Kara ve Demiryolları Ağaçlandırılmasında Sürdürülebilirlik Açısından Alıç’ın (Crataegus spp.) Kullanılması

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 1 - 12, 31.12.2022

Murat Aydemir

Öz

Hızla artan insan nüfusu ve artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan yenilikler, gelişen ulaşım ağı dünyamızda sınırlı olan doğal kaynakların varlığını tehdit etmeye başlamış ve bunun sonucunda sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir su kaynakları, sürdürülebilir toprak, lojistik sektöründe sürdürülebilirlik vs kavramları ortaya çıkmıştır.
Sürdürülebilirlik; doğal kaynaklara ve çevreye zarar vermeden, çeşitliliği azaltmadan ihtiyaçların karşılanması sanatıdır.
Alıç ülkemizin her bölgesinde yetişebilmektedir. Tıbbi ve aromatik bitkiler grubunda yer alan alıç, meyvesinin yanı sıra çiçek ve yaprakları yönünden önemli bir bitkidir. Ayrıca dikenli türleri çit bitkisi olarak, yayvan büyüyen alıç türleri ise peyzaj bitkisi olarak değerlendirilmektedir. Bununla birlikte alıç yaban hayatının sürdürülebilirliği açısından hayvanlar için önemli bir barınak ve besin kaynağıdır.
Alıcın kara ve demir yollarının peyzaj düzenlemelerinde kullanılması, erozyonun önlenmesi, genetik çeşitliliğin korunması ve yaban hayatının sürdürülebilirliği yönünden önem arz etmektedir. Bitkinin kuraklığa, ağır metallere, hastalık ve zararlılara karşı toleranslı olması yüksek oksijen üretme potansiyeli ise avantaj sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Alıç, Sürdürülebilirlik, Lojistik, Demiryolu, Karayolu

