The First Open and Distance Education Activity in The Ottoman Empire: Open Courses (1863-1865)

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 371 - 385, 01.08.2025

Togay Seçkin Birbudak , Alper Altunçekiç

Öz

Distance education is an educational system that enables students to participate in educational environments where they are not physically present and enables communication between teachers and students. From a historical perspective, the concept of distance learning dates back to the XVIII century in the form of letters and originated in the United States. An example that has not found a place in the literature in the historical adventure of open and distance education belongs to the Ottoman Empire. One of the first examples of distance education history was a series of open courses organized in Istanbul between 1863 and 1865. As part of the efforts to establish a western-style university in the Ottoman Empire, which was experiencing the years of reform, an open education process was initiated in 1863 for the benefit of the public. The open courses, which continued for about two years, initially focused on a single subject. However, over time, diverse courses were provided, and training addressing different branches of science was given. These courses, which were organized in the capital city of Istanbul as the physical setting, were published in the Ottoman press after a while, and the information was disseminated to a much wider audience. Although these courses took their place in history as an important activity for both the modernization efforts of the Ottoman Empire and for raising public awareness, the desired benefits were not fully achieved and the continuity of these courses could not be ensured due to reasons such as the lack of fully prepared infrastructure for the training and the lack of continuity of the training.

Anahtar Kelimeler

Open and distance education , Ottoman Empire , Darülfünun (University) , Open public lectures

Etik Beyan

This article falls under the category of articles that do not require ethical committee approval, as no data was obtained from any living being by any means during the researc

Osmanlı Devleti’ndeki İlk Açık ve Uzaktan Eğitim Faaliyeti: Halka Açık Dersler (1863-1865)

Öz

Uzaktan eğitim, öğrencilerin fiziken hazır bulunmadıkları eğitim ortamlarına dahil olmalarını sağlayan ve öğretmen ile öğrenci arasındaki iletişimin kurulmasına imkân sağlanan bir eğitim sitemidir. Tarihsel açıdan bakıldığında uzaktan öğrenme kavramının mektupla öğretim şekliyle XVIII. yüzyıla kadar dayandığı ve Amerika Birleşik Devletleri topraklarında başladığı görülmektedir. Açık ve uzaktan eğitimin tarihi serüveni içerisinde literatürde kendine yer bulamamış bir örnek ise Osmanlı Devleti zamanına aittir. Öyle ki, uzaktan eğitim tarihinin ilk örneklerinden biri 1863-1865 yılları arasında İstanbul’da organize edilmiş bir halka açık ders dizisi olmuştur. Reform yıllarını yaşayan Osmanlı Devleti’nde batılı tarzda bir üniversite kurulması için başlatılan çalışmalar kapsamında 1863 yılında halkın yararına açık bir eğitim süreci başlatılmıştır. Yaklaşık iki yıl süreyle devam eden halka açık derslerde başlangıçta tek bir konu üzerinden hareket edilmişse de zaman içerisinde ders çeşitliliği sağlanmış, farklı bilim dallarına hitap eden yeni eğitimler verilmiştir. Fiziki ortam olarak başkent İstanbul’da düzenlenen bu dersler bir müddet sonra Osmanlı basınında tefrika (yazı dizisi) olarak yayımlanmış ve bilginin çok daha geniş kitlelere ulaştırılması sağlanmıştır. Gerçekleştirilen bu dersler hem Osmanlı Devleti’nin modernleşme çalışmaları hem de toplumun bilinçlendirilmesi adına önemli bir faaliyet olarak tarihteki yerini almışsa da eğitimlerle ilgili gerekli altyapının tam olarak hazır edilememesi, eğitimlerin sürekliliğinin sağlanamaması gibi nedenlerden dolayı hem istenilen fayda tam olarak elde edilememiş hem de bu derslerin devamlılığı(sürekliliği) sağlanamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Açık ve uzaktan eğitim , Osmanlı Devleti , Darülfünun (Üniversite) , Halka açık dersler

Etik Beyan

Bu makale, araştırma sürecinde herhangi bir canlıdan herhangi bir yolla veri elde edilmediğinden dolayı etik kurul iznine gerekli olmayan makaleler kategorisinde yer almaktadır.

