GÜVENLİĞİN SAĞLANMASINDA BİR KOLLUK KUVVETİ OLAN JANDARMANIN GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ROLÜ VE DÜNYADAKİ KONUMU

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 79 - 106, 12.07.2016

Güray Alpar

https://doi.org/10.28956/gbd.239721

Cited By: 7

Öz

Güvenlik, bir toplumda yaşayanların tehlikelerden uzak korkusuzca yaşayabilme durumudur. Devletlere düşen temel sorumluluk, intizamı sağlayarak adaleti tesis etmek ve güvenlik ihtiyacını karşılamaktır. Tarih boyunca kurulan Türk Devletleri güvenlik ihtiyacın karşılanmasına büyük önem vermişler ve bu maksatla çeşitli güvenlik kurumları oluşturmuşlardır. Askerî yapıda olan bu kurumlar barış dönemlerinde emniyet ve âsâyişi sağlarken, gerektiğinde savaş dönemlerinde dış tehditlere karşı kullanılmışlardır. Selçuklu ve Osmanlılarda emniyet ve âsâyişi sağlayan askerî statüdeki “Subaşı” ismi ilk defa Türklerin ilk yazılı belgelerinden birisi olan Tonyukuk Kitabeleri’nde karşımıza çıkmaktadır. Bu kitabede, İnel Kağan’ın “Sü başı” olarak atandığı bildirilmektedir. Yazıtta belirtilen subaşıların icra ettiği görevlerin, günümüzün jandarma görevlerine benzer olduğu görülmektedir. Türklerin güvenliğin sağlanması için askerî nitelikli güçlü bir teşkilat oluşturması ve bu teşkilatı gerektiğinde savaş dönemlerinde de kullanması mantıklı bir tecrübeye dayanmaktadır. Bu devlet geleneği, bugüne kadar çeşitli isimlerle devam etmiş ve dünyadaki diğer güvenlik kuvvetleri için bir model oluşturmuştur. Bu çalışmada, geçmişten günümüze askerî bir kolluk kuvveti olarak jandarmanın, ülke güvenliğinin sağlanmasındaki rolü ve dünyadaki diğer askerî statülü kolluk kuvvetleri arasındaki konumu ortaya konulmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, Askerî Statülü Kolluk, Jandarma, Âsâyiş

THE ROLE OF THE GENDARMERIE AS A LAW ENFORCEMENT FORCE IN MAINTAINING SECURITY FROM PAST TO PRESENT AND ITS POSITION IN THE WORLD

Öz

The security is the status of living fearlessly and out of harms of the people living in that community. The fundamental responsibility to be undertaken by the States is to establish the justice and satisfy the need of security by ensuring order and regularity. The Turkish States established throughout history have given much importance to the satisfaction of the security need and have established various security institutions for this purpose. These institutions, having military structures, have been used against the external threats in war times as well as ensuring security and public order in peace times. We come across with the term “Subaşı”, that had military status and ensured security and public order during the Seljuk and Ottoman eras, in one of the first written documents of Turks; Tonyukuk Inscriptions. It is seen that the duties of Şubaşı stated in the inscription exactly correspond to the duties of today’s Gendarmeries. The Turks’ establishing a powerful military-qualified organization for maintaining the security and using this organization in war times as well, when required, are based on a logical experience. This state tradition has continued under the various names up to today and set a model for the other security forces in the world. The role of the Gendarmerie as a law enforcement force with military status in maintaining country security from past to present and its position among the other law enforcement forces with military status in the world are tried to be revealed in this study.

