SANSKRİT DİLİ VE AK HUNLARDA KULLANIMI

Yıl 2019, Sayı: 24, 37 - 46, 30.06.2019

Müslüme Melis Savaş

Öz

Hint Avrupa dil ailesinin atası olarak görülen Sanskrit dilinin kökeni ve kullanım alanı ile ilgili tartışmalar günümüzde dahi sürse de onun dini metin dili olması ve kullanıldığı coğrafyan
bakımından göz önüne alındığında eşsiz bir yere sahip olduğu oldukça açıktır. Hint topraklarında doğduğu düşünülen bu dil sadece Hindistan ile sınırlı kalmamış Hazar Denizi ve Ortadoğu’ya kadar uzanmıştır.

Hindistan topraklarında bir dönem varlıklarını sürdürmüş olan ak Hunlar yani Sanskrit metinlerinin Hūnaları da hâkim oldukları 4 ile 6. Yüzyıllar arasındaki dönemde Hint toplumunun dili olan Sanskrit dilini kullanmıştır. Söz konusu dönemde özellikle kitabe numizmatik dili olarak daha çok Sanskirt dili Brahmi alfabesi ile yazılmıştır. Ak Hunlar da dili ve yazı sistemini benimsemişlerdir.

Çalışmamızda Sanskrit dili ve Sanskrit dilinin yazıldığı alfabeler hakkında genel bilgiler verilecek ve Hunların bu dili kullandıklarını kanıtlayan örnekler verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sanskrit, Brahmi, Prakrit, Haroşti, Ak Hunlar, Ak Hun Paraları

Kaynakça

• AGRAWAL, Ashvini (1989), Rise and Fall of Imperial Guptas, Delhi: Motilal Banarsidass Publication.
• BEAL, Samuel, (1906), Si-yu-ki, Buddhist Records or The Western World, Londra: Trübner &Co.
• ÇELİKTAŞ, Müslüme Melis (2019), Gupta Tarihi ve Kültürü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• ÇELİKTAŞ, Müslüme Melis (2011), Ak Hun Tarihi Üzerine Türkiye ve Dünyada Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ÇELİKTAŞ, Müslüme Melis (2017), “Genel Hatları ile Hint Coğrafyasında Sakalar”, Kerkük Çok Irak değil, Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar, Ankara: Gece Kitaplığı, 25-32.
• DESHPANDE, Madhav (1993), Sanskrit & Prakrit, Sociolinguistic Issues, New Delhi: Motilal Banarsidass.
• ENOKİ, Kazuo (1955), “The Origin of the White Huns or Hephthalites”, East and West 3,Washington: University of Washington Press, 231-237.
• FLEET, John (1888), “Inscriptions of the Gupta Kings and their Successors”, Corpus Inscriptionum Indicarum, vol. 3, Calcutta: Central Publication Bruch, 161-164.
• İTİL, Abidin (1963), Sanskrit Klavuzu, Ankara: Ankara Ünv. Basım.
• JHA, Dwijendra N. (1998), Ancient India in Historical Outline, New Delhi: Manohar Publisher.
• KAYA, Korhan (2006), Sanskrit-Türkçe Sözlük, Ankara: İmge Kitabevi.
• KAYA, Korhan (2005), Hindistan’da Diller, Ankara: İmge Kitabevi.
• KONUKÇU, Enver (1973), Kuşan ve Ak Hunlar Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KURNANOV, Aydogdy (2010) The Hephthalites: Archaelogical and Historical, Berlin: Phd thesis submitted to the Department of History and Cultural Studies of the Free University.
• LİTVİNSKY, Boris Anato’levic (1996), “The Hephthalite Empire”, History of Civizilation of Central Asia, Vol 3, Paris: UNESCO, 138-165.
• MİTRA, Sisir Kumar (1977), The Early Rulers of Khajurāho, Calcutta: Firma KL Mukhopadhyay Publ.
• OLLETT, Andrew (2017), Language of the Snakes: Prakrit, Sanskrit, and the Language Order of Premodern India, California: University of California Press.
• ÖGEL, Bahaeddin (1948), İlk Töles Boyları, Belleten, Cilt 10, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 798-833.
• SALOMON, Richard G. (1996), "Brahmi and Kharoshthi", The World's Writing Systems, Oxford: Oxford University Press, 373-382.
• SCHELLINGER, Paul E.,- Salkin Robert M. (2010), International Dictionary of Historic Places, Vol. 5, NewYork: Routledge/Taylor & Francis.
• SHARMA, Ram Sharan ( 2005) , India’s Ancient Past, New Delhi: Oxford Press.
• THORTON, Edward (1854), A gazetteer of the territories under the government of the East-India company, and of the native states on the continent of India, Volume 2, London: H. Allen & Co.
• WILLIS, Michael (1996), Inscriptions of Gopakṣetra, London: British Museum Press.
• WOOLNER, Alfred Cooper (1999), Introduction to Prakrit, New Delhi: Motillal Banarsidass Publishers.