TÜRK GELENEĞİNDE OYA ADLANDIRMALARININ KAVRAMSAL METAFOR VE GÖSTERGEBİLİM AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 29, 165 - 178, 31.12.2021

Sultan Şenödeyicisi

Öz

Çalışmada, oya adlandırmalarındaki metaforik göndermeler tespit edilmeye çalışılmış; ayrıcaoyalar, göstergebilimsel açıdan da incelenmiştir. Oyaların adlandırılmasında kullanılan metaforik göndermelerle ilgili incelemeler, Lakoff-Johnson’ın kavramsal metafor sınıflandırması esas alınarak yapılmıştır. Kavramsal metafor teorisinde metafor, iki alan arasındaki kavramsal bir haritalamadır. Haritalama, hedef alan ve kaynak alan arasındaki ilişkinin zihinde kurgulanmasıyla oluşur. Özetle, hedef alan ve kaynak alan arasındaki ortaklık veya benzerlikler yoluyla metaforlu ifadeye ulaşılır. Bu çalışmada oyalar, iki alan (kavramsal alan ve hedef alan) arasındaki kavramsal haritalamadan yararlanılarak açıklanmıştır. Göstergebilimle ilgili analizlerde ise, Ogden ve Richards’ın anlam üçgeni esas alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk, Oya, metafor, kavramsal metafor, göstergebilim, anlam üçgeni

Kaynakça

• BAŞKAN, Özcan (2006), “Türkçede Dil İçi Dünya Görüşü”, Dilde Yaratıcılık, İstanbul: Multilingual Yayıncılık: 162-185.
• CROFT, William; CRUSE, Alan D. (2004), Cognitive Linguistics, United States of America: Cambridge Press.
• ERDEM, Melek (2003), Türkmen Türkçesinde Metaforlar, Ankara: Köksav Yayınları.
• ERKMAN-AKERSON, Fatma (2005), Göstergebilime Giriş, İstanbul: Multilingual.
• ERONÇ, Perihan (1981), Giyim Süsleme Teknikleri, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• KÖVECSES, Zoltan (2002), Metaphor (A Practical Introduction), Oxford: Oxford University Press.
• KUYMA, Erol (2021), “Bilmecelerde Metaforik Dil Üzerine”, Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23): 607-621.
• KUYMA, Erol (2020), “Garip-Namede Metaforik Bir Kavram: ‘Nefis’”, Tarikat, Toplum ve Siyaset (Ed. Zekeriya Işık), İstanbul: Çizgi Kitabevi: 173-197.
• LAKOFF, George; JOHNSON, Mark (2010), Metafor: Hayat, Anlam ve Dil, (Çev. Gökhan Yavuz Demir), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• OGDEN, Charles Kay; RİCHARDS, Ivor Armstrong (1989[1923]), The Meaning of Meaning, San Diego: Harcourt Brace Jovanovich. (Original published London: Kegan Paul.).
• ORAL, Canan (2010), El Emeği Göz Nuru Amasya İğne Oyaları, Amasya: Amasya Valiliği.
• ÖZASLAN, Mustafa (2015), Kilis Yöresinde Kullanılan Oya Motifleri: Kilis Oyaları, Kilis: Kilis Valiliği.