Divan of Mahdum Kulu (Molla Nefes Manuscript)

Yıl 2025, Sayı: 36, 307 - 311, 30.06.2025

Gamze Akdeniz

Öz

Mahdum Kulu, whose voice of national consciousness and sense of freedom can clearly be felt in the pulse of his works, is one of the most important representatives of Turkmen literature. Attributed to the 18th century, the poet's influence extended not only during his own time but also in the subsequent centuries of Turkmen literature. His impact was not confined to the Turkmen region alone it spread across the entire Turkic world. Mahdum Kulu, who used pen names such as Kul Mahtum, Mahdum Kulu, and Firaki/Firagi, has numerous surviving manuscript copies of his works. One of these is the Molla Nefes Manuscript, which was prepared for publication by Prof. Dr. Annagurban Ashyrov and Ali Muslu. It is a manuscript compiled in the cönk tradition and later unified into a single text. Prof. Dr. Yakup Karasoy based his study on this particular manuscript, presenting it in three parts: analysis, text, and glossary. The foreword to the work was written by Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun. It should not be overlooked that textual identification and publication are significant issues in our field of literature. It is essential to examine different manuscript copies of a literary work, to address textual variations, omissions or misreadings, and scribal interventions and ultimately to establish the most accurate form of the text. In this respect, an accurate textual identification not only makes the text available for reading but also reflects the mindset and society of the time through proper scholarly methods. The work Divan of Mahdum Kulu (Molla Nefes Manuscript) by Prof. Dr. Yakup Karasoy is the result of a long-term effort, marked by meticulous, in depth, and determined scholarship. Distinguished from similar studies by its concern beyond mere readability and its focus on the handwritten manuscript tradition, this work stands out as a significant contribution. With the methods and approaches it presents, Prof. Dr. Yakup Karasoy’s study can serve as a guide for other academic works involving textual identification.

Anahtar Kelimeler

Mahdum Kulu , Chagatai Turkish , Molla Nefes , unique manuscript , textual identification

MAHDUM KULU DİVÂNI (MOLLA NEFES NÜSHASI)

Öz

Milli bilinç ve özgürlük duygusunun sesi eserlerinin nabzında açıkça hissedilebilen Mahdum Kulu, Türkmen edebiyatının en önemli temsilcilerinden biridir. 18. yüzyıla atfedilen şair, yalnızca kendi döneminde değil, Türkmen edebiyatının sonraki asırlarında da etkisini sürdürmüş ve etkisi yalnızca Türkmen coğrafyasıyla sınırlı kalmayarak tüm Türk dünyasına yayılmıştır. Kul Mahtum, Mahdum Kulu ve Firaki/Firagi gibi mahlaslar kullanan Mahdum Kulu’nun eserlerinin pek çok nüshası vardır. Bu nüshalardan Molla Nefes Nüshası, Prof. Dr. Annagurban Aşırov ve Ali Muslu tarafından yayına hazırlanmış, cönk mantığıyla yazılmış ve sonradan birleştirilmiş bir nüshadır. Prof. Dr. Yakup Karasoy bu nüshayı esas alarak hazırladığı çalışmasında eseri inceleme, metin, sözlük şeklinde ele almıştır. Eserin sunuş yazısını Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun kaleme almıştır. Metin tespitinin ve metin yayınının literatürümüzde önemli bir mesele olduğu göz ardı edilmemelidir. Bir edebi eserin nüshalarının incelenerek nüsha farklılıklarının, eksik ya da yanlış okumaların, müstensih müdahalelerinin giderilmesi yani en doğru biçiminin ortaya konulması elzemdir. Bu durumda yerinde bir metin tespiti metni sadece okunmaya sunmaktan çıkarıp doğru yöntemlerle bir zihniyeti, bir toplumu yansıtacaktır. Sadece okunma kaygısı gütmeyen, yazma nüsha çalışması olarak benzer konulu çalışmalardan farklılık arz eden Prof. Dr. Yakup Karasoy’un ‘’Mahdum Kulu Divanı (Molla Nefes Nüshası)’’ isimli eseri de uzun sürece yayılmış bir emeğin, titiz, derin ve kararlı bir çalışmanın neticesidir. Prof. Dr. Yakup Karasoy’un eseri, sunulan yöntem ve yaklaşımlarla, metin tespiti ihtiva eden diğer bilimsel çalışmalara rehber olabilecek niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Mahdum Kulu , Çağatay Türkçesi , Molla Nefes , ünik nüsha , metin tespiti