İnternet (WEB) Tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Uygulamalarının Ortaöğretim Coğrafya Öğretiminde Kullanımı

Yıl 2020, Cilt: 40 Sayı: 3, 1051 - 1085, 29.11.2020

Mustafa Recep İrcan Neşe Duman

https://doi.org/10.17152/gefad.782037

Cited By: 1

Öz

İnsan ve mekân arasındaki ilişkileri dağılış (yayılma), ilişki kurma (karşılıklı ilgi/bağlantı), nedensellik (sebep-sonuç) gibi temel prensiplerle inceleyen coğrafya bilimi, multidisipliner özelliği sayesinde birçok değer, beceri ve kazanımın öğrencilere aktarılması açısından önemli bir yere sahiptir. Özellikle kendi coğrafyasının önemini bilip, sahip çıkabilen bilinçli nesillerin yetişmesi için de coğrafya eğitimi önemlidir. Ancak, coğrafyasına sahip çıkabilmenin ön koşulu, yaşadığı coğrafyanın potansiyelini bilen bireyler yetiştirmekten geçmektedir. Dünyanın küresel bir köye dönüştüğü ve özellikle 21.Yüzyılda artık küresel bir köy olmaktan çıkıp küresel haneye dönüştüğü bu çağda coğrafya öğretimindeki birtakım değer ve kazanımların çeşitli materyallerle öğrencilere kazandırılması çok önemlidir. Coğrafya öğretiminde kullanılacak materyaller, yaşanılan coğrafyanın öneminin daha iyi anlaşılmasına ve eğitimin kalitesinin arttırılmasına da katkı sağlayarak, öğrenmeyi eğlenceli ve kalıcı hale getirecektir. Bu çalışmada bulut bilişim altyapısına sahip bir web CBS uygulaması olan ArcGIS Online teknolojisi ele alınmıştır. ArcGIS Online uygulaması ile oluşturulan örnek Web uygulamaları ortaöğretim coğrafya dersi öğretim programında (CDÖP) yer alan beceri, değer ve kazanımlarla ilişkilendirilmiştir. CBS’nin coğrafya öğretiminde önemli kazanım ve başarılar sağlanması bu konuda hazırlanan çeşitli araştırmalarda da tespit edilmiştir. Bu durum web CBS’nin basit, kolay ve uygulanabilir altyapısıyla çok daha hızlı gerçekleşebilir. Web CBS’nin coğrafya öğretiminde kullanılmasıyla coğrafya dersi öğrencilerin ilgi ve merakını arttırıp daha zevkli hale gelerek analitik, eleştirel ve mekânsal düşünebilen bireylerin yetişmesine imkân tanıyarak, CDÖP’te belirtilen birçok beceri, değer ve kazanımların öğrencilere aktarılmasını da sağlayarak anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya Öğretimi, Web CBS, Bulut Bilişim, ArcGIS online

