Onarıcı Adalet Sistemi ve Uzlaştırma Kurumu: Uzlaştırma Sürecinde Çocuğun Haklarının Korunması

Yıl 2023, , 120 - 148, 29.12.2023

Ülgen Aslan Düzgün , Beyza Vildan Sevin

https://doi.org/10.54627/gcd.1388435

Öz

Onarıcı adalet sisteminin bir uzantısı olan uzlaştırma kurumu, çağdaş hukukta ceza adaleti anlayışına yön veren mekanizmalardan biridir. Cezalandırıcı adaletten onarıcı adalete evrilen ceza sistemleri içinde çocuğun korunması ise ceza adaletinin başlıca amaçlarındandır. Bu çalışmada öncelikle onarıcı adalet sistemi ve uzlaştırma kurumu incelenecek, devamında suçun pasif süjeleri olan mağdur ve suçtan zarar gören kavramları tartışılacaktır. Son olarak çocuğun onarıcı adalet sistemi ve uzlaştırma kurumu içindeki yeri ise çocuğun yüksek yararı kavramı çerçevesinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Onarıcı Adalet,, Cezalandırıcı Adalet, Uzlaştırma, Alternatif Çözüm Yöntemi, Çocuğun Yüksek Yararı

Kaynakça

• Savaşcı Temiz B. (2023). Çocuk Ceza Adaleti İlkeleri Çerçevesinde 12-15 Yaş Arası Çocukların Cezai Sorumluluğunun Değerlendirilmesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 14(1), 244-259.
• Çetintürk, E. (2017). Onarıcı Adalet Sisteminde Uzlaştırma. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Özbek, M. S. (2008). Suça Sürüklenen Çocuklara Yönelik Onarıcı Adalet Programları ve Çocuk Arabuluculuğu: Prof. Dr. Turgut Akıntürk'e Armağan. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Özbek, V. Ö. (1999). Ceza Hukukunda Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesi. Ankara.
• Özdemir, H. & Ruhi, A. C. (2019). Çocuk Hukuku. 3. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Özgenç, İ. (2022). Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler. Ankara: Seçkin.
• Akçay, P. (2011). Onarıcı Adalet Modeli Çerçevesinde Uzlaştırma ve Çocuk Mahkemelerinde Uygulanması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 9, 129-144.
• Akarca, M. (Erişim: 2023). Çocukların Ceza Hukukundaki Yeri ve Çocukların Korunması. https://www.anayasa.gov.tr/media/3626/akarca.pdf.
• Akipek, J., & Akıntürk, T. (1996). Türk Medeni Hukuku: Şahsın Hukuku C.1. Ankara: Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı Yayını (2018). Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma Eğitim Kitabı. Ankara: Deniz Ofset & Matbaacılık.
• İnan, A. N. (1968). Çocuk Hukuku. İstanbul: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Akyüz, E. (2021) Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, M. B. (2006). Türk Ceza ve Ceza Usul Hukukunda Uzlaşma Kurumu. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları.
• Artuk, M. E., Gökçen, A., & Yenidünya, C. (2013). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet.
• Balo, Y. S. (2009). Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması. Ankara: Seçkin.
• Baytemir Kontacı, B. (2021). Çocuklar Bakımından Uzlaştırma: Farklı Yararlar Arasında Bir Denge Arayışı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol. 69, no. 4, 1705-1772.
• Baytaz, A. B. (2013). Onarıcı Adalete Genel Bir Bakış. İÜHFM, C.XXI, S.1,.
• Braithwaite, J. (Erişim: 2023). Crime, Shame and Reintegration, http://johnbraithwaite.com/wp- content/uploads/2016/06/Crime-Shame-and-Reintegration.pdf
• Council of Europe Committee of Ministers, R. C. (2018, October 3). Committee of Ministers to Member States Concerning Restorative Justice in Criminal Matters.
• Dönmezer, S. (1977). Devlet ve Suç Mağdurunun Korunması. İstanbul.
• Değirmenci, O. (2021). Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma. Seçkin Yayınları.
