İklim Değişiklikleri ve Covid-19 Salgını altında Tüketicilerin Dana Eti Tüketim Tercihleri: Erzurum İli Örneği

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 13, 11.05.2022

Yavuz Topcu

Öz

Son yıllarda yaşanan iklim değişiklikleri ve Covid-19 salgını altında Erzurum ilindeki tüketicilerin dana eti tüketim tercihleri üzerinde etkili olan faktörleri belirlemek ve faktörlerin etkilerini analiz etmek amacı ile bu araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın ana materyali, 2021 yılında 385 hane halkından elde edilen birincil verilerden oluşturmuştur. Elde edilen veriler, önce faktör boyutlarının belirlenmesi için Keşfedici Faktör Analizinde (EFA) ve daha sonra ikinci düzey çok faktörlü ölçüm modeli için Doğrulayıcı Faktör Analizinde (CFA) kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, üç faktör boyutu ve toplam 23 maddeden oluşan dana eti tüketim tercih modelinin uyum iyiliği indeks değerlerine göre kabul edilebilir ölçütlerde olduğunu göstermiştir. Ayrıca araştırma sonuçları, ölçüm modelinde tüketicilerin dana eti tüketim memnuniyetleri üzerinde duyusal [β_0= 0.89 (p<0.001)] ve hedonik kalite [β_0= 0.90 (p<0.001)] niteliklerinin pozitif bir etki, fakat risk faktörünün [β_0=-0.89 (p<0.001)] negatif bir etki yarattığına işaret etmiştir. Tüketicilerin tüketim tercihlerini negatif bir şekilde etkileyen risk faktörlerinin minimum düzeylerde tutulmasına yönelik tedbirler, uzun vadede belirli bir düzeye kadar dana eti tüketim memnuniyetinin sürdürülebilirliğine katkı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

CFA, Covid-19 salgını, Dana eti tüketimi, İklim değişiklikleri, Tüketici tercihleri

