TÜRKLERDE ERKEK HÜKÜMDARLARIN KÜPE TAKMA ÂDETİNE BİR ÖRNEK: BABÜR İMPARATORU CİHANGİR ŞAH

Yıl 2023, Sayı: 32, 169 - 178, 30.06.2023

Vedat Meral

Öz

Hint-İskit (Saka) İmparatorluğu’ndan (M.Ö. 50-125) başlayarak Babür İmparatorluğu’nun tarih sahnesinden çekildiği M.S. 1858 yılına kadar farklı isimler altında devlet kursalar da Hindistan’da bin yıl varlık gösteren Türkler, yaklaşık 150 milyonluk kalabalık ve karmaşık bir nüfusu yönetmelerine rağmen sahip oldukları gelenekleri muhafaza etmişlerdir. Bu geleneklerden bazıları ise sadece belirli dönemlerde yaşatılabilmiştir. Bunlara bir örnek de erkeklerin ya da erkek hükümdarların küpe takma âdetidir. Dolayısıyla erkek bir Türk hükümdarın ender sayılabilecek küpe takma âdeti, Babür İmparatorluğu’nda yalnızca padişah Cihangir Şah (1605-1627) tarafından uygulanmıştır. Nitekim Türklerde erkeklerin veya erkek bir hükümdarın küpe takması, zaman zaman farklı inançsal ritüeller dâhilinde mümkün olabilmiştir. Bu husustan hareketle araştırmamızda, Türklerde erkeklerin küpe takma adetlerine değinilmiş ve Babür İmparatoru Cihangir Şah örneğinden hareketle erkek bir Türk hükümdarın küpe takmasının sebepleri, Babürlü bürokrasisine ve toplumuna yansımaları incelenmiştir. Netice olarak da bu araştırma ile bundan sonra benzer alanlarda yapılacak çalışmalara katkıda bulunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cihangir Şah, küpe, Hindistan, Babürlüler, gelenek

An example of Turkısh Male Ruler's custom to wear earrıngs: Babur Emperor Cıhangır Shah

Öz

From the Indo-Scythian (Saka) Empire (50-125 BC) it was taken from the scene of the history of the respective Mughal Empire A.D. Even though they established a state under different names until 1858, the Turks, who have been in existence for a thousand years in India, preserve their traditions despite a crowded and complex immigrant ruler of approximately 150 million. Some of these traditions have survived only in certain periods. An example of these is the custom of men or male rulers to wear earrings. Therefore, the custom of wearing earrings, which can be considered rare for a male Turkish ruler, was applied only by the sultan Cihangir Shah (1605-1627) in the Mughal Empire. As a matter of fact, it was possible for men or a male ruler to wear earrings from time to time within different religious rituals. From this point of view, in our research, the wearing of earrings by men in Turks was mentioned and the reasons for a male Turkish ruler to wear earrings, and its reflections on the Mughal bureaucracy and society, were examined based on the example of the Mughal Emperor Cihangir Shah. As a result, with this research, it is aimed to contribute to future studies in similar fields.

Anahtar Kelimeler

Cihangir Şah, küpe, Hindistan, Babürlüler, gelenek

Kaynakça

• ADJİ, M. (1999). Türklerin ve Büyük Bozkırın Kadim Tarihi (çev. Zeynep Bağlan Özer). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• ALGAR, H. (2000). “İmâm-ı Rabbânî”. İslâm Ansiklopedisi. (C. 22). İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 194-199.
• ANADOL, C. (2006). Tarihe Hükmeden Millet: Türkler. İstanbul: Bilge Karınca Yayınevi.
• ASLAN, Y. (2019). Avrupalı Seyyahların Gözünden Babürlü Sultanı Cihangir Döneminde İçtimai Hayat. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ATAÖV, T. (2014). Keşmir, Hindistan ve Komşuları: Öykü, Terör, Barış. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• BABÜR, Z. M. (1970). Babürnâme (çev. Reşit Rahmeti Arat). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.