• Güngör, M. (2019). Mağduriyetin Giderilmesi Açısından Uzlaştırma Kurumu ile Mağdur Hakları Tasarısının İncelenmesi. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi (2), 189-230.
• Gazete, R. (2017, 08 08). M. 8. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170805-4.html.
• İmamoğlu, H. (2005). Çocuğun Kişiliğinin Ana Babaya Karşı Korunması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 54(2), 183-128.
• Ünver, Y., & Hakeri, H. (2015). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet.
• Karakaş Doğan, F. (2013). Uluslararası Düzenlemeler Işığında Mağdur Haklarının ve Suç Mağdurlarına Yardım Hakkında Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi. MÜHF-HAD, 19(2), 1007-1031.
• Mandaloğlu, M. (2013). İslamiyetten Önce Türklerde Aile Hukuku. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 33, 133- 159.
• Katoğlu, T. (2012). Ceza Hukukunda Suçun Mağduru Kavramının Sınırları. AÜHFD 61, 657-694.
• Mercan, B. (1999). Onarıcı Adalet Pratiklerinde Mağdur-Fail Karşılaşması: Duygusal Temsiller Karşısında Hakiki Duygulanımlar. J. Braithwaite içinde, Restorative Justice: Assessing Optimistic and Pessimistic Acounts. 25 CJ 1, 4-9.
• Ness, D., & Strong, K. H. (2015). Restoring Justice: An Introduction to Restorative Justice. Anderson. Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention. (1998b). Major Issues In Juvenile Justice Information and Training. Washington.
• Recommendation CM/Rec(2018)8 of the Commitee of Ministers to Member States Concerning Restorative Justice in Criminal Matters.
• Resmi Gazete, 20170805, M. 8 (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170805-4.html). Serozan, R. (2005). Çocuk Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Soyaslan, D. (2022). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin.
• Tokdemir, S. (2017). Ceza Adaleti Sistemine Yeni Bir Yaklaşım: Tamamlayıcı Bir Sistem Olarak "Onarıcı Adalet" Mekanizması. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt.XXI, 75-114.
• Toroslu, M., & Feyzioğlu, M. (2013). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Savaş.
• Toroslu, N. (1970). Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını.
• Toroslu, N. (2011). Ceza Hukuku Genel Kısım. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Tiryakioğlu, B. (1991). Çocukların Korunmasına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler ve Türk Hukuku. Ankara.
• Tuhan Boz, R. (2021). Fail Mağdur Uzlaştırmasında Ayırt Etme Gücüne Sahip Çocuğun Katılım Hakkı ve Kanuni Temsili. ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 734-802.
• UNCRC, General Comment 10 (Children's Rights in Juvenile Justice 4 25, 2007).
• UNCRC. (2013, 29 05). General Comment No. 14: on the Right of the Child to Have his or her Best Interests Taken as a Primary Consideration (art. 3, para. 1).
• UNHCR. (2018). Guidelines on the Assessing and Determining the Best Interests of the Child. United Nations Office on Drugs and Crime. (2006). Handbook on Restorative Justice Programmes. New York: United Nations Publications.
• Wemmers, J.-A. M. (1996). Victims in the Criminal Justice System. Amsterdam: Kugler Publications.
• Yücel, Ö. (2013). Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Bağlamında Çocuğun İradesi. Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 117-137.
• Yargıtay 13. Ceza Dairesi. (2016). T. 03.03.2016 tarih 2015/2031 E., K. 2016/3593. (Çevirimiçi, https://www.lexpera.com.tr/ictihat/arama)
• Yargıtay 17. Ceza Dairesi, T. 27.11.2017, 2017/14611, E. 2017/5072 (Çevirimiçi, https://www.lexpera.com.tr/ictihat/arama).
• Yargıtay Ceza Genel Kurulu, T. 22.10.2019, 2019/619, 2018/278 E (Çevirimiçi, https://www.lexpera.com.tr/ictihat/arama).