Reasons of the Fall of the Xueyantuo Khaganate

Yıl 2023, Sayı: 32, 155 - 167, 30.06.2023

Gökay Yavrucuk

Öz

The Xueyantuo Khaganate was established through a rebellion as a result of the attempts of some Tiele tribes who did not want to be vassals of the Türks. The most powerful of the rebel tribes, Xueyantuo beg Yinan, owed his khaganate authority to the fact that he had defeated the Türks. The fact that he established good relations with the Tang Dynasty in a short time was also due to the compatibility of his interest with Tang’s security policy. Some of the Türks were captured and taken to China as prisoner. The nobles were given titles and rank. Jiesheshuai, a member of the Ashina royal clan, had stormed the Tang palace with 40 people, tried to kidnap Taizong and raise Tuli’s son as khagan, but failed. On the other hand, the Chinese were afraid of the Türks, pushing them to settle in the southern steppe between the Great Wall and the Gobi Desert and to make Ashina Simo the khagan, thus trying to get rid of the internal threat posed by the Türks. This policy made the legitimacy of Xueyantuo khagan problematic. In this way, the two states united in destroying the Türk political presence in the steppe, became oppoistes. In modern studies, it is widely believed that the two states had a conflict of interest and that the Tang was forced to use military force. Considering the devastating effect of the internal conflicts that took place before he Tang military intervention it is understood that this may not be the case. By considering internal and external factors together, more valid and healty results can be achieved.

Anahtar Kelimeler

Xueyantuo Khaganate, Tang Dynasty, diplomacy, Türk Khaganate, Tiele

XUEYANTUO KAĞANLIĞI'NIN YIKILIŞ SEBEPLERİ

Öz

Xueyantuo Kağanlığı, Gök Türklere bağlı kalmak istemeyen bir kısım Tiele boyunun girişimleri neticesinde isyan yoluyla kurulmuştu. İsyancı boyların en güçlüsü olan Xueyantuo beyi Yinan, kağanlık otoritesini Gök Türkleri yenmiş olmasına borçluydu. Tang Devleti ile kısa sürede iyi ilişkiler kurması da onun çıkarlarıyla Tang’ın güvenlik politikasının uyuşmasındandı. Gök Türklerin bir kısmı 630’da esir edilerek Çin’e götürülmüştü. Soylu olanlara unvan ve rütbe verilmişti. Aralarından hanedan mensubu olan Jiesheshuai, 40 kişiyle Tang sarayını basarak Taizong’u kaçırıp, Tuli’nin oğlunu kağan kaldırmayı denemiş, başarısız olmuştu. Buna karşın Çinlilerin Gök Türklerden çekinerek onları Çin Seddi ile Gobi Çölü arasındaki güney bozkıra yerleştirme ve Asina Simo’yu kağan yapmaya, böylece Gök Türklerin oluşturduğu iç tehditten kurtulmayı denemeye itmişti. Bu politika, Xueyantuo kağanının meşruiyetini sorunlu hale getiriyordu. Bozkırdaki Gök Türk siyasî varlığını yok etmede birleşen iki devlet, bu şekilde karşıt duruma gelmişti. Modern araştırmalarda iki devletin çıkar çatışmasına girdiği ve Tang’ın askerî güç kullanmaya zorladığı kanaati yaygındır. Tang’ın askerî müdahalesinden önce vuku bulan iç çatışmaların yıkıcı etkisi hesaba katıldığında durumun pek de böyle olmayabileceği anlaşılmaktadır. İç ve dış etkenlerin birlikte değerlendirilmesiyle daha geçerli ve sağlıklı sonuçlara ulaşılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Xueyantuo Kağanlığı, Tang Hanedanı, diplomasi, Gök Türk Kağanlığı, Tiele

Kaynakça

• Ala-ad-Din Ata-Malik Juvaini (1958). The History of the World Conqueror. Translated by John Andrew Boyle. Manchester University Press.
• Alaaddin Ata Melik Cüveynî, (2013). Tarih-i Cihan Güşa (çev. Mürsel Öztürk). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• 班固, 漢書, 北京: 中华书局 (Ban Gu. Hanshu. Beijing: Zhonghua Shuju), 1988.