ЛИНГВИСТИЧЕСКИЙ СТАТУС АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ ПОСЛОВИЦ И ПОГОВОРОК В ФОЛЬКЛОРНОМ ДИСКУРСЕ

Yıl 2017, Sayı: 21, 31 - 44, 31.12.2017

Çiçek Efendiyeva

Öz

Makalede, Azerbaycan’ın Şeki bölgesine ait “Aşık Sirac ile Bilgisiz’in Atışması” adlı hikâyede kullanılan atasözü ve darbımeseller, diskural-bilişsel açıdan değerlendirilmektedir. Araştırma hedefi içerisinde söz konusu metinde geçen atasözü ve darbımesellerin kullanıldığı söylemler ele alınıp detaylı bir şekilde incelenmiştir. İnceleme esnasında bir yandan konuşma eyleminde kullanılan söylemin dinleyene etkisinden söz edilmiş, diğer yandan ise atasözü ve darbımesellerin hem makro, hem de mikro metne göre gerçekleşen ön ve art gönderimli özellikleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Atasözü, darbımeseler, söylem, perlokusiya (söylemin dinleyene etkisi), konuşma, bilişsel

Kaynakça

• ADİL: Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, C.I (2006), redaktor A. Axundov, AMEA Dilçilik İnstitutu, Bakı: Şәrq-Qәrb.
• ARL: Azərbaycanca-rusca lüğət, C.I, III, (2006), Bakı Slavyan Universiteti, Bakı: Şәrq-Qәrb.
• AFA: Azərbaycan folkloru antologiyası. Şəki-Zaqatala folkloru, C.XIII, (2005), Tәrtibçilәr: İ.Abbaslı, O.Əliyev, M. Abdullayeva, elmi redaktor: H. İsmayılov, Bakı: Sәda.
• FES: Filosofskiy Entsiklopediçeskiy Slovar’,(1983), Moskva: Sovetskaya Entsiklopediya.
• FSRYa: Frazeologiçeskiy slovar’ russkogo yazıka, (1986), Redaktor A. İ. Molotkov, Moskva: Russkiy yazık.
• GAMİDOV, İ.G. (2001), “O razgraniçenii poslovits i pogovorok”, Filologiçeskiy sbornik posvyaşçennıy 80-letiyu prof. M.T. Tagiyeva, Bakı: Bakı Slavyan Universiteti, 238-251.
• HƏKİMOVA, Nübar ve TUNCAY, Bәxtiyar (2016), Mifoloji təfəkkürün xalq təbabətindəki izləri, Bakı: AMEA Folklor İnstitutu.
• HƏMİDOV, İ., vd. (2009), Azərbaycanca-rusca, Rusca-azərbaycanca atalar sözləri və zərbi-məsəllər lüğəti, Bakı: Tәhsil.
• HÜSEYNZADƏ, Əbülqasım. (2013), .Atalar sözləri və məsəllər, Bakı: Elm vә tәhsil.
• KARAAĞAÇ, Günay (2013), Dil Bilimi terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KARASİK, V.İ.(1997), Subkategorial’nıy klaster temporal’nosti: (k xarakteristike yazıkovıx kontseptov), Kontseptı: nauçnıe trudı Tsentrokontsepta, Arxangel’sk, 154-171.
• KARPOV, Q.K. (2008), “Pragmatika reçevıh deystviy: kommunikativnaya harakteristika i perlokutivnıy effekt”, Vita Cogitas, SPb., s. 356, URL: http: // logic.philosophy.pu.ru. [Erişim: 20.04.2017]
• KLYUYEV, Ye.V. (2002), Reçevaya kommunikatsiya, Moskva: Ripol Klassik.
• KOBOZEVA, İ.M. (2005), “Lingvopraqmatiçeskiy aspekt yazıka SMİ”. URL: http://evartist.narod.ru. Moskva, MGU. [Erişim: 10.04.2017].
• KUBRYAKOVA, Ye.S., vd. (1996), Kratkiy slovar’ kognitivnıh terminov, Moskva: Moskovskiy Gosudarstvennıy Universitet.
• KUBRYAKOVA, Ye. S. (1994), “Naçal’nıye etapı stanovleniya kognitivizma: lingvistika psihologiya - kognitivnaya nauka”, Voprosı yazıkoznaniya, No 4, Moskva: Nauka, 34-47.
• LAKOFF, C. (1996), “Kognitivnoye modelirovaniye”, Yazık i intellekt, Мoskva: Progress, 151-184.
• LES: Lingvistiçeskiy Entsiklopediçeskiy Slovar’ (1990), Moskva: Sovetskaya Entsiklopediya. MILLER, G. (1976), Language and perception Text., Cambridge.
• MUSAYEV, Mehman (2012), Türkoloji dilçilik, Bakı Slavyan Universiteti, Bakı: Mütәrcim.
• MUSAOĞLU, Mehman (2010), Kamal Abdullanın Eserleri Türkiye Türkçesinde, Ankara: Kültür Ajans Yayınları.
• MUSAOĞLU, Mehman ve Kirişçioğlu, Fatih (2016), “Göktürk Metninin Kavramsal, Semiyotik ve Sentaktik Yapısının Karşılaştırmalı İncelenmesine İlişkin Deneme”. Türkologiya Dergisi No 3, Bakı: Azerbaycan Millî İlimler Akademisi.
• RYADÇİKOVA, Ye.N. ve Gorban’, İ. (2003), “Rol’ paremiy v reçevom akte”, Sovremennoye russkoye yazıkoznaniye i lingvodidaktika, Sbornik materialov Mejdunar.yubileynoy nauçno-prakt.konf., posv. 80-letiyu akademika RAO N.M. Şanskogo, Moskva: MGOU, 282-285.
• SKREBTSOVA, T.G. (2000), Amerikanskaya şkola kognitivnoy lingvistiki, SPb: Anatoliya.
• STEPANOV, Yu.S. (1995), “Al’ternativnıy mir. Diskurs. Fakt i printsip Priçinnosti”, Yazık i nauka kontsa XX veka, Moskva: İnstitut yazıkoznaniya RAN, 35-73.
• ŞEVÇENKO, N.V. (2003), Osnovı lingvistiki teksta, uçebnoye posobiye., Moskva: Prior-izdat.
• TAYLOR, G.B. (1989), Pervobıtnaya kul’turologiya, Moskva: Politizdat.
• URISON, Ye.V. (2003), Problemı issledovaniya yazıkovoy kartinı mira: Analogiya v semantike, Moskva: Yazıki slavyanskoy kul’turı.
• VEYSƏLLİ, Fәxrәddin (2015), Koqnitiv dilcilik: əsas anlayışları və perspektivləri, Bakı: Mütәrcim