NİKOLAY PAVLOVİÇ SOLNTSEV’İN HATIRATINA GÖRE BİRİNCİ CİHAN HARBİ’NDE RUSLARIN BAYBURT’U İŞGALİ

Yıl 2019, Sayı: 25, 237 - 249, 31.12.2019

Zafer Sever

Öz

Birinci Cihan Harbi’nde geniş bir coğrafyada savaşmak zorunda kalan Osmanlı ordusu en zorlu mücadelelerinden birisini Kafkas Cephesi’nde verdi. Anadolu’daki en eski Türk yerleşimlerinden köklü bir tarihsel mirasa sahip olan Bayburt, yaşanan bu harpte Kafkas Cephesi içerisinde zorlu çatışmalara şahit oldu. Kop dağlarında düşmana karşı gösterilen destansı direnişin ardından geri çekilen Türk birlikleri Bayburt’u bir nevi düşmanın işgaline bırakmak zorunda kaldı. Bu cephede yaşanan hezimet sonrasında Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve daha sonra coğrafi olarak kritik bir bölgede bulunan Bayburt 16 Temmuz 1916 yılında Rusların işgaline uğramaktan kurtulamadı. Rusların Bayburt harekatının başında Sibirya Kozak alayının komutanı Nikolay Pavloviç Solntsev bulunuyordu. Solntsev işgalden yıllar sonra Çin’in Harbin şehrinde kaleme aldığı hatıratında Rus birliklerinin Bayburt’a gidişlerini, şehirdeki kaotik durumu, çatışmaları ve işgalde yaşanan olayları detaylarıyla ve canlı bir anlatımla betimlemiştir. Bu çalışmada bu harbin Osmanlı cepheleri bakımından az bilinen bir safhası doğrudan düşman saflarının sıradan bir komutanı olan Solntsev’in notlarından yola çıkılarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bayburt, Rusya, Solntsev. Birinci Cihan Harbi, Kafkas Cephesi

Kaynakça

• AKTAŞ, Esat (2019), “Bayburt Kaymakamı Yusuf Ziya Bey’in Esaret Yılları ve Türkistan’daki Faaliyetleri”, İşgalden Kurtuluşunun 100. Yılında Bayburt, (Ed. S. Çiğdem, M. Y. Taşkesenlioğlu, E. Aktaş), Bayburt: Bakütam, 263-281.
• DOĞAN, Ayhan (2003), “I. Dünya Savaşında “Kop Savunması” ve Ulusal Birliğimiz Açısından Önemi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1191-1210.
• ERDEN, Ömer (2017), Türkiye’nin Doğu Sınırının Oluşumu, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• KERSNOVSKİY, A. A (1994), İstoriya Russkoy Armii 1915-1917 gg., Tom Çetvertıy, Moskva.
• KURAT, Akdes Nimet (1987), Rusya Tarihi Başlangıcından 1917’ye Kadar, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KURAT, Akdes Nimet (1990), Türkiye ve Rusya, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• OKUR, Mehmet-GÖKTAŞ, Serdar (2016), “Birinci Dünya Savaşı’nda Bayburt’un İşgali ve Göç”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 173-184.
• ÖZKAN, Murat (2017), “Çarlık Rusya’nın Askerî Okulu: Nikolaevskaya Akademisi”, Türk Tarihine Dair Yazılar II, (Ed. A. Demir, T. Kalkan, E. Erdoğan), Ankara: Gece Kitaplığı, 357-369.
• ÖZKAN, Murat (2019), “Rus Emperyal Yayılmasının Bir Vasıtası Olarak: Orenburg Neplüyev Askerî Okulu”, 4. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (14 – 17 Şubat 2019 / Yalova), Ankara, 65-82.
• REYNOLDS, A. Michael (2016), İmparatorlukların Çöküşü Osmanlı-Rus Çatışması 1908-1918, (Çev. Yücel Aşıkoğlu), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.