Language Relationships within in the Context of Mahdumkulı Divan

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 14, 29 - 40, 01.03.2014

Ali Akar

Öz

There are many studies about Oghuzs who are the most crowded and the most powerful community of Turks. These studies are usually descriptive grammar analyses on one dialect. However relationships among Oghuz dialects or among Oghuz dialects and the other Turkish dialects have not been studied enough. Mahdumkulı Divan, one of the important historical texts of East Oghuz Turkish, can be investigated as a data that can illuminate these relationships. At the end of these investigations, relationships between East Oghuz Turkish (Turkmen Turkish) and Chagatay Turkish and West Oghuz Turkish will be illuminated. Furthermore, the phonetic, morphological and lexsical datas in Divan clue in about Oghuz dialects’ basis and the process of change and evolution

Anahtar Kelimeler

Turkmen Turkish, Mahdumkulı Divan, Relationships between the dialects

Dil İçi İlişkiler Bağlamında Mahdumkulı Divanı

Öz

Türklerin en kalabalık ve en etkili topluluklarından olan Oğuzların dilleri üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar genellikle tek lehçe üzerinde betimlemeli gramer çözümlemeleridir. Oğuz lehçelerinin kendi aralarındaki ve diğer Türk lehçeleriyle olan dil ilişkileri ise yeterince incelenmiş sayılmaz. Doğu Oğuzcasının önemli tarihî metinlerinden olan Mahdumkulı Divanı’ndaki dil öğeleri bu ilişkileri aydınlatacak veriler bakımından incelenebilir. Bu incelemeler sonunda Doğu Oğuzcasının (“Türkmence”) Çağatayca ve Batı Oğuzcası ile olan ilişkileri aydınlatılabilir. Ayrıca Divandaki fonetik, morfolojik ve sözlüksel veriler, Oğuz yazı dillerinin kökeni, gelişim ve değişim seyirleri hakkında da önemli ipuçları sunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkmen Türkçesi, Mahdumkulı Divanı, Lehçelerarası İlişkiler

Kaynakça

• AKAR, Ali (2010), "Lehçe Oluşma Şartları ve Evreleri Bakımından Eski Türkiye Türkçesi", Türk- lük Bilimi Araştırmaları-Journal of Turkology Research, Uluslararası hakemli dergi, 28. Sa- yı/Volume, 2010-Güz/Autumn, s.15-29.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1960), “Kaşgari’den Notlar III: Oğuz Lehçesi Üzerine”, TDAY-Belleten, s. 23-48.
• ECKMANN, János (2003), Çağatayca El Kitabı, (Çev. Günay Karaağaç), Ankara: Akçağ Yayınları.
• GABAIN, A. von (1988), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: Türk Dil Kuru- mu Yayınları.
• GÜLSEVİN, Gürer (2004), “Köktürk Bengü Taşlarındaki Oğuzca Unsurlar”, Eski Anadolu Türkçesi, (Haz. Prof. Dr. Gürer Gülsevin-Doç. Dr. Erdoğan Boz), Ankara: Gazi Kitabevi.
• KORKMAZ, Zeynep (1975), Bilimsel Bildiriler 1972, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÖZKAN, Nevzat (2002), Türk Dilinin Yurtları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• SARAY, Mehmet (1996), Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• SÜMER, Faruk (1992), Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, İstanbul: Türk Dün- yası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• TEKİN, Talât (1999), Türk Dilleri, Giriş, İstanbul: Simurg Yayınları.
• TEKİN, Talât (2008), Orhon Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TEKİN, Talât - Mehmet ÖLMEZ - Emine CEYLAN vd. (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 18, Ankara: Simurg Yayınları.
• TURAN, Osman (1993), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• YILMAZ, Hayati (2005), Mahdumkulı Divanı (İnceleme-Metin-Dizin), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
• YÜCE, Nuri (1999), Gerundien im Türkischen: Eine morphologische und syntaktische Untersuchung, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 23, İstanbul: Simurg Yayınları.