MUHİBBANIN SEMA TÖRENİ’NDEKİ YERİ VE SEMAZENLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Sayı: 34, 191 - 211, 30.06.2024

Büşra Baysal

Öz

Bu çalışmada Mevlevi Sema Töreni’nin semazenler ve mutrıp heyetinden sonra bir parçası haline gelen muhibbanın tören açısından ne ifade ettiği semazenlerin görüşlerinden yola çıkılarak ele alınmaya çalışılmıştır. Sema Töreni’nin semazenler ve mutrıp heyeti tarafından kaidelerine uygun bir şekilde icra edilmiş olması ritüelin doğru bir şekilde anlaşılması ve gelecek nesillere aktarılması için yeterli değildir. Muhibban törene gönüllü olarak katılmakta aynı zamanda icra sırasında ritüelin bir parçası sayılmaktadır. Dolayısıyla muhibbanın törene dair sergilediği davranışlar ve tutumlar önem arz etmektedir. Bu nedenle bu çalışmada semazenlerin gözünden muhibbanın tören için ne ifade ettiği, törene dair ne kadar bilgi sahibi olduğu, sorumluluklarının ne olduğu gibi konular ele alınarak son zamanlarda Mevlevi Sema Töreni’nin yanlış bir şekilde uygulanmasına sebep olan durumların muhibban davranışları üzerinden tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çoğunluğu Kültür Turizm Bakanlığında görevli olan yirmi semazenle yönlendirilmiş mülakat yöntemiyle Ankara ve Konya’da yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir. Muhibbanın mevcut durumu üzerinden Mevlevi Sema Töreni’nin daha iyi anlaşılabilmesi için neler yapılabileceğine dair çözüm yolları sunulmuştur.
In this study, the meaning of the viewers, who became a part of the Mevlevi Sema Ceremony after the whirling dervishes and the mutrıp committee, in terms of the ceremony, is tried to be discussed based on the views of the whirling dervishes. The fact that the Sema Ceremony was performed by the whirling dervishes and the mutrıp committee in accordance with its rules is not enough for the ritual to be understood correctly and passed on to future generations. The viewers participates in the ceremony voluntarily and is also considered a part of the ritual during the performance. Therefore, the behaviors and attitudes of the viewers regarding the ceremony are important. For this reason, in this study, it is aimed to determine the situations that cause the Mevlevi Sema Ceremony to be applied incorrectly in recent times through the behaviors of the viewers by addressing issues such as what the viewers means for the ceremony from the perspective of the whirling dervishes, how much knowledge they have about the ceremony, and what their responsibilities are. For this purpose, face-to-face interviews were conducted in Ankara and Konya with twenty whirling dervishes, most of whom were employed by the Ministry of Culture and Tourism.Based on the current situation of the viewers, solutions are presented on what can be done to better understand the Mevlevi Sema Ceremony.

Anahtar Kelimeler

Hz. Mevlâna, Sema Töreni, semazen, muhibban, mutrıp heyeti., Sema Ceremony, wihirlig dervish, viewers, mutrıp committee.

Etik Beyan

Etik Kurul Onayı: Bu çalışmanın Etik Kurul Onayı, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Türk Halk Bilimi Bilim Dalı’nda Prof. Dr. Ruhi Ersoy danışmanlığında Büşra Baysal tarafından hazırlanıp sunulan “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Çerçevesinde Mevlevi Sema Töreni” başlıklı doktora tezi kapsamında yürütülen çalışmalar sırasında yapılmıştır. Karar numarası: 26.05.2022-99599 Sayı: E-11054618-302.08.01-99599

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

The Place of Viewers in the Sema Ceremony and its Evaluation in Terms of Semazens

Öz

Bu çalışmada Mevlevi Sema Töreni’nin semazenler ve mutrıp heyetinden sonra bir parçası haline gelen muhibbanın tören açısından ne ifade ettiği semazenlerin görüşlerinden yola çıkılarak ele alınmaya çalışılmıştır. Sema Töreni’nin semazenler ve mutrıp heyeti tarafından kaidelerine uygun bir şekilde icra edilmiş olması ritüelin doğru bir şekilde anlaşılması ve gelecek nesillere aktarılması için yeterli değildir. Muhibban törene gönüllü olarak katılmakta aynı zamanda icra sırasında ritüelin bir parçası sayılmaktadır. Dolayısıyla muhibbanın törene dair sergilediği davranışlar ve tutumlar önem arz etmektedir. Bu nedenle bu çalışmada semazenlerin gözünden muhibbanın tören için ne ifade ettiği, törene dair ne kadar bilgi sahibi olduğu, sorumluluklarının ne olduğu gibi konular ele alınarak son zamanlarda Mevlevi Sema Töreni’nin yanlış bir şekilde uygulanmasına sebep olan durumların muhibban davranışları üzerinden tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çoğunluğu Kültür Turizm Bakanlığında görevli olan yirmi semazenle yönlendirilmiş mülakat yöntemiyle Ankara ve Konya’da yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir. Muhibbanın mevcut durumu üzerinden Mevlevi Sema Töreni’nin daha iyi anlaşılabilmesi için neler yapılabileceğine dair çözüm yolları sunulmuştur.
In this study, the meaning of the viewers, who became a part of the Mevlevi Sema Ceremony after the whirling dervishes and the mutrıp committee, in terms of the ceremony, is tried to be discussed based on the views of the whirling dervishes. The fact that the Sema Ceremony was performed by the whirling dervishes and the mutrıp committee in accordance with its rules is not enough for the ritual to be understood correctly and passed on to future generations. The viewers participates in the ceremony voluntarily and is also considered a part of the ritual during the performance. Therefore, the behaviors and attitudes of the viewers regarding the ceremony are important. For this reason, in this study, it is aimed to determine the situations that cause the Mevlevi Sema Ceremony to be applied incorrectly in recent times through the behaviors of the viewers by addressing issues such as what the viewers means for the ceremony from the perspective of the whirling dervishes, how much knowledge they have about the ceremony, and what their responsibilities are. For this purpose, face-to-face interviews were conducted in Ankara and Konya with twenty whirling dervishes, most of whom were employed by the Ministry of Culture and Tourism.Based on the current situation of the viewers, solutions are presented on what can be done to better understand the Mevlevi Sema Ceremony.

Anahtar Kelimeler

Hz. Mevlâna, Sema Töreni, semazen, muhibban, mutrıp heyeti., Sema Ceremony, wihirlig dervish, viewers, mutrıp committee

Proje Numarası

-

Kaynakça

• ATEŞ, S. (1975). Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli. Ankara: Kevser Yayınevi. EFLÂKİ, A. (1973). Âriflerin Menkıbeleri I-II (Menakib el - Ârifin) (çev. Tahsin Yazıcı). İstanbul: Hürriyet Yayınları. BAYSAL, B. (2023). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Çerçevesinde Mevlevi Sema Töreni. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. ÇELEBİ, Â. H. (2020). Mevlâna ve Mevlevîlik. İstanbul: Everest Yayınları. ÇELEBİ BAYRU, E., SAĞBAŞ, B. R. (2008). Yüzyıllar Boyu Mevlâna ve Mevlevîlik. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.