ŞİİR ÇEVİRİSİ VE PROBLEMLERİ: BAUDELAIRE VE ALBATROS ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Sayı: 24, 151 - 164, 30.06.2019

Dinçer Apaydın

Öz

Fransız şiirinin önde gelen şairlerinden Charles Baudelaire’in yazdığı Kötülük Çiçekleri’nin [Les Fleurs du Mal] farklı zamanlarda, farklı şairler ve çevirmenler tarafından yapılan birkaç Türkçe çevirisi vardır. Bu kitapta yer alan şiirlerden bazıları ise, metnin tamamı kitap bütünlüğünde Türkçeye aktarılmadan önce çevrilmiş ve çeşitli dergilerde yayımlanmıştır. Baudelaire’in Kötülük Çiçekleri’nde yer alan meşhur şiirlerinden Albatros da Kötülük Çiçekleri’nin tamamından önce Türkçeye çevrilen şiirlerden biridir. Bu çalışmada Albatros adlı şiirin Türkçe çevirileri tarihsel olarak ele alınmış, aralarındaki farklılıklar gösterilmiştir. Çeviriler arasında yalnızca dilin bireysel kullanımına dayanan sözcük farklılıkları değil; şiirin anlamını ve üzerine kurulduğu temel imajı değiştirecek nitelikte birtakım sapmalar olduğu gözlenmiştir. Bu değişikliklerden hareketle Albatros adlı şiirdeki temel imajın kaynakları araştırılacaktır. Çevirmenleri böylesi açık bir ayrılığa götüren nedenler üzerinde durularak, isabetli bir şiir çevirisinde şiiri kuran temel imajların kavranmasının ne kadar önemli olduğuna değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Şiir Çevirisi, Baudelaire, Kötülük Çiçekleri, Albatros, Şahabeddin Süleyman

Kaynakça

• ABDULLAH CEVDET [KARLIDAĞ] (1928), “Bodler’in Ruhundan” [Şiir], İçtihad, S.245, 1 Şubat 1928, s.4683.
• AHMET NECDET [SÖZER] (1995), “İlk Baudelaire Çevirmenimiz: Şahabeddin Süleyman (mı?)”, Varlık, S.1056, s.46-49.
• AHMET NECDET [SÖZER] (2016), Kötülük Çiçekleri (Baudelaire’den Çeviri). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ALİŞANZÂDE İsmail Hakkı (2012), Elem Çiçekleri (Baudelaire’den Çeviri) [Hazırlayan: Hilmi Yavuz]. Ankara: Kadim Yayınları.
• ALKAN, Erdoğan (1999), Kötülük Çiçekleri (Baudelaire’den Çeviri – 1. Basım). İstanbul: Varlık Yayınları.
• ALKAN, Erdoğan (2013), Kötülük Çiçekleri (Baudelaire’den Çeviri). İstanbul: Varlık Yayınları.
• BAUDELAIRE, Charles-Pierre (1861), Les Fleurs du Mal (Une édition libre), Bibebook, ISBN—978-2- 8247-1058-7, www.bibebook.com
• CİHAN GÜNDÜZALP, Nuray (2008), Charles Baudelaire’in Şiirlerinin Türkçe Çevirileri Üzerine İnceleme, Doktora Tezi (Danışman: Prof. Dr. Ahmet Necmi YAŞAR). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fransız Dili Eğitimi Anabilim Dalı.
• DOĞAN, Mehmet Can (2008), Türkiye’de Şiir Dergileri Şairler Mezarlığı (1909-2008). Ankara: Hayal Yayınları.
• ERGÜVEN, Abdullah Rıza (1961), Baudelaire’den Şiirler. İstanbul: Varlık Yayınları.
• KIZILÇİM, Yavuz (2008), “Baudelaire’in Les Fleurs Du Mal (Elem Çiçekleri)’nin Türkçe Çevirilerinde Sapmalar ve Gözlemler”, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, S.17, s.325-346.
• KOCATÜRK, Vasfi Mahir (1966), Elem Çiçekleri (Baudelaire’den Çeviri). Ankara: Edebiyat Yayınevi.
• KOLCU, Ali İhsan (2011), Albatros’un Gölgesi -Baudelaire’in Türk Şiirine Tesiri Üzerine Bir İnceleme-. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• MADEN, Sait (2015), Kötülük Çiçekleri (Baudelaire’den Çeviri). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• POLAT, Nâzım Hikmet (1987), Şahabeddin Süleyman. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• RAKOVÁ, Zuzana (2016), Çeviri Kuramları (Çev. Yusuf POLAT). Ankara.
• RYAN, Peter (1997), “The Wandering Albatross”, Africa – Birds & Birding, Vol.2, No.1, p.29-35.
• SARAÇ, Tahsin (1968), “Baudelaire ve Baudelaire’den Çeviriler Üzerine”, Türk Dili, C. XVII, S.197, Şubat 1968, s.584-588.
• ŞAHABEDDİN SÜLEYMAN (1914), “Deniz Kuşu” [Şiir], Safahat-i Şiir ve Fikir, S.3, 3 Nisan 1330 [16 Nisan 1914], s.44-45.
• ÜLKÜLÜ, Orhan (1995), Fransızcada Çok Ünlü Şiirler. Ankara.