TÜRKİYE’NİN DENİZAŞIRI ASKERİ ÜS KURMA GİRİŞİMLERİ: TESPİTLER VE GELECEĞE YÖNELİK ÖNERİLER

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 381 - 408, 13.11.2019

Cenk Özgen

https://doi.org/10.28956/gbd.646388

Cited By: 5

Öz

Son yıllarda Türkiye’nin denizaşırı
askeri üs sayısında hızlı bir artış yaşanmıştır. Bugün Türkiye, dünyada
denizaşırı askeri üslerle anılan sayılı devletlerden biri durumundadır.
Türkiye’nin denizaşırı askeri üs sayısındaki artışın nedenleri arasında barışı
destekleme harekâtlarına katkı sunma anlayışı ve terörizmle mücadele maksadıyla
sınır ötesinde konuşlanılması öne çıkmaktadır. Savunma işbirliği faaliyetleri
kapsamında yabancı devletlerin topraklarında askeri varlık bulundurulmaya
başlanması da yine nedenler arasındadır. Bir devletin sistematik biçimde
denizaşırı askeri üsler kurması, ileri üs stratejisini uyguladığının göstergesi
olarak kabul edilmektedir. Türkiye’nin de aynı stratejiyi izlediğine şüphe
bulunmamaktadır. Bu çalışma, Türkiye’nin denizaşırı askeri üs kurma
girişimlerini analiz edip, geleceğe yönelik önerilerde bulunmak amacıyla
hazırlanmıştır. Çalışmada, Türkiye’nin denizaşırı askeri üslere yönelmesinin
doğru bir hareket tarzı olduğunun altı çizilmektedir. Ayrıca yeni üslerin
kurulması ve güç aktarımı yeteneklerinin geliştirilmesi gerektiği de
savunulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Denizaşırı Askeri Üs, İleri Üs Stratejisi, Başika, Anadolu Kışlası, Seferi Yetenek, Güç Aktarımı, Türk Silahlı Kuvvetleri

TURKEY’S INITIATIVES TO ESTABLISH OVERSEAS MILITARY BASES: DETERMINATIONS AND SUGGESTIONS FOR THE FUTURE

Öz

In
recent years, Turkey has rapidly increased the number of overseas military
bases. Today, Turkey is among the few states in the world, mentioned with
overseas military bases. Contributing to peace support operations and
cross-border counterterrorism operations are among the reasons for the increase
in the number of overseas military bases. In the context of defence
cooperation, the presence of military forces in the territory of foreign
countries is also among the reasons. Systematic establishment of overseas
military bases is considered as an indicator of the implementation of forward
basing strategy. There is no doubt that Turkey is following the same strategy.
This study has been written to analyse the Turkey's initiatives to establish
overseas military bases and additionally to make suggestions for the future. In
the study, it is stated that establishment of overseas military bases is
definitely a right step for Turkey. Furthermore, necessity of establishment of
additional bases and extension of power projection capabilities have also
advocated in the study.

Anahtar Kelimeler

Overseas Military Base, Forward Basing Strategy, Bashiqa, Anatolia Barracks, Expeditionary Capability, Power Projection, Turkish Armed Forces

