi Neşriyati.
• ATALAY, Besim (1999), Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, Cilt III, Ankara: TDK Yayınları.
• AZİMCANOVA, Sebahat; KAYUMOV, Aziz (1965), Zahiriddin Muhammed Babir, Eserler, 3 Tomlik, Tom I. (Devan), Taşkent: Taşkent Bediiy Edebiyat Neşriyati.
• Baburnama, III C., (1993), (Çağatayca Aslı. Abdurrrahim Hanhanan’ın Farsça Tercümesi ve İngilizcesi; hzl: W. M. Thackston; yayınlayanlar: ùinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin), Harvard: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
• Baburnâme “Babur’un Hâtıratı”, (2000), (hzl.: Reşit Rahmeti Arat), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• BERBERCAN, Mehmet Turgut (2010), “Türk Dili ve Kültürü Açısından Baburname’de Avcılık”, Erzurum: A. Ü. Türkiyat Ara tırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 42, 11-32.
• BEYDİLİ, Celal (2005), Türk Mitolojisi-Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt Kitap- Yay.
• CEYLAN, Nimet (2009), Gazi Zahirüddin Muhammed Bâbur Mirza’nın Eserlerindeki kilemeler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• CÖREYEV, M. (1991), El Dese Nevaiyni (Hazret Mir Ali er Nevaiy Hakıde Rivayetler), Taşkent: Çolpan Neşriyati.
• ÇORUHLU, Yaşar (2005), Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul: Kabalcı Yay.
• DUYMAZ, Ali (2005), “Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut’a Toy Geleneğinin Simgesel Anlamı ve Türk Paylaşım Modeli”, Karadeniz Ara tırmaları, Sayı 5 (Bahar), 37-60
• ERGİN, Selma (2004), “Ali ùir Nevâyî’ye Bağlı Olarak Anlatılan Fıkralar”, Millî Folklor, Yıl: 16, S. 64, 44-51.
• GENÇ, Reşat (2009), Türk nançları ile Milli Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Ye il, Ankara: AKM Yayınları.
• GÖKÇİMEN, Ahmet (2010), “Türkmenistan’da Bir Yağmur İyesi Burkut Ata”, Bilig, Sayı: 52 (Kış), 69-78.
• GÜLBEDEN (1944), Hümayunnâme, (Farsçadan çeviren: Abdürrab Yelgar; kadınların tercümei halleri hakkında yazılan kısmı İngilizceden çevirenler: Abdürrab Yelgar ve Eymen Manyas; giriş ve tarihi özeti yazan: Hikmet Bayur), Ankara: TTK Yayınları.
• HASANOV, Hamidulla (1960), Zahiriddin Babir-Seyyah ve Âlim, Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Neşriyati.
• İNAN, Abdulkadir (1952), “Müslüman Türklerde ùamanizm Kalıntıları”, Ankara Üniversitesi lahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 4, 19-30.
• ______________(1998a), Makaleler ve ncelemeler, C. 2, Ankara: TTK Yayınları.
• ______________ (1998b), Makaleler ve ncelemeler, C. 1, Ankara: TTK Yayınları.
• ______________ (2000), Tarihte ve Bugün amanizm-Materyaller ve Ara tırmalar, Ankara: TTK Yayınları.
• İSMAİLOV, Hayat (1992), Özbek Toyleri, Taşkent: Özbekistan Neşriyati.
• KADİROV, M., (1963), Özbek Halk A zaki Dramasi (Surhanderya, Semerkand ve Buhara Materialleri Esaside), Taşkent: Özbekistan SSR Fenler Akademiyasi Neşriyati.
• KOÇ, Kenan; BAYNİYAZOV, Ayabek ve BAùKAPAN, Vehbi (2003), Kazak a- Türik e Sözdik; Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlü ü, Türkistan: Turan Baspası.
• KONUKÇU, Enver (1991), “Bâbür”, Türkiye Diyanet Vakfı slâm Ansiklopedisi, (IV, 395-396), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1970), “Bahşı”, slâm Ansiklopedisi, (II, 233-238), İstanbul: MEB Yayınları.
• ______________ (1989), Edebiyat Ara tırmaları, C. I, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• MURADOV, Malik (1982), Allameler breti (Allameler ve airler Hakıdegi Halk Efsane ve Rivayetleri), Taşkent: Yaş Gvardiya Neşriyati.
• ÖGEL, Bahaeddin (1995), Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), C. II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• ÖRNEK, Sedat Veyis (1995), Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Özbek Tilining zahli Lugati, (1981), C. I, Moskva: İzdatelstvo Russkiy Yazık.
• POLAT, Kemal (2009), “Kırgız Kültürü ve Dinî Hayatında Yer-Su İnancının İzleri”, Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu (Bildiriler-2), 25-27 Nisan 2007, Erzurum, 837-847.
• RAHMAN, Abdülkerim (1996), Uygur Folkloru, (çev.; Soner Yalçın, Erkin Emet), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ROUX, Jean-Paul (1999), Eskiça ve Ortaça da Altay Türklerinde Ölüm, (çev.: Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• SARIMSAKOV, B. (1986), Özbek Merasim Folklori, Taşkent: Özbekistan SSR Fen Neşriyati.
• Semerkand Rivayetleri, (2007), (topleb neşrge teyyarlavçiler: Nasir Yakubov, sahib Aminov, Mukımcan Arifov), Semerkand: Semerkand Devlet Universiteti.
• SEYHAN, Tanju Oral (2007), “Çağatayca İki Zafernâme Tercümesinde Kullanılan Bazı Uzunluk Ölçüsü Birimleri”, Modern Türklük Ara tırmaları Dergisi, C. 4, S. 2, Haziran 2007, 116-145.
• SÜMBÜLLÜ, Yusuf Ziya (2009), “Türk Kültür Tarihinde Başa Çevirme Geleneği”, Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu (Bildiriler-2), 25-27 Nisan 2007, Erzurum, 887-896.
• URAZ, Murat (1994), Türk Mitolojisi, İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
• YILMAZ, Nuran (2007), “Fuzûlî’nin Türkçe Divânı’ndaki “Başına Çizginmek” Tabirinin Türk Kültüründeki Anlamı”, Turkish Studies, Volume 2/4, 1095- 1104.
• YUDAHİN, K. K. (1998), Kırgız Sözlü ü, (çev.: Abdullah Taymas), Ankara: TDK Yayınları.
• YURDAKÖK, Murat (2007), “Bâbür ùah’ın (1483-1530) Ünlü Eseri Babürname’de Tıbbî Bilgiler”, Çocuk Sa lı ı ve Hastalıkları Dergisi, S. 50, 73-77.