Kaynakça

• Austgulen, M.H., Skuland, S.E., Schjell, A., Alfnes, F., 2018. Consumer readiness to reduce meat consumption for the purpose of environmental sustainability: Insights from Norway. Sustainability, 10, 1-24.
• Browne, M.W., Cudeck, R., 1993. Alternative ways of assessing model fit. In K.A. Bollen, K.A. & Long, J.S. (Ed.), Testing structural equation models, Thousand Oaks: Sage, 125-238.
• Churchill, G.A., 1995. Marketing Research: Methodological Foundations (Sixth. Edition). Forth Worth: The Dryden Press.
• Civelek, M.E., 2020. Yapısal Eşitlik Modellemesi Metodolojisi (İkinci Baskı). Beta Basım ve Yayım A.Ş., İstanbul.
• Erkorkmaz, İ.E., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S.Y., 2013. Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri J. Med. Sci., 33 (1), 210-223.
• FAO, 2017. Dünya sığır varlığı. Retrieved from: https://www.drdatastats.com/1-ulkelere-gore-dunya-sigir-varligi-2017 (Access date: 15 Haziran 2021).
• Gürbüz, S., 2019. AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi. Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınları, Ankara.
• Gerber, P.J., Steinfeld, H., Henderson, B., Mottet, A., Opio, C., Dijkman, J., Falcucci, A., Tempio, G., 2013. Tackling climate change through livestock. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Roma.
• Godfray, P. Aveyard, T., Garnett, W., Hall, J., Key, J., Lorimer, T., Pierrehumbert, P., Scarborough, Springmann, M., Jebb, A., 2018. Meat consumption, health, and the environment. Science, 361, eaam5324. DOI: 10.1126/science.aam53241-8.
• Graham, T., Abrahamse, W., 2017. Communicating the climate impacts of meat consumption: The effect of values and message framing. Glob. Environ. Chang.-Hum. Policy Dimens, 44, 98–108.
• Harguess, C., Hong, Y., 2020. Strategies to reduce meat consumption: A systematic literature review of experimental studies. Appetite, 144, 2-10.
• Haskaraca, A. Bostanci, E., Arslan, B., 2021. Effects of the COVID-19 pandemic on eating and meat consumption habits of Turkish adults. TURJAF, 9(1), 63-69.
• Horgan, G.W., Scalco, A., Craig, T., Whybrow, S., Macdiarmid, J.I., 2019. Social, temporal and situational influences on meat consumption in the UK population. Appetite, 138, 1-9.
• Hu, L., Bentler, P.M., 1999. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. SEM, 6 (1), 1-55.
• KB (2017). Erzurum ili uygun yatırım alanları araştırması. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Ankara.
• Kleemann, S., Schmidt, U.J., 2017. Reducing meat consumption in developed and transition countries to counter climate change and biodiversity loss: A review of influence factors. Regional Environmental Change, 17; 1261–1277. DOI: 10.1007/s10113-016-1057-5.
• Lentz, G., Connelly, S., Mirosa, M., Jowett, T., 2018. Gauging attitudes and behaviors: Meat consumption and potential reduction. Appetite, 127, 230-241.
• Malhotra, N.K., 1996. Marketing Research an Applied Orientation. Prentice Hall Inc., New Jersey.
• Marsh, H.W., Balla, J.R., Mcdonald, R.P., 1988. Goodness of fit indexes in Confirmatory Factor Analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 103; 391-410.
• Meydan, C.H., Şeşen, H., 2015. Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları (İkinci Baskı). Detay Yayıncılık, Ankara. Milford, A.B., Mauel, C., Bodirsky, B.L., 2019. Drivers of meat consumption. Appetite, 141, 1-11.
• Neff, D., Edwards, A., Palmer, R., Ramsing, Righter, A., Wolfson, J., 2018. Reducing meat consumption in the USA: A nationally representative survey of attitudes and behaviors. Public Health Nutrition, 21(10), 1835–1844. DOI: 10.1017/S1368980017004190.
• Ocak, M., 2020. AMOS ile Adım Adım Yapısal Eşitlik Uygulamaları. Ekin Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
• OECD, 2021. Meat Consumption. Retrieved from: https://data.oecd.org/agroutput/meat-consumption.htm (Access date: 25 Temmuz 2021).
• Okcu, M., 2020. Türkiye ve Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mer’a alanları, hayvan varlığı ve yem bitkileri tarımının mevcut durumu. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 51 (3), 321-330.
• Pfeiler, T.M., Egloff, B., 2018. Personality and attitudinal correlates of meat consumption: Results of two representative German samples. Appetite, 121, 294-301.
• Sabate R., Sabaté, J., 2019. Consumer attitudes towards environmental concerns of meat consumption: A systematic review. Int. J. Envir. Res. and Public Health, 16 (9), 3-37. DOI: 10.3390/ijerph16071220.
• Sahakian, M., Godin, L., Courtin, I., 2020. Promoting ‘pro’, ‘low’ and ‘no’ meat consumption in Switzerland: The role of emotions in practices. Appetite, 150, 1-11.
• Smith R.D, Keogh-Brown, M.R., Barnett, T., Tait, J., 2020. The economy-wide impact of pandemic influenza on the UK: A computable general equilibrium modelling experiment. British Medical J., 339, 1-7.
• Sohrabi, C, Alsafi, Z., O'Neill, N., Khan, M., Kerwan, A., Al-Jabir, A., Iosifidis, C., Aghad, R., 2020. World Health Organization declares global emergency: A review of the 2019 novel coronavirus (COVID-19). Int. J. Surgery, 76, 71-76.
• TARYAT, 2021. Erzurum Tarımsal Yatırım Rehberi, 2021. Retrieved from: https://www.taryat.gov.tr (Erişim tarihi: 24 Haziran 2021). TEPGE, 2020. Tarım Ürünleri Piyasaları ve Dana Eti. Retrieved from: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge (Erişim tarihi: 24 Haziran 2021).
• TİGEM, 2019. Dünya ve Türkiye’de kırmızı et üretimi. Retrieved from: https://www.yozgattb.org.tr/dosyalar/ MTYwMDk3NmExZDI0NDY.pdf (Erişim tarihi: 18 Haziran 2021).
• Topcu, Y., Uzundumlu, A.S., Baran, D., 2015. How sensory and hedonic quality attributes affect fresh red meat consumption decision of Turkish Consumers? Ital. J. Food Sci., 27, 181-190.
• Topcu, Y., Baran, D., 2017. Marketing strategies based on consumer preferences of Karnavas mulberry molasses with protected designation of origin (PDO). TURJAF, 5(7), 822-831.
• Topcu, Y., 2019. Consumers’ consumption patterns towards drinking milk with the region of origin: Case of Igdir province. ÇOMÜ Ziraat Fak. Derg., 7(1), 195-205.
• TUİK, 2020. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2021).
• USDA, 2018. Dünyada sığır varlığı ve sığır eti üretimi. Retrieved from: http://www.etb.org.tr/media/raporlar/ USDA_Rapor_Ekim_2017_TR.pdf (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021).