Ali Cevad’ın Muhtasar Osmanlı Tarihi ile Ortaöğretim 11. Sınıf Tarih Ders Kitabı’nda Kırım Harbi’nin Ele Alınış Şekli Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirmesi

Yıl 2023, , 1129 - 1151, 02.09.2023

Yeşim Duman , Refik Turan

https://doi.org/10.17152/gefad.1268497

Öz

Bu araştırmanın amacı Kırım Harbi’nin Ali Cevad’ın Muhtasar Osmanlı Tarihi ile Ortaöğretim 11. Sınıf Tarih Ders Kitabı’nda ele alınış şekli üzerine karşılaştırmalı bir değerlendirmesini gerçekleştirmektir. Veriler, doküman analizi yöntemi aracılığıyla tarih alanyazınından ve Muhtasar Osmanlı Tarihi ile Ortaöğretim 11. Sınıf Tarih Ders Kitabı adlı kitaplardan elde edilmiştir. Elde edilen veriler ile bahsi geçen kitaplar Kırım Harbi çerçevesinde incelenerek farklılıkları ortaya konmuştur. Ders kitaplarından ulaşılan verilerin değerlendirilmesi nitel analiz yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak yapılmıştır. Araştırma neticesinde tarih alanyazınında verilen bilgiler ile incelemesi gerçekleştirilen tarih ders kitaplarındaki bilgilerin çelişmediği ancak konu ile ilgili Muhtasar Osmanlı Tarihi ders kitabında verilen bilgiler ve ifadelerin az ve yüzeysel olduğu neticesi ortaya çıkmıştır. Ayrıca 11. Sınıf Ortaöğretim Tarih Ders Kitabı’nda ise konu ile ilgili verilen bilgiler ve ifadelerin alanyazınında yapılan araştırmalar göz önünde bulundurularak önemli noktaların vurgulandığı, Muhtasar Osmanlı Tarihi ders kitabı ile karşılaştırıldığında ise konuya daha kapsamlı yer verildiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarih Eğitimi, Tarih Ders Kitabı, Osmanlı Devleti, Türkiye Devleti, Kırım Harbi

Ali Cevad's Comparative Evoluation of Concise Ottoman History and the Handling of the Crimean War in the Secondary School 11th Grade History Textbook

Öz

The aim of this research is to make a comparative evaluation of the way the Crimean War was handled in Ali Cevad’s Concise Ottoman History and the 11th Grade History textbook for Secondary Education. The data were obtained from the history literature through the document analysis method and from the books called Concise Ottoman History and Secondary School 11th Grade History Textbook. With the data obtained, the mentioned books were examined within the framework of the Crimean War and their differences were revealed. The evaluation of the data obtained from the textbooks was made using document analysis, one of the qualitative analysis methods. As a result of the research, it was concluded that the information given in the history literature and information in the textbooks which were examined, did not conflict, but the information and expressions given in the Concise Ottoman History Textbook on the subject were few and superficial. In addition, in the 11th Grade Secondary Education History Textbook, it was observed that the information and expressions related to the subject were emphasized by taking into account the research in the literature, and when compared with the Concise Ottoman History Textbook, it was observed that the subject was included more extensively.

Anahtar Kelimeler

History Education, History textbook, Ottoman Empire, Turkey Government, The Crimean War