Kaynakça

• Al Jazeera. (2017). Turkey sends more troops to Qatar. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019, https://www.aljazeera.com/news/2017/12/171227051912 500.html.
• BBC News Türkçe. (2015). Musul: Türk askeri birliklerinin bir kısmı Başika’dam çekildi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2019, https://www.bbc. com/turkce/haberler/2015/12/151214_turk_askeri_irak.
• BBC News Türkçe. (2017). Türkiye’nin Somali’de açtığı yurtdışındaki en büyük üssü hakkında tüm merak edilenler. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-41510485.
• BBC News Türkçe. (2018). Mısır-Sudan gerginliğini Sevakin Adası’nın Türkiye’ye tahsisi mi tetikledi?. Erişim tarihi: 11 Ocak 2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42578774.
• Blaker, J. R. (1990). United States overseas basing: An anatomy of the dilemma. New York: Praeger.
• Blanchard, B. (2018). China formally opens first overseas military base in Djibouti. Erişim tarihi: 17 Kasım 2018, https://www.reuters.com/ article/us-china-djibouti/china-formally-opens-first-overseas-military-base-in-djibouti-idUSKBN1AH3E3.
• Bölme, S. M. (2012). İncirlik Üssü: ABD’nin üs politikası ve Türkiye. İstanbul: İletişim Yayınları.
• C4 Defence.(2018). TCG Trakya geliyor. Erişim tarihi: 21 Ocak 2019, http://www.c4defence.com/Arsiv/tcg-trakya-geliyor/6374/1.
• Calder, K. E. (2007). Embattled garrisons: Comparative base politics and American globalism. Princeton: Princeton University Press.
• CNN Türk. (2016). Binali Yıldırım: Başika’da DEAŞ saldırılarına gerekli karşılık veriliyor. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019, https://www.cnnturk.com/turkiye/binali-yildirim-basikada-deas-saldirilarina-gerekli-karsilik-veriliyor.
• Collins English Dictionary. (2018). Military base. Erişim tarihi: 9 Kasım 2018, https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/military-base.
• Cyprus Mail. (2017). Turkish troops could be a fraction of the 40,000 claimed. Erişim tarihi: 23 Aralık 2018, https://cyprus-mail.com/2017/03/27/turkish-troops-fraction-40000-claimed/.
• Duman, G. ve Ferlengez, V. (2018).Setting up overaseas military bases in line with international security. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 10, (3), 95-120.
• Dünya. (2018). Türkiye, Katar’da deniz ve hava gücü konuşlandıracak. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019, https://www.dunya.com/gundem/turkiye-katarda-deniz-ve-hava-gucu-konuslandiracak-haberi-401170.
• EUFOR.(2018). About EUFOR. Erişim tarihi: 24 Aralık 2018, http://www.euforbih.org/eufor/index.php/about-eufor/background. Global Security. (t.y.). Army - organization. Erişim tarihi: 23 Aralık 2018, https://www.globalsecurity.org/military/world/europe/tu-army-org.htm.
• Gürcanlı, Z. (2018). Avrupa’nın amacı “borç tahsilâtı”. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018, https://www.sozcu.com.tr/2018/yazarlar/zeynep-gurcanli/avrupanin-amaci-borc-tahsilati-2604768/.
• Gürdeniz, C. (2018). KKTC’de acilen Türk deniz ve hava üsleri kurulmalıdır. Erişim tarihi: 18 Ocak 2019, https://www.aydinlik.com. tr/kktc-de-acilen-turk-deniz-ve-hava-usleri-kurulmalidir-cem-gurdeniz-kose-yazilari-nisan-2018.
• Güvenç, S. (2004). Bir dış politika aracı olarak Türk Silahlı Kuvvetleri: Yetenekler ve uygulamalar. F. Sönmezoğlu. (Ed.), Türk Dış Politikasının analizi (895-933). İstanbul: Der Yayınları.
• Haber Türk. (2018). Ortadoğu’ya Kıbrıs’tan sonra ikinci Türk gözü “Sevakin”. Erişim tarihi: 11 Ocak 2019, https://www.haberturk.com/ ortadogu-ya-kibris-tan-sonra-ikinci-turk-gozu-sevakin-2218837.
• Haber Türk. (2019). Esad rejiminden TSK noktasına saldırı! 1 asker şehit, Erişim tarihi: 28 Eylül 2019, https://www.haberturk.com/esad-rejiminden-tsk-noktasina-saldiri-1-asker-sehit-2499337.
• Harkavy, R. E. (1989). Bases abroad: The global foreign military presence. New York: Oxford University Press.
• Harkavy, R. E. (2007). Strategic basing and the great powers, 1200-2000. Londra ve New York: Routledge.
• Hürriyet. (2017). Mehmetçik’e Katar görevi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/mehmetcike-katar-gorevi-40483252.
