KARAYCANIN FONETİĞİ VE MORFOLOJİSİ ÜZERİNE NOTLAR

Yıl 2018, Sayı: 23, 99 - 108, 30.12.2018

Abdulkadir Öztürk

Öz

Karayca 16.-21. yüzyıllar arasında Kırım başta olmak üzere Doğu Avrupa’da yazı dili olmuş bir Kıpçak lehçesidir. Karay Türkleri, inançlarına bağlı olarak İbrani alfabesini kullanmaya başlamışlardır. Uzun yıllar İbrani alfabesini kullanan Karaylar, daha sonraları Leh ve Litvan kaynaklı Lâtin alfabeleriyle Kiril alfabesini kullanmışlardır. Kullandıkları bu alfabeler ile çeviri eserler çoğunlukta olmak üzere az sayıda edebî eserler de ortaya koyarak ve bilhassa süreli yayınlar ile Karay yazı dilini meydana getirmişlerdir.
Tarihî süreç, dinî yaşam, coğrafya, sosyo-kültürel etkileşimler, iktisadî ve askeri gelişmeler gibi çok yönlü sonuçlara bağlı olarak Karayca, Türk dilinin kaybolmaya yüz tutan bir lehçesi konumuna gelmiştir. Nüfusu azalan ve çeşitli bölgelerde dağınık halde yaşayan Karaylar, günümüzde yaşadıkları ülkelerin dillerini, konuşma ve yazı dili olarak kullanmaktadırlar. Karayca, kendine has bazı dil hususiyetleriyle Türk dili içerisinde özel ve önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, Karayca üzerine bazı fonetik ve morfolojik unsurlar ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karayca, Fonetik, Morfoloji

Kaynakça

• AQTAY, Gülayhan - JANKOWSKI, Henryk (2015), A Crimean Karaim-English Dictionary, Poznań: Department of Asian Studies Faculty of Modern Languages and Literatures Adam Mickiewicz University (=CKED).
• BASKAKOV, N. A. (1963), ‘Türk Dillerinde Ön Vokallerin Düzleşmesi ve Karaimcenin Halicz-Luck Lehçesinde ö>e ve ü>i Değişmeleri’, TDAY Belleten, S. 11, s. 33-37.
• BASKAKOV, N. A. vd. (1974), Karaimsko-Russko-Polskii Slovar, Moskva (= KarRPS).
• ÇULHA, Tülay (2006), Karaycanın Kısa Sözvarlığı- Karayca-Türkçe Kısa Sözlük, İstanbul: Kebikeç Yayınları (= KKS).
• DUBINSKI, A. (1978), ‘Phonetische Merkmale des Łuck-Halicz Dialektes der karaimischen Sprache’, Rocznik Orientalistyczny, 39/2, 33-44.
• GÖKÇE, Faruk (2000), Karay Türkçesinin Fonetiği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GÜLSEVİN, Selma (2016), Karay Türklerinin Dili (Troki Diyalekti), Ankara: TDK Yayınları.
• KARAY AWAZI (1931-1937), ed. Aleksander Mardkowicz, S. I-VII, XI, Luck (= KA).
• KOCAOĞLU, Timur (2006), Karay, The Trakai Dialect, Lincom Europa.
• KOWALSKI, Tadeusz (1929), Karaimische Texte Im Dialekt von Troki, Nakladem Polskej Akademji Umiejetnosci, Krakowie.
• LUVAḪLAR (1932), ed. Aleksander Mardkowicz, S. I, Luck (= L).
• MUSAYEV, K. M. (1964), Grammatika Karaimskogo Yazıka Fonetika i Morfologiya, Moskva.
• NÉMETH, Michał (2009), ‘Errors with and without Purpose: A. Mardkowicz’s Transcription of Lutsk Karaim Letters in the Hebrew Script’, Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, Vol. 126, pp. 97-106.
• NÉMETH, Michał (2015), ‘A Historical Phonology of Western Karaim. The Process of its Diversification into Dialects’, Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, Vol. 132, pp. 167-185.
• OLACH, Zsuzsanna (2012), A Halich Karaim Bible Translation, Uppsala: Uppsala Universitet.
• ONARMAḪ (1938-1939), ed. Mixael Tınfoviç, S. I-II, Kaunas (= O).
• ÖZTÜRK, Abdulkadir (2015), ‘Karaycadaki Alıntı Kelimeler’, Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, S. 16, s. 143-164. PRIK, O. Ja. (1976), Oçerk grammatiki karaimskogo yazıka (krımskiy dialekt). Makhaçkala.
• SEREBRENNIKOV, B. A. – GADJIEVA, N. Z. (2011), Türk Yazı Dillerinin Karşılaştırmalı Tarihî Grameri, (Çev. Tevfik Hacıyev-Mustafa Öner), Ankara: TDK Yayınları.
• TÜRK DİL KURUMU (2005), Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
• YALÇIN, Süleyman Kaan (2013), Çağdaş Türk Lehçelerinde Ünlüler, Ankara: TDK Yayınları.
• ZAJACZKOWSKI, Anainasz (1932), Sufiksy imienne i czasownikowe w jezyku zachodniokaraimskim, Krakowie: Nakladem Polskej Akademji Umiejetnosci.