Kaynakça

• Ağaoğlu, S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., Halloran, N., Köksel, İ., Yanmaz, R. 1995. Genel Bahçe Bitkileri. A. Ü. Ziraat Fak. E. A. G. Vakfı Yayın No:4, 369 s, Ankara.
• Akın, G. 2006. Küresel Isınma, Nedenleri ve Sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi.46, 2 (2006) 29-43
• Barnes, T.G. 1998. Trees, Shrubs, and Vines that Attract Wildlife. University of Kentucky Cooperative Extension Service, Lexington, Kentucky, FOR-68.
• Batur İ, Bayram İ S, Koç M (2019). Impact Assessment of Supply-Side and Demand-Side Policies on Energy Consumption and CO2 Emissions from Urban Passenger Transportation: The Case of Istanbul, Journal of Cleaner Production, 219, 391-410.
• Beatty, B., Jennings, W., Rawlinson, R. 2004. Crataegus saligna Greene (willow hawthorn): a Technical Conservation Assessment. Prepared for the USDA Forest Service. Rocky Mountain Region. Species Conservation Project. 41 s.
• Bıyık, Y.,Civelekoğlu, G. 2018. Ulaşım Sektöründen Kaynaklı Karbon Ayak İzi Değişiminin İncelenmesi. Bilge International Journal of Science and Technology Research. 157-166 s.
• Bıyık, Y.,Civelekoğlu, G. 2020. Isparta İlinde Karayolu Kaynaklı Karbon Ayak İzinin Hesaplanması. Bilge International Journal of Science and Technology Research. Volume: 4, Issue: 2, 78-87.
• Bozoğlu, B.; Keskin, B.; Çavdar, S. (2003). “Küresel Isınma”. 6. Çevre Sorunları Öğrenci Yaklaşımları Sempozyumu Nisan 2003. Mersin.
• Croxton, P.J., Franssen, W., Myhill, D.G., Sparks, T.H. 2004. The Restoration of Neglected Hedges: a Comparison of Management Treatments. Biological Conservation 117 . 19–23.
• Croxton, P.J., Sparks, T.H. 2002. A Farm-Scale Evaluation of The Influence of Hedgerow Cutting Frequency on Hawthorn (Crataegus monogyna) Berry Yields. Agriculture, Ecosystems and Environment 93. 437–439.
• Çakır, Ç., Yalçın, M., Özkan,Ö., Özdemir, L.B., Dölek, E. 2013. Ulaşım Sektöründe Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulamaları. Uluslararası ÇED Kongresi 08-10 Kasım 2013.Bildiri Kitabı 341-349.
• Dinçer, D. 2010. Peyzaj Mimarlığında Önemli Doğal Alıç Taksonlarımızdan Crataegus pontica C. Koch Verh. Ve Crataegus meyeri Pojark.’In Bazı Doku Kültürü Teknikleri ile Üretimi. Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon. 172 s.
• Doğan, S., (2005). Türkiye’nin Küresel İklim Değişikliğinde Rolü ve Önleyici Küresel Çabaya Katılım Girişimleri.,C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (2), 57-73.
• Dönmez, A.A. 2003. The Genus Crataegus L. ( Rosaceae) with Special Reference to Hybridisation and Biodiversity in Turkey. Turk J. Bot. 28 (2004) 29-37© TÜBİTAK.
• Dündar, A.O., Kolay, A. 2021. Karayolu Yük ve Yolcu Taşımacılığının Çevresel Sürdürülebilirlik Bakımından Değerlendirilmesi ve Konya İli Sera Gazı Emisyonunun Hesaplanması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt-Sayı: 14(1) ss: 317-334.
• Edward, F., Gilman, G., Dennis, G., Watson, G. 1993a. Crataegus laevigata English Hawthorn. Fact Sheet. ST-210.
• Edward, F., Gilman, G., Dennis, G., Watson, G. 1993b. Crataegus viridis ‘Winter King’ ‘Winter King’ Southern Hawthorn. Fact Sheet. ST-214.
• Ercişli, S. 2004. A Short Review of The Fruit Germplasm Resources of Turkey. Gen Res Crop Evol 2004, 51,419–435.
• Erol, İ.; Özmen., A (2008), “Çevresel Düzeyde Sürdürülebilirlik Performansının Ölçülmesi: Perakende Sektöründe Bir Uygulama”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, c. 23, s. 266, ss.70-94.
• Fedorova., D.G.; Karpova., G.V.; Ukenov., B.S. 2021. The Accumulation of Heavy Metals in the Leaves of Сrataegus Sanguinea Pall. (Redhaw Hawthorn) in the Urban Environment (On the Example of Orenburg). IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 670.
• Goji, G., Dinulicã, F. 2011. Dıstrıbutıon of Some Heavy Metals in Dıfferent Hawthorn Organs. Series II: Forestry • Wood Industry • Agricultural Food Engineering • Vol. 4 (53) No. 2. IEA, World energy outlook 2019. www.iea.org. (Erişim Tarihi: 17 Mart 2021).
• Iram., R.; Zhang.,J.; Erdogan., S.; Abbas., Q.; Mohsin. M. 2020. Economics of energy and environmental efficiency: evidence from OECD countries. Environmental Science and Pollution Research (2020) 27:3858–3870.
• Karadeniz, T. 2004. Şifalı Meyveler. K.T.Ü. Ordu Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü, Ordu, 34-36.
• Karanfil, F.2009. “Enerji-Büyüme-Çevre: Türkiye Üçgenin Neresinde?”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 20, s. 1-26.
• Lerner, B.R. 2009. Roadside De-Icing Salts and Ornamental Plants. Purdue University Cooperative Extension Service • West Lafayette, IN. Landscape Horticulture • HO-142-W.
• MacGowan, B.J. 2014. Designing Hardwood Tree Plantings for Wildlife. Hardwood Tree Improvement and Regeneration Center North Central Research Station.USDA Forest Service. Department of Forestry and Natural Resources. Purdue University. FNR-213.
• Mohsin M, Rasheed AK, Sun H et al (2019a) Developing low carbon economies: an aggregated composite index based on carbon emissions. Sustain Energy Technol Assess 35:365–374.
• Monzon, A. ve Wang, Y. (2019). Toward Sustainable and Low Carbon Road Transportation: Policies, Tools, and Planning Methods, Madrid,Spain.
• Oğurlu, İ. 2004. Ormancılıkta Yaban Hayatı Ders Notu. Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta. 67 s.
• Seçmen, Ö., Gemici, Y., Leblebici, Y., Görk, G., Bekat, L. 1989. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. E.Ü. Fen Fak. İzmir, No:116, 2. Baskı, 396 s.
• Serçe, S., Şimşek,Ö., Toplu, C., Kamiloğlu, Ö., Çalışkan, K., Gündüz, K., Özgen, M., Kaçar, Y.A. 2010. Relationships Among Crataegus Accessions Sampled from Hatay, Turkey, as Assessed by Fruit Characteristics and RAPD. Genetic Resources and Crop Evolution An International Journal. 10.1007/s10722-010-9633.
• Sevimoğlu, O. 2015. İstanbul Hava Kalitesinin İyileştirilmesi Çalışmalarıyla Beraber Sera Gazı Salınımının Kontrolü. 6. Ulusal Hava Kirliliği Ve Kontrolü Sempozyumu-2015 7-9 Ekim 2015, İzmir.211-224 S.
• Sparks , T.H., Martin, T. 1999. Yields of Hawthorn Crataegus monogyna Berries Under Different Hedgerow Management. Agriculture, Ecosystems and Environment 72. 107-110. T.C. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı. Eskişehir Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü. Eskişehir İli Temiz Hava Eylem Planı. Thep (2014 2019).
• Tuncel, G., Müezzinoğlu, A., Tuncel, S., Bayram, A., Odabaşı, M., Elbir, T., Sofuoğlu, S., Pekey,B., Pekey, H., Seyfioğlu, R., Zararsız, A., Dumanoğlu,Y., Kırmaz,R., Abdulkarım, A., Doğan, G., Yılmaz, M. 2008. ), İzmir Aliaga Endüstri Bölgesinde Hava Kirliligine Neden Olan Organik Ve İnorganik Kirleticilerin Düzeylerinin, Kaynaklarının ve Sağlık Etkilerinin Belirlenmesi. Proje No: 104Y276.
• TÜİK.2021. Türkiye İstatistik Kurumu. tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33624. Erişim Tarihi:01.05.2021.
• Türkeş.,M. Küresel iklimin gelecegi ve Kyoto Protokolü. Jeopolitik 29: 99-107.
• URL 1. 2021. https://www.iklimhaber.org/dunyadaki-her-bes-olumden-birinde-fosil-yakit-kaynakli-hava-kirliliginin-parmagi-var/ (Erişim Tarihi:21.02.2021)
• URL 2., 2020. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/257588/hawthorn (Erişim tarihi: 12 Şubat 2020).
• Xiao L Y, Dridi M, El Hassani A H, Fei HY, Lin W L (2018). An Improved Cuckoo Search for A Patient Tranportation Problem with Consideration of Reducing Tranport Emissions, Sustainability, 10(3), 1-19.