Anahtar Kelimeler

Security, Law Enforcement Forces with Military Status, Gendarmerie, Public Order

Kaynakça

• 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu ve Yönetmeliği, (1984), Ankara: J.Gn.K.lığı Basımevi.
• Akgündüz, A. (2001). İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Kamu Hukuku, Cilt I, İstanbul: Osav Yayınevi.
• Alpar, G. (2005). 15 Years in the Gambia, Banjul, The Gambia: GAFT Publishing.
• Alpar, G. (2007). Türkiye’nin Afrika Ülkeleri ile İlişkilerini Geliştirmesinde Gambiya Modeli, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Altundağ, S. (1988). Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı Mısır Meselesi, 1831- 1841, I.Kısım, Ankara: TTK Basımevi . Alyot H. (1947). Türkiye’de Zabıta (Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durumu, C.2, Ankara: Kanaat Basımevi.
• Alyot, H. (2008). Türkiye’de Zabıta, Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, Ankara: Kozan Matbaası.
• Arıs, H. (2007). Türk Silâhlı Kuvvetleri, Ankara: Mönch Türkiye Yayıncılık. Asırlık Çınar, (2004). Jandarma Okullar Komutanlığı, Ankara: Kozan Matbaacılık.
• Atasoy, Ş. “Çanakkale Siperlerinde Türk Jandarması”, Jandarma Dergisi, Sayı 45, Ankara: J.Gn.K.lığı Matbaası.
• Aydın A.H. (1996).Polis Meslek Hukuku, Ankara: Doğuş Matbaası
• Aydoğan, E. (1999). “Samsun Bölgesinde Jandarma Birlikleri Oluşturma Faaliyetleri”, 19 Mayıs Milli Mücadele Sempozyumu 20-22 Mayıs 1999, Samsun.
• Avrasya Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı Tarihçesi, (2013). Ankara:J.Gn.K.lığı Yayınları.
• Bardakçı, İ. (1996). ”Yeniçeri Ocağının Söndürüldüğü gün” XXVIII, İstanbul: Tarih ve Medeniyet.
• Bazetta, N. (1914). İllustrazione Popolare, “İtalya, “Cimento, Eroismi, Ideali (1814-1914)”. 21 Mayıs 1914, İtalya: Carabinieri.
• Beccaria, C. (2003). “An Essay on Crimes and Punishment”, Francis T. Cullen and Robert Agnew (Eds.), “Criminological Theory: Past to Present”, Secont Edition, Essantial Readings, Great Britain:SAGE Publications.
• Bingöl, M. (2010). “Önümüzdeki Yıllarda Jandarmalara Duyulan İhtiyaç”, Jandarmalar ve 21.Yüzyılda Güvenlik Tehditleri Konferansı, Hollanda Savunma Akademisi, Hollanda.
• Birand M. A. (1986). Emret Komutanım, İstanbul: Milliyet Yayınları. Clive E. (1999), Gendarmes and the state in Nineteenth-Century Europe, Oxford University Press: Oxford.
• Dünya Jandarmaları ve Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri, (2012). J.Gn.K.lığı Yayını, Ankara: J.Gn.K.lığı Matbaası. Emniyet Genel Müdürlüğü, “Zabıtanın Birleştirilmesi ile İlgili Girişilen Teşebbüsler” başlıklı rapor, (1947).
• Ergin, M. (2002). Orhun Abideleri, s.XVI-XXII, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Ergül, E. (2008). “Küresel Köyde Suç ve Adalet”, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Gobinet, P. (2008). “The Gendarmerie Alternative: Is There A Case for The Existence of Police Organizations with Military Status in The Twenty-First Century European Security Apparatus?”, Vol. 10, Number 4, International Journal of Police Science & Management.
• Güvenlik Algısı ve Jandarma, (2012). Ankara: J.Gn.K.lığı Matbaası. www.biltürk.org, (Erişim Tarihi: 01 Mart 2013). Balkan Savaşlarının Yüzüncü Yıl Anısına, 09 Mart 2013.
• http://www.jandarma.gov.tr (Erişim Tarihi: 06 Mart 2013).“Avrasya Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri (TAKM) Teşkilatı Kuruldu.”, 28 Ocak 2013 No: BN-02/13.
• http://www.jandarma.gov.tr/diğer/dış_ilişkiler.htm, (Erişim Tarihi: 09 Mart 2013).
• http://www.msb.gov.tr/arşiv (Erişim Tarihi 15 Nisan 2013). http://www.fransizcasözlük.net/marechaussee.htm, (Erişim Tarihi: 05 Mart 2013).
• http://www.europeangenfor.org/organization/participating-forces/observers, (Erişim Tarihi: 05 Mart 2013).
• http://www.fiep.org, (Erişim Tarihi: 01 Mart 2013).
• http://www.jandarma.gov.tr, (Erişim Tarihi 06 Mart 2006. Hünalp, N. (1941). “”Jandarmanın İlk Teşkilinden Bugüne Kadar Muhtelif Bakımdan Geçirdiği Safahatı Kısaca Tetkik ve Mütalaa”, İstanbul.
• Hünalp, N. (1928). “Büyük Harpte Ordu Emrinde Jandarmanın Yaptığı Vazife”, Jandarma Mecmuası, Sayı 16, İstanbul.
