Orhan Seyfi Orhon’un Fiskeler Adlı Kitabı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 12, 111 - 127, 01.03.2013

Harun Ceylan

Öz

Orhan Seyfi Orhon, 1922 yılında yayımlamış olduğu Fiskeler adlı kitabında, o yıla kadar çeşitli gazete ve dergilerde yayımlamış bulunduğu nazımlarının ve düzyazılarının bazılarını bir araya getirmiştir. Orhan Seyfi, bu kitabında, Rıza Tevfik, Ali Kemal, Ahmet Haşim ve Yakup Kadri başta olmak üzere dönemin şair ve yazarlarını nazımlarla veya düzyazılarla hicvetmiştir. Kitapta ayrıca hikâyeler, gazete fıkraları, yazarın kurguladığı mizahî mülâkatlar ve mizahî anketler de yer alır. Bunlara ilaveten yazarın, Yahya Kemal’in ‚Ok‛ manzumesini değerlendirdiği bir yazısı bulunmaktadır. Bu makalede ilk olarak, Orhan Seyfi’nin Yusuf Ziya ve diğer hececi şairlerle paylaştığı edebiyat anlayışı ve Millî Mücadele döneminde bu anlayış karşısında yer alan edebiyatçılara karşı tavrı üzerinde durulacaktır. Fiskeler’deki metinlerde açıkça hissedilen bu tavır, özellikle Dergâh mecmuasına karşı yürütülen mücadeleyi de gözler önüne sermektedir. Ayrıca makalede, Fiskeler’deki metinlerden tespit edilenlerin nerede yayımlandıkları bir tablo içerisinde gösterilmiş, önemli görülen metinlerin içerikleri hakkında bilgiler verilmiş ve Orhan Seyfi’nin şair ve yazarlarda eleştirdiği hususlar üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Orhan Seyfi Orhon, Fiskeler, hiciv, Dergâh mecmuası, Türkçü edebiyat

A Study on Orhan Seyfi Orhon’s Fiskeler

Öz

Orhan Seyfi Orhon published his book Fiskeler in 1922. In this book he collected some of his satiric poems and satiric prosaic texts, which were published before in different periodicals and newspapers. With these poems and proses he especially criticizes Rıza Tevfik, Ali Kemal, Ahmet Haşim and Yakup Kadri. In this article firstly Orhan Seyfi’s literary views, which he shared with Yusuf Ziya Ortaç and other nationalist poets, and his attitude towards the opponent poets and writers are examined. This attitude, especially the struggle against the Dergâh periodical’s poets and writers, can be observed clearly in Fiskeler. Furthermore, in this article information about where the texts of Fiskeler were published and about the contents of important texts is presented. Lastly the points about poets and writers that Orhan Seyfi criticizes are discussed

Anahtar Kelimeler

Orhan Seyfi Orhon, Fiskeler, satire, Dergâh periodical, nationalist literature

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif (2004), Refik Halit Karay, Ankara: Akçağ Yayınları.
• BULUT, Birol (2010), ‚Orhan Seyfi Orhon’un Güneş Mecmuası Üzerine Bir İnceleme‛, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• ÇIKLA, Selçuk (2010), Şair, Mizah Yazarı, Gazeteci Yusuf Ziya Ortaç, İstanbul: Kitabevi.
• DOĞAN, Mehmet (1995), ‚1921-1941 Yılları Arası Şiir Tartışmaları‛, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DONBAY, Ali (2009), Orhan Seyfi Orhon, Hayatı, Gazeteciliği, Fikrî ve Edebî Şahsiyeti, Eserleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• ERBAY, Erdoğan (2003), ‚ ‘Bir Günün Sonunda Arzu’ Şiirinin Ardından Ahmet Haşim ve Dergâh Mecmuası Yazarlarına Yöneltilen Tenkit ve Tehziller‛, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, İstanbul, 8: 165-184.
• GÜR, Âlim (2010), ‚Dergâh Mecmuası ve Ahmet Haşim‛, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi- The Journal of International Social Research, Winter, Vol.3/10: 316-331.
• HALİL NİHAD (1921), Sihâm-ı İlham, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
• HİSAR, Abdülhak Şinasi (2006), Ahmet Hâşim, Şiiri ve Hayatı, İstanbul: YKY.
• KARABULUT, Ramis (1999), ‚Orhan Seyfi Orhon’un Mecmuacılığı ve Güneş Mecmuası (İnceleme ve Seçilmiş Metinler‛, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• KOLCU, Hasan (1993), Türk Edebiyatında Hece-Aruz Tartışmaları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ORHON, Orhan Seyfi (1922), Fiskeler, İkbal Kütüphanesi, İstanbul: Evkaf Matbaası.
• ORHON, Orhan Seyfi (1937), Yahya Kemal, Hayatı ve Eserleri, Cumhuriyet Kitaphanesi, İstanbul.
• ORHON, Orhan Seyfi (2008), Bütün Şiirleri, 2. bs., İstanbul: Everest Yayınları.
• ORTAÇ, Yusuf Ziya (1960), Portreler, İstanbul: Akbaba Yayınları.
• ORTAÇ, Yusuf Ziya (1966), Bizim Yokuş, İstanbul: Akbaba Yayınları.
• TDEA: Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977), C.1, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TDET: Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi (2007), C.8, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• TONGA, Necati (2004), ‚Çınaraltı Dergisi Etrafında Oluşan Edebî Muhit‛, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TUNCER, Hüseyin (1994), Beş Hececiler, İzmir: Akademi Kitabevi.
• UÇMAN, Abdullah (2004), Rıza Tevfik’in Şiirleri ve Edebî Makaleleri Üzerinde Bir Araştırma, İstanbul: Kitabevi.
• USLUCAN, Fikret (1995), ‚Dergâh Mecmuası Üzerine Bir İnceleme‛, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• YÜCE, Sefa (1995), ‚Nesir Yönünden Dergâh Mecmuasının İncelenmesi‛, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• YÜCEBAŞ, Hilmi (2004), Hiciv ve Mizah Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: L&M Yayınları.
• YÜCEBAŞ, Hilmi (1957), Filozof Rıza Tevfik, Hayatı-Şiirleri-Hatıraları, İstanbul: Dizerkonca Matbaası.