The Conception of God in Turkish Folk Songs

Yıl 2024, Sayı: 35, 295 - 311, 30.12.2024

Mahmut Delen

Öz

One of the most important genres that can be subject to music geography is folk music products. Because folk music works not only reveal the cultural productions of the people, but also incorporate all kinds of characteristics of the geography in which they are created. Folk songs, which are among the folk music products, reveal the perception of religion along with the important cultural characteristics of the Turkish geography. In the research, it was tried to reveal the imagination of the creator, which is considered to be the most important element in the formation of this religious perception. For this purpose, descriptive content analysis from qualitative research methods was used. Firstly, the folk songs in the TRT repertoire were subjected to scanning. After the scanning, the perception of the creator in folk songs was analysed by content analysis. As a result of the scanning and analyses, it was found that the Creator was addressed in 19 different ways. A total of 17 codes were formed under the category called creator perception. These codes revealed how Turkish people envisage the creator in folk songs. The analyses based on these codes led to the conclusion that Anatolian people, who are the burners of folk songs, endeavour to reveal an idea based on revelation and religious texts even in folk songs; in addition, Sufi tradition is reflected in folk songs with many elements.

Anahtar Kelimeler

Folklore, Turkish Folk Songs, Religion, God, Islam

TÜRKÜLERDE YARATICI TASAVVURU

Öz

Müzik coğrafyasında konu edilebilecek en önemli türlerden biri de halk müziği ürünleridir. Çünkü halk müziği eserleri, yalnızca halkın kültürel üretimlerini ortaya koymakla kalmayıp, oluşturulduğu coğrafyanın her türlü özelliğini de bünyesinde barındırmaktadır. Halk müziği verimleri içinde yer alan türküler ise Türk coğrafyasının önemli kültürel özellikleri ile beraber din algısını da ortaya koymaktadır. Araştırmada söz konusu din algısının oluşmasında en önemli unsur sayılan yaratıcı tasavvuru ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla nitel araştırma yöntemlerinden betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Öncelikle TRT repertuarında bulunan türküler taramaya tabi tutulmuştur. Tarama sonrasında ise türkülerde yer alan yaratıcı algısı, içerik analizi ile anlamlandırılmıştır. Tarama ve analizlerin neticesinde yaratıcıya 19 farklı şekilde hitap edildiği tespit edilmiştir. Yaratıcı tasavvuru olarak adlandırılan kategorinin altında ise toplam 17 kod oluşmuştur. Bu kodlar, Türk insanının yaratıcıyı türkülerinde nasıl tasavvur ettiğini ortaya koymuştur. Söz konusu kodlardan hareketle yapılan analizlerde, türkü yakıcısı olan Anadolu insanının türkülerde dahi vahye ve dinî metinlere dayanan bir düşünceyi ortaya koymaya gayret ettiği; bunun yanı sıra sufî geleneğin de türkülere pek unsuru ile yansıdığı sonucuna ulaşılmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Halkbilimi, Türkü, Din, Yaratıcı, İslam.

Kaynakça

• AKYILDIZ, S. G. (2020). “Bir Türkünün Doğuş Hikâyesi: Ay Deresi”. Milli Folklor, 16/127: 244-259.
• ATMACA, Ö. Ü. S. (2020). “Tenecioğlu Âşık Hüseyin ve Acem Kızı Türküsü Üzerine Bir Değerlendirme/An Assessment On Tenecioğlu Âşık Hüseyin and The Folk Song Acem Kızı”. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 22: 136-149.
• AYTAŞ, G. (2013). “Şahin Motifli Türkülere Epistemolojik Bir Yaklaşım”. Akademik Kaynak, 1/2: 65-75.
• BAYOĞLU, A. (2014). “Erzurum’da Lavaş (Acem Ekmeği)”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 53: 163-185.
• BÜLBÜL, A. E. (2017). Türkülerdeki Yas Söyleminin Halkbilimsel Çözümlemesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DİB: Kur’an-ı Kerim Meâli. 2019. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• ERKAL, A. (2014). “‘Hayret’ten ‘Divâne’liğe Divan Şiiri”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic (9/12): 215-234.
• EROĞLU, A. H. (2020). “Geleneksel Türk İnanışları”. Halk İnanışları El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 173-206.
• EROL, O. (2012). Silifke Halk Oyunlarında Yer Alan Türkülerin Konuları – Silifke Türkülerindeki Motifler ve Semboller. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• GARİBOĞLU, K. (1969). Edebiyat Bilgileri. Ankara: Gariboğlu Yayınları.
• GÜRDAL, D. C. (2010). Cumhuriyet Sonrası Kültürel Kurumsallaşma ve Türk Halk Müziğine Etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KAYA, D. (2020a). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• KAYA, D. (2020b). Türkülerdeki Yanlışlar. Sivas. https://dogankaya.com › turk...Pdf, 20.42 (08.09.2024)
• ÖZBEK, M. (1994). Folklor ve Türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• SİDEKLİ, S., COŞKUN, İ. (2014). “Türkü: Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Bir Yaklaşım”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16/1: 27-38.
• TRT: Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi (C. 3). 2002. Ankara: Müzik Dairesi Başkanlığı.
• TRT: Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi (C. 1-2). 2006. Ankara: Müzik Dairesi Başkanlığı.
• ÜLTAY, E., AKYURT, H., ÜLTAY, N. (2021). “Sosyal Bilimlerde Betimsel İçerik Analizi”. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 10: 188-201.
• YAKICI, A. (2013). Halk Şiirinde Türkü. Ankara: Akçağ Yayınları.