• Hürriyet. (2019). Fırat Kalkanı harekât bölgesinde 1 asker şehit oldu, 3 asker yaralandı. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/msb-aci-haberi-duyurdu-1-asker-sehit-3-asker-yarali-41199051.
• IISS. (2017). The military balance. Londra: Routledge.
• İMEAK Deniz Ticaret Odası.(2019). Denizcilik Sektör Raporu 2018. İstanbul: y.y.
• Jacobs, F. (2017). The world’s five military empires. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018, https://bigthink.com/strange-maps/the-worlds-five-military-empires.
• Johnson, C. (2004). America’s empire of bases. Erişim tarihi: 11 Kasım 2018, http://www.tomdispatch.com/post/1181/chalmers_johnson_ on_garrisoning_the_planet.
• Kadan, T. (2018). Doğu Akdeniz’de kritik hamle: Türkiye Kıbrıs’a deniz üssü kuruyor. Erişim tarihi: 18 Ocak 2019, https://www.aydinlik.com. tr/dogu-akdeniz-de-kritik-hamle-turkiye-kibris-a-deniz-ussu-kuruyor-turkiye-aralik-2018-2.
• Karacaoğlu, B. ve Musa, E. (2018). TSK İdlip’de son ateşkes gözlem noktasını kurdu. Erişim tarihi: 16 Ocak 2019, https://www.aa.com.tr/ tr/dunya/tsk-idlibde-son-ateskes-gozlem-noktasini-kurdu/1147979.
• Kara Kuvvetleri Komutanlığı. (2018). Teşkilat şeması. Erişim tarihi: 23 Aralık 2018, http://www.kkk.tsk.tr/TeskilatSemasi/TeskilatSemasi. aspx.
• Karakaş, G. (2016). Adriyatik’teki Türk üssü. Erişim tarihi: 26 Aralık 2018, http://www.milliyet.com.tr/adriyatik-teki-turk-ussu-gundem-2228426/.
• Kasapoğlu, C. (2017). Turkey’s forward-basing posture. İstanbul: Center for Economics and Foreign Policy Studies.
• Kasapoğlu, C. (2018). Türkiye’nin yeni bölgesel savunma vizyonu. H. Çetinkuş ve diğer. (Ed.), Türkiye’nin güvenlik stratejisi (58-63). İstanbul: Anadolu Ajansı Yayınları.
• Kaya, İ. ve Yeşilduman, E. (2018). Türkiye Osmanlı topraklarına geri dönüyor. Erişim tarihi: 15 Ocak 2019, https://www.yenisafak.com/ gundem/turkiye-osmanli-topraklarina-geri-donuyor-2951575.
• Kıbrıs Postası. (2018). TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı: “KKTC’ye deniz üssü kurulması gerekiyor”. Erişim tarihi: 18 Ocak 2019, http://www.kibrispostasi.com/c36-TURKIYE/n261205-tc-deniz-kuvvetleri-komutanligi-kktcye-deniz-ussu-kurulmasi.
• Kishlansky, M. vd. (1995). Socities and cultures in world history. New York: HarperCollins College Publishers.
• Koçak, A. A. (2014). Mehmetçiğin Kosova’daki kalesi. Ekovitrin, Kasım, 68-85.
• Koçak, B. (2015). Mehmetçiğin Bosna Kışlası. Ekovitrin, Şubat, 74-95.
• Kucera, J. (2016). Azerbaijan: No Turkish military bases here. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018, https://eurasianet.org/azerbaijan-no-turkish-military-bases-here.
• Küçükgöçmen, A. ve Abdelaziz, K. (2017). Turkey to restore Sudanese Red Sea port and build naval dock. Erişim tarihi: 11 Ocak 2019, https://www. reuters.com/article/us-turkey-sudan-port/turkey-to-restore-sudanese-red-sea-port-and-build-naval-dock-idUSKBN1EK0ZC.
• Lachowski, Z. (2007). Foreign military bases in Eurasia. Stockholm: SIPRI.
• Lambeth, B. S. (2005). American carrier air power at the dawn of a new century. Santa Monica: RAND Corporation.
• Lersch, B. D. S. ve Sarti, J. S. (2014). The establishment of foreign military bases and the international distribution of power. UFRGSMUN, 2, 83-135.
• Mark, J. J. (2009). Wall. Erişim tarihi: 11 Kasım 2018, https://www. ancient.eu/wall/.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2018). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Erişim tarihi: 27 Aralık 2018, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5. 2709.pdf.
• Milli Savunma Bakanlığı. (2000). Beyaz Kitap. Ankara: Mönch TR
• Milliyet.(2018). Arnavutluk Donanmasına Türkiye’den destek. Erişim tarihi: 26 Aralık 2018, http://www.milliyet.com.tr/arnavutluk-donanmasina-turkiye-den-destek-ankara-yerelhaber-2590604/.
• Milliyet. (2019). Zeytin Dalı harekât sahasındaki üs bölgesinden acı haber. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019, http://www.milliyet.com.tr/gundem/zeytin-dali-harekat-alanindaki-us-bolgesinden-aci-haber-2886736.
• Morris, E. F. (2005). The architecture of imperialism: Military bases and the evolution of foreign policy in Egypt’s New Kingdom. Leiden ve Boston: Brill.
• NATO. (2018a). NATO’s role in Kosovo. Erişim tarihi: 24 Aralık 2018, https://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_48818.htm.
