KASTAMONU’DAN ŞAM’A: MEVLEVİ ALAYI GÖNÜLLÜLERİNDEN GİRİTLİ HAYRÎ VE MANZUM SEYAHATNAMESİ

Yıl 2019, Sayı: 24, 1 - 22, 30.06.2019

İsmail Avcı

Öz

Bu çalışmada Giritli Hayreddin el-Mevlevî ve Mısır Yolunda İlhâmât-ı Cihâd adlı eseri üzerinde durulmuştur. Müellif, Birinci Dünya Savaşı sırasında Mevleviler tarafından kurulan ve Suriye Filistin cephesinde üç buçuk yıl görev yapan Mücahidîn-i Mevleviyye birliğine Kastamonu’dan katılan gönüllülerdendir. Kasidelerden ve nutuk tarzında söylenmiş şiirlerden oluşan eseri Giritli Hayreddin, Kastamonu’dan Şam’a kadar Mevlevi gönüllülerle yaptığı yolculuk esnasında kaleme almıştır. Müellif bu eseri geçtiği şehirlerde, kasabalarda gördüğü insanların samimi duygularına, söyledikleri güzel sözlere ve yapılan konuşmalara bir cevap vermek, halkın vatan sevgisinden gelen hislerine tercüman olmak maksadıyla yazmıştır. Eser bir girişle başlayıp naatlarla, Mevlevilikle ve Mevlevilerle ilgili şiirler, Sultan Reşad ve Cemal Paşa hakkındaki manzumelerle devam etmekte ve kısa bir hatimeyle son bulmaktadır. Çalışmada kısaca Mevlevi Alayı hakkında bilgi verildikten sonra müellifin kimliği ve bir bakıma manzum bir seyahatname olma vasfı taşıyan Mısır Yolunda İlhâmâtı Cihâd’ın muhtevası üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Giritli Hayrî, Mevlevi Alayı, seyahatname, Mısır Yolunda İlhâmât-ı Cihâd

Kaynakça

• AVCI, İsmail (2017), “Yeni Bilgiler Işığında Giritli Şairlere Ek”. Uluslararası Akdeniz Medeniyetleri Sempozyumu, 8-10 Kasım 2016, Girne/KKTC. Bildiri Kitabı. ed. ATAYETER, Yıldırım; AVCI, İsmail, Ankara: Gece Kitaplığı, s. 325-55.
• COŞKUN, Menderes (2009), “Seyahatnâme, Türk Edebiyatı”. İslam Ansiklopedisi. Cilt 37, Ankara: TDV Yay., s. 13-6.
• ÇIKLA, Selçuk; YETER, Gaye Belkız (2013),. 1839-1928 Yılları Arasında Basılmış Türkçe Şiir Kitapları. Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
• DEMİR, Enes (2018), Birinci Dünya Savaşı’nda Kanal/Sina ve Filistin/Suriye Cephesi, Şehit Olan Türk Askerleri. İstanbul: Hiperlink Yay.
• ERDEMLİ, Suat Aybars; GÖKKAYA, Emine; EROL, Cihat Kubilay (hzl.) (2015), Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kalecik. İstanbul: Kalecik Belediyesi Kültür Yay.
• ERDOĞAN, Mustafa (2016), “Erenler Gönüllüsü Yahut Gönüllü Mevlevî Alayına Dair Şiirler”. Birinci Dünya Savaşı’nda Mevlevî Alayı ve Gönüllü Topluluklar Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. KARAİSMAİLOĞLU, Adnan; ŞAFAK, Yakup, Kırıkkale, s. 345-59.
• GIRIDLI HAYREDDÎN EL-MEVLEVÎ. (1334), Mısır Yolunda İlhâmât-ı Cihâd. Şam: Terakkî Matbaası.
• KOLCU, Ali İhsan (2004), Tanzimat Edebiyatı 1 Şiir. Ankara: Salkımsöğüt Yay.
• KORKMAZ, Seyfullah; YILMAZ, İbrahim (2016), “Cemal Paşa Hatıralarında Mevlevî Alayı ve Gönüllü Topluluklar”. Birinci Dünya Savaşı’nda Mevlevî Alayı ve Gönüllü Topluluklar Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. KARAİSMAİLOĞLU, Adnan; ŞAFAK, Yakup, Kırıkkale, s. 233-46.
• KÖSTÜKLÜ, Nuri (2005), Vatan Savunmasında Mevlevîhaneler (Balkan Savaşlarından Milli Mücadeleye). Konya: Çizgi Kitabevi.
• KÖSTÜKLÜ, Nuri (2014), “Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele’de Kastamonu Mevlevi Şeyhi Âmil Çelebi ve Ailesi (1910-1923)”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt 30, Sayı 89. s. 1-10.
• KÖSTÜKLÜ, Nuri (2016), “Gönüllü Mevlevî Taburu Niçin ve Nasıl Teşekkül Etti?”. Birinci Dünya Savaşı’nda Mevlevî Alayı ve Gönüllü Topluluklar Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. KARAİSMAİLOĞLU, Adnan; ŞAFAK, Yakup, Kırıkkale, s. 9-18.