Kaynakça

• Akün, Ö. F. (1998). Hoca Tahsin. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 18), (p. 198-206) Türkiye Diyanet Vakfı.
• Akyıldız, A. (2018). İlk Türk akademisi encümen-i dâniş. Türkiye Bilimler Akademisi.
• Antalyalı, Ö. L. (2004). Uzaktan eğitim algısı ve yöneylem araştırması dersinin uzaktan eğitim ile verilebilirliği [Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Aydın, Y., & Atasoy, B. (2023). COVID-19 salgını sürecinde EBA platformu üzerinden gerçekleştirilen uzaktan eğitimlere ilişkin ilkokul öğretmenlerinin görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(3), 1687-1714. https://doi.org/10.17152/gefad.1336732
• Aynî, M. A. (1927). Darülfünun tarihi. İstanbul Yeni Matbaa.
• Berkes, N. (1998). The development of secularism in Turkey. Hurst Company.
• Casey, D. M. (2008). A journey to legitimacy: The historical development of distance education through technology. TechTrend s, 52(2), 45-51.
• Davis, V. L. (2019). U.S. federal policy in distance education. Routledge.
• Demirtaş, A. (2022). Türkiye’de üniversitenin doğuşu ve öğretim üyelerinin sosyal profili. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 8(16), 57-87.
• Dölen, E. (2008). II. Meşrutiyet döneminde darülfünun. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 10(1), 1-46.
• Gershon, L. (2024). Three centruies of distance education. JSTOR Daily. Erişim Tarihi 15 Mart 2024, https://daily.jstor.org/three-cdnturies-of-distance-learning/
• Gertrudix, F., Rivas, B., & Gertrudix, M. (2015). Active methodologies learning by doing. European Commission Technical Report.
• Guri-Rosenblit, S. (2005). “Distance education” and “e-learning”: Not the same thing. Higher Education, 49, 463–493.
• Günergun, F., & Kadıoğlu, S. (2006). İstanbul Üniversitesi’nin yerleşim tarihçesi üzerine notlar. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 8(1), 135-163.
• Hayta, N. (2018). Tarih araştırmalarına kaynak olarak Tasvir-i Efkâr Gazetesi. Türk Tarih Kurumu.
• Hesser, L. A., Hogan, R. P., & Mizell, A. P. (1992). The sum of the parts is greater than the whole in online graduate education. Computer Assisted Learning, (p. 283-293), Springer.
• Holmberg, B. (1995). The evolution of the character and practice of distance education. Open Learning, 10(2), 47-53. https://doi.org/10.1080/0268051950100207
• İhsanoğlu, E. (1990). Darülfünun tarihçesine giriş. Belleten, 54(210), 699-738.
• İhsanoğlu, E. (1993). Darülfünun. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 8), (p. 521-525), Türkiye Diyanet Vakfı.
• Karaman, H. (1994). Cemâleddin Efgânî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 10), (p. 455-456), Türkiye Diyanet Vakfı.
• Keegan, D. J. (1986). The foundations of distance education. Routledge.
• Kırık, A. M. (2014). Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi ve Türkiye’deki durumu. Marmara İletişim Dergisi, 21, 73-94.
• Mecmua-i Fünun (M.F.) Gazetesi. Numaralar: 6, 7, 8.
• Moore, M. G., & Kearsley, G. (2005). Distance education: A systems view. Thomson Wadsworth.
• Özbay, Ö. (2015). Dünyada ve Türkiye’de uzaktan eğitimin güncel durumu. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 376-394.
• Öztaş, S. (2018). Perceptions of the history department students about the distance education courses. Journal of Education and Training Studies, 6(3), 137-146.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) Belgeleri. A.MKT.MHM. 244/49; 250/16; 252/57. İ.DH. 498/33826; 534/37075. İ.MVL. 481/21829.
• Takvim-i Vekâyi (T.V.) Gazetesi. Numaralar: 676, 695, 710, 712, 797.
• Tasvir-i Efkâr (T.E.) Gazetesi. Numaralar: 52, 56, 62, 66, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 90, 95, 120, 133, 179.
• Türkoğlu, Ö. (2023). Darülfünun’dan İstanbul Üniversitesine Osmanlı’da ilk üniversitenin tarihçesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(3), 1745-1767.
• University of London. (2024). History of the University of London. Erişim Tarihi: 15 Mart 2024, https://www.london.ac.uk/about/history.