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2014). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Özel Eğitim, Danışmanlık, Araştırma Hizmetleri ve Yayın-Yazılım.
• Ağaçsapan, B. (2017). “Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) web uygulaması story map'in öğretim süreçlerinde kullanımı”. A. Yakıcı (Ed.). I. Uluslararası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Tam Metin Kitabı. 3-5 Kasım 2017, (ss. 282-289). Ankara: Resscongress.
• Aladağ, E. (2007). İlköğretim 7. Sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafi bilgi sistemleri kullanımının öğrencilerin akademik başarı ve derse karşı motivasyonlarına etkisi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Alaz, A. (2007). Coğrafya öğretiminde çoklu zekâ uygulamaları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Alibrandi, M. & Sarnoff, H. (2006). Using GIS to answer the ‘whys’ of ‘where’ in social studies. Social Education, 70(3): 138–143.
• Ardıç, B. ve Gökürk, M. (2009). Kullanılabilir uygulama programlama arayüzleri, 4. Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu, 8-10 Ekim 2009, (ss:91-97). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Artvinli, E. (2009). Coğrafya öğretmenlerinin coğrafi bilgi sistemleri (CBS)’ne ilişkin yaklaşımları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 40-57.
• Audet, R. & Ludwig, G. (2000). GIS in schools. Redlands, CA.: Esri Press.
• Ausubel, D. P. (1968). Educational psychology: A cognitive wiev. Holt. New York: Rinehart and Winston.
• Ayşan, A. İ., Yiğit, H. ve Yılmaz, G. (2011). “GIS applications in cloud computing platform and recent advances”, IEEE Proc. 5th International Conference on recent Advances in Space Technologies (RAST 2011), 9-11 June 2011, Istanbul, Turkey.
• Başarsoft, (2020). 18 Haziran 2020 tarihinde https://www.basarsoft.com.tr/cografi-bilgi-sistemleri-CBS nedir/, adresinden edinilmiştir.
• Başkent, (2020). 10 Haziran 2020 tarihinde https://www.baskent.edu.tr/~tkaracay/ etudio/ders/internet/html/htmlbasics/web.htm#:~:text=%C4%B0ngilizce'de%20World%20Wide%20Web,s%C3%B6zc%C3%BC%C4%9F%C3%BC%20ile%20de%20ifade%20edilir. adresinden edinilmiştir.
• Bhat, A. M., Shah, M. R. & Ahmad, B. (2011). Cloud computing: A solution to geographical ınformation systems (GIS), International Journal on Computer Science and Engineering, 3(2), 594-600.
• Bloom, B. S. (2012). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (Çev. Prof. Dr. Durmuş Ali Özçelik). Ankara: Pegem Akademi.
• Boğaziçi Üniversitesi, (2020). 02.07.2020 Tarihinde http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb/, adresinden edinilmiştir.
• Brunner, J. S. (1966). Toward a theory of instruction. New York: W. W. Norton.
• Brunner, J. S. (1977). The culture of education: A landmark in education theory. Cambridge: MA. Harvard University Press.
• Cin, M. ve Tabanlı, C. B. (2015). Nüfus konusunun öğretiminde CBS temelli materyal kullanımının akademik başarıya etkisi. Journal of Research in Education and Teaching. 4(1), 324-331.
• Coşkun, M. (2004). Coğrafya öğretiminde kubaşık (işbirliğiyle) öğrenme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 235-244.
• Crabb, K. D. (2001). Case study of geographic information system integration in A high school world geography classroom. Graduate Faculty of the University of Georgia, Ph.D. Thesis, Athens, Georgia.
• Demiralp, N. (2007). Coğrafya eğitiminde materyaller ve 2005 coğrafya dersi öğretim programı. Kastamonu Eğitim Dergisi,15(1), 373-384.
• Demirel, Ö (2003). Kuramdan uygulamaya: eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Dewey, J. (1972). Experience and education. New York: Collier Books.
• Doğanay, H. (1989). Coğrafya ve liselerimizde coğrafya öğretim programları. Coğrafya Araştırmaları, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu, 9(1), 7-24.
• Döker, M. F. ve Ocak, F. (2020). Web CBS uzaktan eğitimi, Türk Coğrafya Kurumu, 13-17 Mayıs 2020, Yayımlanmamış Ders Notu.
• Duman, N. ve İrcan, M. R. (2020). Karaköprü’deki okullara erişilebilirliğin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) tabanında analizi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 543-566.