• NATO. (2018b). Mission. Erişim tarihi: 25 Aralık 2018, https://rs.nato.int/ about-us/mission.aspx.
• Özdemir, Ç. (2017). Katar krizi ve Türkiye’nin riskli oyunu. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019, https://www.dw.com/tr/katar-krizi-ve-t%C3%BCrkiyenin-riskli-oyunu/a-39543985.
• Özgen, C. (2018). Türk Deniz Kuvvetleri açısından uçak gemisi tedarikinin incelenmesi. Savunma Bilimleri Dergisi, 17, (2), 21-59.
• Pagano, D. L. (1992). Criminal jurisdiction of United States forces in Europe. Pace International Law Review, 4, (1), 189-218.
• Sezer, K. (2018). Donanma F-35 alacak. Erişim tarihi: 21 Ocak 2019, https://www.yenisafak.com/gundem/donanma-f35-alacak-3407520.
• Slater, A. (2018). The U.S. has military bases in 80 countries. All of them must close. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018, https://fpif.org/us-military-bases-80-countries-must-close/.
• Sorenson, D. S. (1998). Shutting down the Cold War: The politics of military base closure. New York: St. Martin’s Press.
• Star. (2018). Somali’de 185 subay ve astsubaydan oluşan yeni bir grup askeri eğitim almaya başladı. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018, https://www.star.com.tr/guncel/somalide-185-subay-ve-astsubaydan-olusan-yeni-bir-grup-askeri-egitim-almaya-basladi-haber-1393012/.
• Sünnetçi, İ. (2015). LPD Projesinde imzalar atıldı.Savunma ve Havacılık, 29, (168), 147-149.
• Sünnetçi, İ. (2016). TCG Anadolu LHD gemisinin inşasına fiilen başlandı.Savunma ve Havacılık, 30, (173), 87-92.
• Takvim. (2019). BAE, SUUD ve Sisi’ye kötü haber! Türkiye Sevakin’de kalacak. Erişim tarihi: 30 Eylül 2019, https://www.takvim.com.tr/dunya/2019/07/03/bae-suud-ve-sisiye-kotu-haber-turkiye-sevakinde-kalacak.
• Talibli, M. (2016). Turkish military base in the territory of Azerbaijan? Reaction from Baku.29 Aralık 2018, https://eadaily.com/en/news/ 2016/07/23/turkish-military-base-in-the-territory-of-azerbaijan-reaction-from-baku.
• Taylor, G. (2018). Belt and road projects lay foundations for China’s expansion of military bases, critics charge. Erişim tarihi: 17 Kasım 2018, https://www.washingtontimes.com/news/2018/sep/11/china-one-belt-one-road-used-military-base-expansi/.
• Turan News Agency. (2018). Turkish military intelligence officer: Turkey does not need military base in Nakhchivan. Erişim tarihi: 29 Aralık 2018, http://www.turan.az/ext/news/2018/9/free/politics%20news/en/ 74774.htm.
• Türkiye. (2001). Oramiral Erdil, Arnavutluk’ta Paşa Limanı’nı hizmete açtı. Erişim tarihi: 26 Aralık 2018, https://www.turkiyegazetesi.com. tr/Genel/a100348.aspx?/Genel/a100348.aspx&.
• Türk Silahlı Kuvvetleri. (2018). Türkiye’nin barışı destekleme harekâtına katkıları. Erişim tarihi: 24 Aralık 2018, https://www.tsk.tr/Sayfalar? viewName=BarisiDestekleme.
• U.S. Department of Defense. (2018). DOD Dictionary of Military and Associated Terms. Erişim tarihi: 9 Kasım 2018, http://www.jcs.mil/ Portals/36/Documents/Doctrine/pubs/dictionary.pdf?ver=2018-09-28-100314-687.
• U.S. Department of Defense.(t.y.). Base Structure Report - Fiscal year 2017 baseline. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018, https://www.acq.osd. mil/eie/Downloads/BSI/Base%20Structure%20Report%20FY17.pdf.
• Vine, D. (2015a). Base nation: How U.S. military bases abroad harm America and the world. New York: Metropolitan Books.
• Vine, D. (2015b). The United States probably has more foreign military bases than any other people, nation or empire in history. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018, https://www.thenation.com/article/the-united-states-probably-has-more-foreign-military-bases-than-any-other-people-nation-or-empire-in-history/.
• Yeniçağ. (2019). Türkiye’nin Sevakin planı suya mı düştü?. Erişim tarihi: 30 Eylül 2019, https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turkiyenin-sevakin-plani-suya-mi-dustu-231842h.htm.
• Yeo, C. A. (1959). The founding and function of Roman colonies. The Classical World, 52, (4), 104-107 ve 129-130.
• Yusuf, M. S., Başer H. ve Karyağdı, H. (2018). Sudan’dan Sevakin antlaşmasını askeri üs olarak algılayanlara tepki. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/sudandan-sevakin-anlasmasini-askeri-us-olarak-algilayanlara-tepki/1317750.