Okul Öncesi Dönem Çocuğu Olan Ebeveynlerin İletişim Becerileri ile Çocuklarının Sosyal Becerileri ve Problem Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi*

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 3, 1707 - 1734, 24.12.2019

Mehlika Köyceğiz , Saide Özbey

Öz

Araştırma okul öncesi dönem çocuğu
olan ebeveynlerin iletişim becerileri ile çocuklarının sosyal becerileri ve
problem davranışları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.
Araştırmanın evrenini 2015-2016 Eğitim Öğretim yılında Erzurum ilinin Aziziye,
Palandöken ve Yakutiye merkez ilçelerinde bulunan resmi ilköğretim okullarının
anasınıfları, bağımsız anaokulları, özel ilköğretim okullarının anasınıfları ve
özel anaokullarına devam eden 48-72 aylık çocuklar ve aileleri
oluşturmaktadır.  Araştırmanın
örneklemini evrenden tesadüfi küme örnekleme formülü kullanılarak belirlenmiş
577 çocuk ve ebeveynleri oluşturmaktadır. Araştırmada
“Genel Bilgi Formu”, “Sosyal Beceri Ölçeği”, “Problem Davranış Ölçeği” ve
‘‘Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’’ kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda; ebeveynlerin iletişim becerilerinin; anne-baba değişkeni, annenin
öğrenim durumu ve babanın öğrenim durumuna göre farklılık gösterdiği
(p<0.05); ebeveyn evlilik yılı değişkenine göre ise farklılık göstermediği
saptanmıştır (p>0.05). Çocukların ‘‘Sosyal Beceri Ölçeği’’nin toplamından
aldıkları puanlar ile ebeveynlerinin ‘‘Anne-Baba-Çocuk İletişimini
Değerlendirme Aracı’’nın Konuşma, Dinleme, Sözsüz İletişim, Empati ve Mesaj alt
boyutlarından aldıkları puanlar arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişki olduğu
saptanmıştır (p<0.05). Çocukların ‘‘Problem Davranış Ölçeği’’nin toplamından
aldıkları puanlar ile ebeveynlerin ‘‘Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme
Aracı’’nın Konuşma, Sözsüz İletişim ve Empati alt boyutlarından aldıkları
puanlar arasında negatif yönde ve anlamlı düzeyde ilişki olduğu saptanmıştır
(p<0.05). 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Beceri, Problem Davranış

