On the Six Soylamas in the Eleventh Title (214/5-229/12) titled Salur {Oğlı} Kazan Tutsak Olup Oğlı Oruz Çıkardığı Boyı Beyan Eder in the Bursa Manuscript of the Book of Dede Korkut

Yıl 2024, Sayı: 34, 1 - 15, 30.06.2024

Osman Fikri Sertkaya

Öz

The 11th Chapter of the Book of Dede Korkut states that Ulaş's son Salur Kazan was captured and rescued from captivity by his son Oruz Khan. The newly found variant of this tribe in the Bursa manuscript with vowels was examined in this research. The hawk that the Trabzon king gave as a gift to Salur Kazan goes and lands on Toman Castle during the hunt. While Salur was near this castle to retrieve the Kazan falcon, he became sleepy and fell asleep. The messengers of Toman's Castle announce this to the tekfur and as a result of the battle, Salur Kazan is captured and imprisoned in a well in Toman's Castle. Thus 16 years pass. When Salur Kazan's son Oruz Khan learns that his father is captive in Toman Castle, he goes to save his father with the Oghuz lords. The infidels give Salur Kazan his kopuz on the condition that he praises them and criticizes the Oghuzs. Salur Kazan also tells six soylama (i.e. poems). In this research, information is given about Toman's Castle and some words and phrases in the soylamas are explained. Among these words and phrases, words such as oñ ter, sıncıd, to rotate, azvay > azılı and their etymologies, the places of introduction and postponement in the sentence containing the phrases 'I have a son named Oruz, a brother named Kara Göne' are explained, and especially the missing syllables in the phrases that the copyists skipped are completed according to the history of Turkish poetry.

Anahtar Kelimeler

the Book of Dädä Qorqut, soylama, Salur Kazan, Eleventh Title

DEDE KORKUT KİTABI’NIN BURSA YAZMASINDA SALUR {OĞLI} KAZAN TUTSAK OLUP OĞLI ORUZ ÇIKARDIĞI BOYI BEYAN EDER BAŞLIKLI ON BİRİNCİ BOYDAKİ (214/5-229/12) ALTI SOYLAMA ÜZERİNE

Öz

Dede Korkut Kitabı’nın 11. Boyu Ulaş oğlu Salur Kazan’ın tutsak olup oğlu Oruz Han tarafından esaretten kurtarılmasını beyan etmektedir. Bu boyun yeni bulunan harekeli Bursa yazmasındaki varyantı bu araştırmada incelenmiştir. Trabzon tekfurunun Salur Kazan’a hediye ettiği şahin av esnasında gidip Tomanın Kalesi’ne konar. Salur Kazan şahinini almak için bu kalenin civarında iken uykusu gelir ve uyur. Toman’ın Kalesi’nin habercileri bunu tekfura duyururlar ve yapılan muharabe sonucunda Salur Kazan yakalanıp Toman’ın Kalesi’nde bir kuyuya hapsedilir. Böylece 16 yıl geçer. Salur Kazan’ın oğlu Oruz Han babasının Tomanın Kalesi’nde tutsak olduğunu öğrenince Oğuz beyleri ile babasını kurtarmaya gider. Kâfirler Salur Kazan’a kendilerini övmesi ve Oğuzları kötülemesi şartı ile ona kopuzunu verirler. Salur Kazan da altı soylama söyler. Bu araştırmada Toman’ın Kalesi hakkında bilgi verilmekte, soylamalardaki bazı kelime ve ibareler açıklanmaktadır. Bu kelime ve ibareler arasında oñ ters, sıncıd, döndürmek, azvay > azılı gibi kelimeler ve etimolojileri, Oruz adlu bir oğlum, Kara Göne adlı bir kardaşım ibarelerinin geçtiği cümle içerisindeki takdim-tehir yerleri açıklanmakta ve özellikle soylamalardaki müstensihlerin atladığı eksik heceler Türk şiir tarihine göre tamamlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Kitabı, soylama, Salur Kazan, Onbirinci boy

Kaynakça

• ADİLOV, V. Z. (2000). “Kitab-ı Dede Korkut’un Metni Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 15: 79-95. ALLEN, W. E. D. (1932). A History of the Georgian People, From the Beginning Down to the Russian Conquest in the Nineteenth Century. Introduction by Sir Denison Ross, London. ANDREASYAN, H. D. (1937). “Türk Fütuhatı Tarihi (889-1269)”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Semineri Dergisi, C. I, S. 2: 154-244. DTS: V. M. Nadelyayev vd. (1969). Drevnetyurkskij Slovar, Leningrad. DULAURİER, E. (1858). “Les Mongols d’apres les Historiens Armeniens”. Journal Asiatique, 5. Seri, C. 11, 1858, 192-508.