Kaynakça

• Akbulut, İ. (2014). 160. yıldönümünde Kırım Savaşı, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 208, 333-350.
• Aktaş, Ö. (2013). Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne tarih ders kitaplarında Rusya imgesi. Milli Eğitim Dergisi, 199, 186-206.
• Aktaş, Ö. (2013). Tarih ders kitaplarında savaş konularının anlatımı üzerine bir değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 69-106.
• Alpargu, M. (2007). Türkiye ve Azerbaycan ders kitapları üzerine bazı gözlemler. Atatürk Dergisi, 5(3), 1-13.
• Anderson, M. S. (2010). Doğu sorunu, 1774-1923 uluslararası ilişkiler üzerine bir inceleme. (Çev. Eser, İ.). Yapı Kredi Yayınları.
• Armaoğlu, F. (2010). 19. yüzyıl siyasi tarihi. İstanbul: Alkım.
• Badem, C. (2005). Kırım Savaşı’nın Osmanlı toplumsal yapısına etkileri. Toplumsal Tarih Dergisi, 133, 64-71.
• Badem, C. (2017). Kırım Savaşı ve Osmanlılar. (Çev. Özbilen, E. B.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Başaran, V. (2012). Çarlık dönemi Rus tarih ders kitaplarında Osmanlı imgesi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3, 201-221.
• Baykal, N.B., Çelik, H. ve Kılıç Memur, H.N. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 379-406.
• Besbelli, S. (1977). 1853-1856 Osmanlı Rus ve Kırım Savaşı deniz harekatı. Ankara: Genelkurmay Harp Tarihi.
• Cevad, A. (1310). Muhtasar Tarih-i Osmani. İstanbul: Kasbar Matbaası. (Milli Küt. Yer No: EHT 1955 A 990).
• Çavlı, E.A. (1957). Kırım Harbi. İstanbul: Hilmi.
• Çelik, H. (2020). Tarih ders kitapları araştırmalarına kısa bir bakış. VAKANÜVİS-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7(16), 143-163.
• Gencer, M. (2007). Alman basınında Kırım Savaşı. Savaştan barışa: 150. yıldönümünde Kırım Savaşı ve Paris antlaşması (1853-1856). 22-23 Mayıs Bildiriler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, 119-130.
• Hayta, N., Şahin, M., Cemaloğlu, N., Karabağ, G., Oğuzoğlu Tütüncü, D. ve Köksal, H. (2003). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu Tarih 9-12. Ankara:Nobel.
• Hayta, N. ve Karabağ, G. (2003). Değerlendirme soruları açısından tarih ders kitapları. Konu alanı inceleme kılavuzu Tarih 9-12 içinde (s.97-131). Ankara:Nobel.
• Karal, E.Z. (1999). Osmanlı Tarihi Cilt V, Ankara: TTK.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 50, 231-373.
• Keskin, B. ve Minailova I., (2017). Rusya ve Türkiye tarih ders kitaplarında kırım harbi (1853-1856). Socıal Sciences Studies Journal Dergisi, 12. 1930-1937.
• Oğuzoğlu Tütüncü, D. (2003). Görsel tasarım açısından tarih ders kitapları. Konu alanı inceleme kılavuzu Tarih 9-12 içinde (s.131-155). Ankara:Nobel.
• Öneren Şendil, H., Nas, E., Sak, R. ve Şahin Sak, İ.T. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Özcan, B. (1995). 1877-1878 Harbine kadar Osmanlı-Rus münasebetleri, Aziziye Zaferi 8-9 1877. Atatürk üniversitesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, 22, 111-122.
• Özkan, A.T. (1991). Kırım Savaşı. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Safran, M. (Ed.). (2016). Tarih nasıl öğretilir?. Ankara: Yeni İnsan Yayınevi.
• Stearns, P.N. (2009). Why study history? (Erkan Dinç çev.) Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 118-127.
• Şıvgın, H. (2009). Ulusal Tarih eğitiminin kimlik gelişimindeki önemi. Gazi Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 2, 35-52.
• Talim Terbiye Kurulu (2022). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait e-içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları. https://kitapinceleme.meb.gov.tr/De%C4%9Ferlendirmeye%20Esas%20Olacak%20Kriterler%20ve%20A%C3%A7%C4%B1klamalar%C4%B1.pdf adresinden erişilmiştir.
• Tuncer, H. (2015). Kırım savaşı ve diplomasi (1853-1856). İstanbul: Tarihçi.
• Yeğiner, A. (2019). 1853-1856 Kırım Savaşı ve Osmanlı Toplumsal Yapısına Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Yeniçeri, Ö. (2015). Kırım savaşı, Islahat Fermanı ve Paris antlaşması, Yeni Türkiye Dergisi, 81, 352-359.
• Yıldız, Ö. ve Karaçağıl, C. (2012). Kırım savaşı üzerine bir değerlendirme (1853-1856), International Journal of Social Science, 1, 273-285.
• Yüksel, E., Kapar, M.A., Bağcı, Ö., Bildik, F., Şahin, K., Şafak, L., Ardıç, M., ... Yıldız. (2019) Ortaöğretim tarih 11 ders kitabı, Ankara: Mili Eğitim Bakanlığı.