GÜNÜMÜZDE MASAL ANLATICILARI VE YENİ MASALLARIN ÜRETİLMEMESİ SORUNU

Yıl 2019, Sayı: 24, 199 - 207, 30.06.2019

Gönenç Tuzcu

Öz

Günümüzde masal anlatıcılarının yerini kreşlerdeki, müzelerdeki çalışanlar ve bazı teknolojik ürünler almıştır. Çocukların dünyasında önemli bir yere sahip olan masallar, kentleşmeyle birlikte artık gelenek içinde sözlü olarak aktarılamamaktadır. Oysaki masalların sözlü gelenekten beslenmesi kültürel kodların kuşaktan kuşağa aktarımını sağlamaktadır. Çoğu kez teknolojik ürünler yardımıyla veya masal kitaplarından aktarılan masallar ile yaratıcılık kaybolmaya başlamıştır. Dinleyicilerin anlatıcıyla bütünleşebilmesi, yaratıcılık, deneyim ve birikimlerin kuşaktan kuşağa aktarılması sözlü anlatım üzerinden gerçekleşebilmektedir. Masalların yazılı kültür aracılığıyla okunması ve iletilmesi insan belleğinin üreteceği yeni masalların ortaya çıkmasını zorlaştırmaktadır. Bu konuda bir diğer önemli nokta; yazılı kültürden okunan masalların, ulusal kültüründen beslenmediğinde kendi diline ve kültürüne yabancı bireyler ortaya çıkarmasıdır. İletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla birlikte sözlü kültür giderek kaybolmaktadır. Bu çalışmada sözlü geleneğin gelecek kuşaklara aktarılması ve yazılı kültür içerisinde kendi kültürüne yabancılaşmadan yeni masalların üretimi konusu üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Masal, masal anlatıcıları, sözlü gelenek, sözlü ve yazılı kültür

Kaynakça

• AYDIN, Demet Şafak (2015), Giresunlu Bir Masal Anası: Arife Şafak’ın Masal Anlatıcılığı ve Masalların Bağlamsal Çözümlemesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• AZADOVSKİ, Mark (2002), Sibirya’dan Bir Masal Anası, (Çev. İlhan Başgöz), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• BASCOM, William R. (2005), “Folklorun Dört İşlevi” (Çev. F.Çalış), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 125-151.
• ÇEVİK, Mehmet (Güz 2008), “Türkiye’de Batı Masalları ve Çocuklarımız”, Türkiyat-Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Sayı: 3, 115-130.
• HIRSCH, Jerrold (2014), “Dönüşen Halk Bilimi” (Çev. Mehmet Emin Dede), Uygulamalı Halk Bilimi, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 18-55.
• ONG, Walter J. (1995), Sözlü ve Yazılı Kültür, İstanbul: Metis Yayınları.
• SANDERS, Barry (2013), Öküzün A’sı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SAKAOĞLU, Saim (1999), Masal Araştırmaları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ŞİMŞEK, Esma (2012), Malatyalı Bir Masal Anası: Suzan Geniş, Milli Folklor Dergisi, 56.Sayı, 109- 120.
• ÖNKOL, Abdulkadir (2015), Fatma Önkol’un Masal Anlatıcılığı ve Masalların Anlatıcı-Dinleyici ve Anlatım Ortamı Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.