Kaynakça

• Alpan, G. (2001). Sınıf içi iletişimde kendini gerçekleştirme, empati ve sinerji. Mesleki Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(5), 23-30.
• Altıntaş, G. (2006). Liseli ergenlerin kişilerarası iletişim becerileri ile akılcı olmayan inançları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi) https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Arabacı, N. ve Ömeroğlu, E. (2013). 48-72 Aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 41-53.
• Aral, N., Bulut, Ş., Baran, G. ve Çimen, S. (2001). Çocuk gelişimi 2. İstanbul: Ya-Pa.
• Ataklı, A. ve Ekinci, S. (2009). Çocuğunuz için keşke demeden. Ankara: Arkadaş.
• Atan, A. (2016). Aile iletişim becerileri psikoeğitim programının ebeveynlerin iletişim becerilerine, çift uyumuna, evlilik doyumuna ve 5-6 yaş çocuklarının sosyal duygusal uyumuna etkisi. (Yüksek lisans tezi) https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Aydoğmuş, K. (2004). Ana-baba okulu. İstanbul: Remzi.
• Bak, M. (2011). Çocuk gelişimi. İstanbul: Cinius.
• Bozdağ, H. (2006). Kadının eğitim durumunun aile içi iletişimine etkisinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Brassart, E. & Schelstraete, M. A. (2015). Enhancing the communication abilities of preschoolers at risk for behavior problems: Effectiveness of a parent-ımplemented language ıntervention. Infants and Young Children, 28(4), 337-354.
• Canatan, K. ve Yıldırım, E. (2009). Aile sosyolojisi. İstanbul: Açılım.
• Ceyhan, A. A. (1994). Ana-babaların empatik eğilim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi) https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Cüceloğu, D. (2015a). İçimizdeki biz. İstanbul: Remzi.
• Cüceloğu, D. (2015b). İletişim donanımları. İstanbul: Remzi.
• Çağdaş, A. (2003). Anne-baba-çocuk iletişimi. Konya: Eğitim.
• Dalkılıç, M. (2006). Lise öğrencilerinin ana- baba ve ergen ilişkilerinde algıladıkları problem çözme ve iletişim becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dere Çiftçi, H. (2016). Beş-altı yaş çocukların ebeveynleri ile olan ilişkilerinin sosyal becerileri ve davranış sorunları arasındaki ilişkinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 42, 171-191.
• Dinkmeyer, D. & Mckay, G. D. (1994). Biz bir aileyiz. (G. Önet, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Dodson, F. (1997). Çocuğunuzu tanıyor musunuz?. İstanbul: Denge.
• Elibol Gültekin, S. (2008). 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ellison, S. & Barnet, B. A. (2010). Özgüvenli çocuklar yetiştirmenin 365 yolu. (P. Akkaş, Çev.). İstanbul: Pozitif.
• Eryüksel, G. N. (1996). Ana-baba ve ergen ilişkilerinin problem çözme iletişim becerileri, bilişsel çarpıtmalar ve aile yapısı açısından incelenmesi. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Fagan, J. & Iglesias, A. (2000). The relationship between fathers' and children's communication skills and children's behavior problems: A study of Head Start children, Early Education and Development, 11, 307-320.
• Gökdağ, R. K. (1999). Çocuk-aile iletişiminde çıkan sorunların tanımlanması ve çözümlenmesinde aile tedavilerinin yeri, önemi ve aile tedavileri. İletişim Ortamlarında Çocuk Birey Sempozyumu Bildiri Kitabı, 35.
• Göktaş, İ. (2015). Aile katılımı ve sosyal beceri eğitimi programlarının tek başına ve birlikte 4-5 yaş çocuklarının sosyal becerileri ve anne-çocuk ilişkileri üzerindeki etkisinin inclenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Hergüner, G.; Güven, Ö. ve Yaman, M. (1997). Sporun üniversite öğrencilerinin iletişim becerileri düzeylerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 95-101.
• İnanç, B. Y., Bilgin, M. ve Kılıç Atıcı, M. (2005). Gelişim psikolojisi çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: Nobel.
• Karcı, Y. (2010). İletişim meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin empatik iletişim beceri düzeylerine ilişkin bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Köker, S.; Evrengöl, A. ve Canat, S. (1994). Ergenlerin ana babaları ile iletişimlerini algılama düzeyleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 1(2), 75-78. McFarlane, E., Dodge, R. A. B., Burrell, L., Crowne, S., Cheng, T. L. & Duggan, A. K. (2010). The ımportance of early parenting in at-risk families and children's socialemotional adaptation to school. Academic Pediatrie Association, 10, 330-337.
• Nazlı, S. (2007). Aile danışmanlığı. Ankara: Anı.
• Okan İbiloğlu, A. (2012). Aile içi şiddet. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2). 204-222.
• Orçan, M. (2009). Sosyal gelişim. E. Deniz (Ed.), Erken çocukluk döneminde gelişim (s. 127-181) içinde. Ankara: Maya.
• Öksüzoğulları, H. (2013). 4-6 yaş grubu çocuğu olan ebeveynlerin çocuklarıyla iletişimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ömeroğlu, E. ve Ulutaş, İ. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi. İstanbul: Morpa.
• Özbey, S. (2012) . Ebeveynlerin evlilik uyumu ve algıladıkları sosyal destek ile altı yaş çocuklarının problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 43-62.
• Peterson, J. L. & Zill, N. (1986). Marital disruption, parent-child relationships, and behavior problems in children. Journal of Marriage and the Family, 48(2), 295–307.
• Rehber, E. ve Atıcı, M. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine göre çatışma çözme davranışlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 323–342.
• Sarıyüce Körükçü, Ö. (2004). Altı yaş grubundaki çocukların özsaygı düzeyleri ile anne empatik becerilerinin incelenmesi. (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Saygıdeğer, A. (2004). Benlik saygısı düzeyleri farklı genel lise öğrencilerinin bazı kişisel özelliklerine göre iletişim becerilerine ilişkin algılarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Stadelmann, S., Perren, S., Wyl, A. W. & Klitzing, K. W. (2007). Associations between family relationships and symptoms/strengths at kindergarten age: what is the role of children's parental representations?. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(10), 996–1004.
• Stanley, M. (2010). Çocuk ve beceri. İstanbul: Ekinoks.
• Şahin, S. (2010). 0-6 Yaş arası çocukların temel gelişimsel özellikleri: fiziksel ve sosyal-duygusal gelişim. İ. H. Diken (Ed.), Erken çocukluk eğitimi (s. 170-199) içinde. Ankara: Pegem.
• Tarkoçin, S. ve Tuzcuoğlu, N. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 48-66 aylık çocukları olan ebeveynlerin çocuklarıyla iletişim kurma düzeyleri ve davranış sorunları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 339-354.
• Temiz, G. (2014). Anne çocuk iletişim becerileri eğitiminin çocukların duyguları tanıma ve ifade etme becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Tepeköylü, Ö.; Soytürk, M. ve Çamlıyer, H. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu (BESYO) öğrencilerinin iletişim becerisi algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(3) 115-124.
• Toy, S. (2007). Mühendislik ve hukuk fakültesi öğrencilerinin iletişim becerileri açısından karşılaştırılması ve iletişim becerileriyle bazı değişkenler arasındaki ilişkileri. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Trommsdorff, G. (1991). Child rearing and children’s empathy. Perceptual And Motor Skills, 72, 387-390.
• Tutarel Kışlak, Ş. ve Çabukça, F. (2002). Empati ve demografik değişkenlerin evlilik uyumu ile ilişkisi. Aile ve Toplum, 5(2), 1-7.
• Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla başetme yolları. Aile ve Toplum, 9(3), 99-108.
• Yalçın, H. (2013). Anne-çocuk iletişimi eğitiminin etkileri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 179-194.
• Yavuzer, H. (2005a). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi.
• Yavuzer, H. (2013). Ana-baba-çocuk. İstanbul: Remzi.
• Yıldız, A. (2012). Saldırganlık ve aile. H. Yavuzer (Ed.), Ana-baba okulu (s. 403-423) içinde. İstanbul: Remzi.
• Yılmaz, İ. ve Çimen, Z. (2008). Beden eğitimi öğretmen adaylarının iletişim beceri düzeyleri. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(3), 3-14.