• İslam Ansiklopedisi, (1963): İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Işık, H. (1974). Çanakkale ve İstiklal Savaşında Türk Jandarması, Ankara: J.Gn.K.lığı Matbaası.
• Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi, (2002), “Türk Harp Tarihinde Jandarma”, J.Gn.K.lığı Yayınları, Cilt 2, Ankara: Kozan Ofset.
• Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi, (2002). Türk Harp Tarihinde Jandarma, J.Gn.K.lığı Yayınları, Cilt 2, Ankara: Kozan Ofset.
• Jandarma Meslek Bilgisi–1, (2010). Ankara: J.Okll.K.lığı Yayını.
• Jandarma Genel Komutanlığı Tanıtım Broşürü, (2012). Ankara: J.Gn.K.lığı Genel Sekreterliği Yayını.
• Jandarma Genel Komutanlığı İstatistikleri, 2012. Jandarma Mecmuası, Sayı 66, J.Gn.K.lığı Yayını, Ankara:J.Gn.K.lığı Matbaası.
• Jimenez, A. D. (2010). “Guardia Civil ve Kamu Güvenliği”, 07 Aralık 2010 tarihinde icra edilen “ Jandarmalar ve 21.Yüzyılda Güvenlik Tehditleri” Sempozyumu, Hollanda: Hollanda Savunma Akademisi.
• Karal, E. Z. (1983). Osmanlı Tarihi, c.V. Ankara: TTK Basımevi. Kayalıbalı, İ. ve Arslanoğlu C. (1973). Türk Kültürü, (Ağustos-Ekim Sayıları,
• Sayı 130-132, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Luttenbeck, D. (2004). Between Police and Military, The New Security Agenda and the Rice of Gendarmerie, Cooperation anda Conflict, Journal of the Nordic International Studios Association, 39/13.
• Lutterberg, D. (2005). “Blurring the Dividing Line: The Convergence of Internal and External Securıty Western Europe”, European Securıty, Vol.14, No:2.
• Milliyet ve Akşam Gazeteleri, 27 Ekim 1954
• Milliyet Gazetesi, 29.07.1956.
• Milliyet Gazetesi, 04 Mart 1959.
• Munger, M.C. (2000). Analyzing Policy: Choices Conflict and Practice, New York: WW. Norton&Company.
• Orhonlu, C. (1967). Osmanlı İmparatorluğunda Derbent Teşkilatı, İstanbul: Ed.Fak. Matbaası.
• Özel, M. (1999). Türk Ordusu, T.C.Kültür Bakanlığı, 2.Basım, Ankara: Plaka Matbaası.
• Polat, C. (2013). “Askerî Statülü Kolluk Kuvveti Olarak Jandarmanın Dünyadaki Konumu”, Jandarma Dergisi, Sayı: 135, Ankara: Başak Matbaası.
• Sady, S. (2011). La Gendarmerie Nationale Senegalaise, Paris: L’Harmattan.
• Safa, P. (1959). “Türk Jandarması”, Milliyet, 16 Şubat 1959.
• Sarı, M. ”İlköğretim Öğrencilerinde Polis Kavramının Metaforlar Aracılığı ile İncelenmesi”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt 12(2). Sarıcakoyunlu, Z. (1993). Cumhuriyet Döneminde Türk Polis Teşkilatı, Kayseri.
• Silâhlı Kuvvetler Tarihi, (1978). Cilt III, Ks.5, Ankara: Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları.
• Soytürk M. (2012). “Modern Devlet ve Güvenlik: Fransa, AvusturyaMacaristan ve Osmanlı İmparatorluğunda Jandarma Teşkilatı”, History Studies, International Journal of History, Volume 4 Issue 2.
• Süer H. (1986). 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi, Rumeli Cephesi, Ankara . Sümer F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler), 2’nci Baskı, Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Taşağıl, A. (1995). Gök-Türkler II, Ankara: Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Taşağıl, A. (1999). Gök-Türkler II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Tongur, H. (1967). Türkiye’de Genel Kolluk Teşkil ve Görevlerinin Gelişmesi, Ankara: Kanaat Matbaası.
• Uçarol, R. (1982). Siyasî Tarih, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi. Ulus Gazetesi, 08 Temmuz 1935.
• Ursavaş, A. S. (2000). Klikya Dramı ve Urfa’nın Kurtuluş Savaşları, Çev.Hüseyin Işık, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1941). Osmanlı Devlet Teşkilatına Medhâl, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1988), Osmanlı Teşkilatında Kapıkulu Ocakları, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yaşar, İ. (1997). 151’inc i Kuruluş Döneminde Jandarmanın Tarihi Gelişimi, Jandarma Dergisi, Sayı 81, Ankara: J.Gn.K.lığı.
• Yılmaz, E. (1982). Hukuk Sözlüğü, Ankara: Yorum Matbaacılık.
• Zeldin, T. (2010). İnsanlığın Mahrem Tarihi, Çev. Elif Özsayar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.