KEMAL TAHİR’İN “ŞABAN PAŞA’NIN HATIRALARI” HİKÂYESİNDE ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR PARODİSİ

Yıl 2023, Sayı: 33, 1 - 19, 31.12.2023

Mustafa Dere

Öz

Şevket Süreyya Aydemir biyografi, otobiyografi, roman ve inceleme gibi birçok türde eserler vermiş, üretken ve çok yönlü bir yazardır. Farklı türlerdeki eserleriyle dar anlamda Türk tarihine ve edebiyatına, geniş anlamda ise Türk kültürüne ve bilimine katkı sağlamıştır. Hiç şüphesiz ki bu katkıların en önemlilerinden biri, onun yayıma hazırladığı ve hakkında uzun bir takdim yazısı yazdığı Halil Paşa’nın hatıralarıdır.
Enver Paşa’nın kendisinden bir yaş küçük amcası olan ve ayrıca İttihat ve Terakki’nin ileri gelen kimselerinden sayılan Halil Paşa’nın hatıraları 10 Ekim 1967-29 Aralık 1967 tarihleri arasında Akşam gazetesinde tefrika edilir. Bu tefrikanın ilk beş gününde ise Şevket Süreyya Aydemir’in bahsi geçen takdim yazısı yayımlanır. Kemal Tahir, Şevket Süreyya Aydemir’den dünya görüşlerinin farklılığı sebebiyle hoşlanmamasının da etkisiyle takdim yazısının parodisini yapar. Bu parodi, belli bir konu bütünlüğüne sahip olduğu; fakat tamamlanmadığı/tamamlanamadığı için yazarın yarım kalan hikâyelerinden biri olarak kabul edilir ve Sevengül Sönmez’in baskıya hazırladığı Kemal Tahir hikâyelerinin Zehra’nın Defteri adlı ikinci cildinde Halil Paşa’ya izafeten “Şaban Paşa’nın Hatıraları” başlığıyla yayımlanır. “Şaban Paşa’nın Hatıraları” içeriğinde çok ağır tenkitler barındıran bir metindir ve buradaki parodi unsurları tematik bir yaklaşımla “Bir Türk Aydını Olarak Şevket Süreyya Aydemir’in Tenkidi”, “Şevket Süreyya Aydemir’in Eserlerinin Tenkidi” ve “İttihat ve Terakki’nin Temsilcisi Olarak Halil Paşa ile İlgili Tenkitler” şeklinde üç başlıkta ele alınabilir.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Parodi, Kemal Tahir, Şevket Süreyya Aydemir, Şaban Paşa'nın Hatıraları

Parody of Şevket Süreyya Aydemir in Kemal Tahir’s Story “Şaban Pasha’s Memoirs”

Öz

Şevket Süreyya Aydemir is a prolific and multi-faceted author who produced works in numerous genres such as biography, autobiography, novel, and essay. With his works in different genres, he contributed to the Turkish history and literature in a narrower sense and the Turkish culture and science in a more general sense. Undoubtedly, among the most important contributions he made is “Halil Pasha’s Memoirs”, which he prepared for publishing and wrote a long introductory text on.
The memoirs of Halil Pasha, who is Enver Pasha’s uncle one year older than himself and one of the notables in the İttihat ve Terakki Party, were published in Akşam newspaper between 10 October 1967-29 December 1967. In the first five days of this publication, Şevket Süreyya Aydemir’s introductory text mentioned above was published. Under the influence of his dislike for Şevket Süreyya Aydemir due to their different views of the world, Kemal Tahir writes a parody of the introductory text. This parody is considered as one of the incomplete stories of the author as it had a certain cohesion but was not/could not be completed, and it was published with the title “Şaban Pasha’s Memoirs” with reference to Halil Pasha in the second volume of Kemal Tahir stories prepared for publication by Sevengul Sonmez titled Zehra’nın Defteri. “Şaban Pasha’s Memoirs” is a text that embodies very heavy criticisms, and the parody elements here can be discussed with a thematic approach under three headings as “Criticism of Şevket Süreyya Aydemir as a Turkish Intellect”, “Criticism of Şevket Süreyya Aydemir’s Works”, “Criticisms regarding Halil Pasha as a Representative of the İttihat ve Terakki Party.”

Anahtar Kelimeler

Story, Parody, Kemal Tahir, Şevket Süreyya Aydemir, Şaban Paşa'nın Hatıraları

Kaynakça

• ABRAMS, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. Boston: Heinle & Heinle.
• AKTULUM, K. (2004). Parçalılık Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınevi.
• AYDEMİR, Ş. S. (2022). Suyu Arayan Adam. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• AYTAÇ, G. (1999). Genel Edebiyat Bilimi. İstnbul: Papirüs Yayınevi.
• CEBECİ, O. (2016). Komik Edebi Türler -Parodi, Satir ve İroni-. İstanbul: İthaki Yayınları.
• CUDDON, J. A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Blackwell Publishing Ltd.
• ÇETİŞLİ, İ. (2014). Batı Edebiyatında Akımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.