EDEBÎ METİNLERDE DİPNOTLARIN İŞLEVİ VE ÖNEMİ

Yıl 2024, Sayı: 35, 277 - 291, 30.12.2024

Samah Darweesh

Öz

Bir kitap veya makale okurken metnin sonunda veya sayfanın altında yer alan küçük sayılar dikkat çeker. Bu sayılar, dipnotlara işaret eder. Dipnotlar, okunan yazının veya araştırmanın kaynakları hakkında bilgi sunarak ya da okurların bir konuyu daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olacak ek ayrıntılar sağlayarak çalışmalara önemli bir katkı sunar. Bilimsel metinlerde uzun bir geçmişe sahip olan dipnotlar, bilgi doğrulama ve referans verme amacıyla yaygın olarak kullanılmıştır. Ancak, edebî metinlerde dipnotların kullanımı genellikle göz ardı edilir. Dipnotlar, göndergesel ve marjinal nitelikleri sayesinde eleştirel ve edebî çalışmalarda farklı işlevler üstlenirler. Bilimsel dipnotlar, metnin iddialarını destekleyerek ve sınırlandırarak metni güçlendirir. Bu tür dipnotlar, okurların metnin güvenilirliğini ve doğruluğunu değerlendirmesine yardımcı olur. Öte yandan, kurmaca eserlerde kullanılan dipnotlar, eserin kurgusal bağlamını genişletir ve metinsel otoriteyi artırır. Bu sayede yazar, okuru eserin dünyasına daha derinlemesine çekebilir ve kurgusal gerçekliğin sınırlarını genişletebilir. Bu makalede, dipnotların tarihçesi, türleri ve edebî metinlerdeki işlevleri ele alınacaktır. Özellikle Türk edebiyatında dipnot kullanımıyla ilgili örnekler incelenecek ve bu örnekler üzerinden dipnotların edebî eserlerde nasıl bir rol oynadığı tartışılacaktır. Dipnotların edebî metinlerdeki işlevleri, okuyucunun metni anlama ve yorumlama süreçlerine kattığı değer bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Dipnot, kurgu, edebiyat, bilimsel, yazar.

The Functions and Importance of Footnotes in Literary Texts

Öz

When reading a book or article, the small numbers that are at the end of the text or the bottom of the page often catch the eye. These numbers refer to footnotes, which play a crucial role in academic studies by providing information about the sources referenced or offering additional details that help readers gain a deeper understanding of the subject. Footnotes have a long-standing tradition in scientific texts, where they are commonly used for verifying information and providing references. However, their use in literary texts is often neglected. In critical and literary studies, footnotes serve various functions due to their referential and marginal characteristics. In scientific writing, footnotes enhance the text by supporting and defining its claims, thereby aiding readers in assessing the text’s reliability and accuracy. Contrary, in fictional works, footnotes can enrich the fictional universe and bolster the textual authority, allowing the author to draw the reader more deeply into the narrative and extend the boundaries of the fictional reality. This article will explore the history, types, and functions of footnotes in literary texts. It will examine examples of footnote usage, particularly in Turkish literature, to discuss the role footnotes play in literary works. The evaluation will focus on how footnotes contribute to the reader’s understanding and interpretation of the text, highlighting the power they add to the literary experience.

Anahtar Kelimeler

Footnote, fiction, literature, scientific, author.

Kaynakça

• ARMANER, T. (1997). Kıyısız. İstanbul: Metis Yayınları
• ATSIZ, H. N. (2022). Bozkurtlar. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• BELSHAM, T. (1813). A Review of Mr. Wilberforce’s Treatise: Entitled “A Practical View of the Prevailing Religious System of Professed Christians, Etc. In Letters to a Lady”. Cambridge: Harvard University Press.
• DAYANÇ, M.,KAYIMKAYA, E. (2011). “Ragıp Şevki Yeşim’in Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Tarihî Romanları”. Turkish Studies, 6/3: 205-220.
• GENETTE, G. (1997). Paratexts: Thresholds of Interpretation. Cambridge: Cambridge University Press.
• GİBBON, E. (2021). History of the decline and fall of the Roman Empire. Chicago: Independently Published.
• GRAFTON, A. (1997). The footnote: A Curious History. Cambridge: Harvard University Press.
• JACKSON, H. J. (2001). Marginalia: Readers writing in books. Connecticut: Yale University Press.‏
• LİVANELİ, Z. (2008). Son Ada. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
• MALONEY, E. J. (2005). Footnotes in fiction: a rhetorical approach. (Yayımlanmamış doktora tezi). The Ohio State University.‏
• SAFA, P. (1977). Attilâ. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• TUNÇ, A. (2013). Evvelotel. İstanbul: Can yayınları.
• TÜLBENTÇİ, F. F. (2008). Hürrem Sultan. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• UYAR, T. (1981). Yaz Düşleri Düş Kışları. İstanbul: Ada Yayınları.
• UYAR, T. (1986). Yaza Yolculuk. İstanbul: Can Yayınları.
• UYAR, T. (1997). Aramızdaki Şey. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• YALÇIN, Ş. (2019). Hüseyin Nihâl Atsızın Roman ve Şiirlerinde Eskicil Ögeler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YEŞİM, R. Ş. (2004). Bizanslı Beyaz Güvercin. Ankara: Elips Kitap.
• YILDIZ, İ. (2020). “Fuat Sezgin’e Göre İslam Düşüncesi Ve Batı Medeniyeti Üzerindeki Etkileri”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11/1: 13-44
• ZERBY, C. (2002). The Devil’s Details: A History of Footnotes. New York: Simon & Schuster.