-Ik/-Uk DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN EKİ ÜZERİNE

Yıl 2019, Sayı: 24, 127 - 140, 30.06.2019

Burak Telli

Öz

Ağızlar, standart Türkçede bulunmayan birtakım gramatikal unsurları barındırması bakımından araştırmacılar için önemli çalışma alanlarıdır. -Ik/-Uk eki de yazı dilinde kullanılmayan fakat Türkiye Türkçesi ağızları içerisinde varlığını sürdüren duyulan geçmiş zaman eklerinden biridir. Standart Türkçede genellikle yapım eki fonksiyonunda kullanılan bu ek, ağızlarda ise hem yapım eki hem de çekim eki fonksiyonunda karşımıza çıkmaktadır.

Bu çalışmada söz konusu ekin Türkiye Türkçesi ağızlarındaki duyulan geçmiş zaman fonksiyonu üzerinde durulacaktır. Öncelikle duyulan geçmiş zaman ekinin Eski Türkçeden günümüze kadar tarihî gelişimi üzerinde kısaca durulacak ve ardından Türkiye Türkçesi ağızlarında -Ik/-Uk ekinin duyulan geçmiş zaman eki fonksiyonunda hangi ağız bölgelerinde kullanıldığı gösterilecektir. Söz konusu ekin kaynağı hakkında değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

-Ik / -Uk Eki, Duyulan Geçmiş Zaman, Türkiye Türkçesi Ağızları

Kaynakça

• ADAMOVIC, Milan (1985), Konjugationsgeschichte der Türkischen Sprache, Leiden.
• AKSOY, Ömer Asım (1945), Gaziantep Ağzı-I, İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• ARGUNŞAH, Mustafa ve SAĞOL Yüksekkaya, Gülden (2011), Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri, İstanbul: Kesit Yayınları.
• ARGUNŞAH, Mustafa (2017), Çağatay Türkçesi, İstanbul: Kesit Yayınları.
• BAŞER, Elif (2014), Kırıkkale İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BULDUK, Türker Barış (2018), “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Farklı Bir Öğrenilen Geçmiş Zaman Eki Ve Çekimi: -Ip / -Up, -Ipduru / -Upduru”, Turkish Studies, 13/20, Summer 2018, 225-244.
• BURAN, Ahmet (1996), “-Ik Ekinin Anadolu Ağızlarındaki Kullanılışı”, TDAY Belleten 1994, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11-18.
• CUNBUR, Müjgan (1988), Karacaoğlan, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ÇAKIR, Aylin (2018), İzmir İli Ödemiş-Kiraz-Beydağ İlçesi Ağızları (Dil İncelemesi-MetinlerSözlük), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DEMİR, Nurettin (1996a). “Güneybatı Anadolu Ağızlarında Kullanılan Şimdiki Zaman Eki -ik gelir”, Dilbilim Araştırmaları, 136-148.
• DEMİR, Nurettin (1996b), “Einige Merkmale Yörükischer Dialekte”, Symbolae TurcologicaeStudies in Honour of Lars Johanson on his Sixtieth Birthday, 8 March 1996, (Eds.) Arpad Berta, Bernt Brendemoen and Claus Schönig. (Series: Swedish Research Institute in Istanbul, Transactions, vol, 6.) Uppsala, 61-70.
• DEMİR, Nurettin (2007). “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Geçmiş Zaman Eki -(y)XK.”, Dil ve Edebiyat Yazıları. Mustafa İsen’e Armağan. Haz. Ayşenur İslam Külahlıoğlu ve Süer Eker, Ankara: Grafiker Yayınları, 133-148.
• DİRİK, Seval ve KURİBAYASHİ, Yuu (2015). “Sazlı Köyü (Ayvacık / Çanakkale) Ağzında Görülen – (y)IK Eki ve İşlevi”, Dil Araştırmaları Dergisi, Güz 2015/17, 119-134.
• DOĞAN, Muammer (2012), Aksaray Ve Yöresi Ağzıları İnceleme-Metinler-Sözlük, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERASLAN, Kemal (2012), Eski Uygur Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERCİLASUN, Ahmet B. (2012), Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERDEM, Mehmet Dursun ve BÖLÜK, Ramazan (2018), Antalya Ve Yöresi Ağızları, Ankara: Gazi Kitabevi.