• Esri, (2020a). 26.06.2020 Tarihinde https://www.esri.com.tr/tr-tr/cbs-nedir/genel-bakis, adresinden edinilmiştir.
• Esri, (2020b). 29.06.2020 Tarihinde https://storymaps-classic.arcgis.com/en/app-list/cascade/, adresinden edinilmiştir.
• Esri, (2020c). 05.07.2020 Tarihinde https://storymaps-classic.arcgis.com/en/app-list/, adresinden edinilmiştir.
• Esri, (2020d). 05.07.2020 Tarihinde https://storymaps-classic.arcgis.com/en/gallery/#s=30&md=story maps-apps:custom, adresinden edinilmiştir. Gardner, H. (1983). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.
• Gümüşçü, O. (2017). Coğrafya’ya davet: Tarihçe, Kavramlar, Yapı, Sistematik, Kaynaklar, Metod. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Huitt, W. (2003). A transactional model of the teaching /learning process. Educational psychology interactive. Valdosta, G.A: Valdosta State University.
• Karabağ, S. (2010). “Tarihsel süreçte coğrafya dersi öğretim programlarının gelişimi”. R. Özey ve S. İncekara (Ed.). Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Değişimler (s. 77-98). Ankara: Pegem Akademi.
• Kavzoğlu, T. ve Şahin, E. K. (2012). “Bulut bilişim teknolojisi ve bulut CBS uygulamaları”. IV. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu (UZAL-CBS 2012), 16-19 Ekim 2012. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Kaya, İ. (2010). “Değişen sosyal ve bilimsel bağlam ve coğrafya’nın sorumlulukları”, R. Özey ve S. İncekara (Ed.). Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Değişimler, (s. 189-197). Ankara: Pegem Akademi.
• Kocalar, A. O. ve Demirkaya, H. (2014). Coğrafya öğrenmek niçin önemlidir? Lise Öğrencilerinin Algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 32, 123-144.
• Koç, H. ve Aksoy, B. (2010). 2005 Coğrafya dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 17-52. Kawabata, M. (2010). Multidisciplinary cooperation in GIS education: A case study of us colleges and universities. Journal of Geography in Higher Education, 34 (4), 493-509.
• Liu, Y., Bui, E. N., Chang, C. H. & Lossman, H. G. (2010). PBL-GIS in secondary geography education: does ıt result in higher-order learning outcomes? Journal of Geography, 109 (4), 1-8.
• Livingstone, D. N. (1992). “A brief histoy of geography”. A. Rogers, H. Viles and A. Goudie (Ed.). The Students Companion to Geography (pp. 27-35), Basil Blackwell, Oxford.
• Longley, P. A., Goodchild, M. F., Maguire, D. J. & Rhind, D. W. (2001). Geographic information systems and science. Chichester: John Wiley & Sons.
• McClurg, P. & Buss, A. (2007). Professional development: teachers use of gıs to enhance student learning. Journal of geography, 106 (1), 79 – 87.
• McLuhan, M. (1964). Understanding media: The extensions of man. New York: McGraw-Hill
• MEB (2005). Coğrafya dersi öğretim programı. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2018). Coğrafya dersi öğretim programı. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. 10.06.2020 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336, adresinden edinilmiştir.
• MGM, (2020). 10 Temmuz 2020 tarihinde https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx, adresinden edinilmiştir.
• Ocak, G. (2010). Yapılandırmacı öğrenme uygulamalarına yönelik öğretmen tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (3), 835-857.
• Ocak, F. ve Ünsal, Ö. (2019). Ortaöğretim coğrafya öğretiminde web tabanlı coğrafi bilgi sistemi uygulamalarının kullanımı. II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK 2019), 03-05 Ekim 2019, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Öner, S. ve Aydın, F. (2014). Coğrafi bilgi sistemleri destekli eğitimin coğrafya dersindeki akademik başarı üzerindeki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(3), 179-196.
• Özçağlar, A. (2003). Coğrafyaya giriş-sistematik, kavramlar, yöntemler. Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık.
• Özgen, N. ve Oban Çakıcıoğlu, R. (2009). Coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) coğrafya eğitiminde kullanımı ve dersin hedeflere ulaşma düzeyine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10(1), 81-90.
• Özgüç, N. ve Tümertekin, E. (2014). Coğrafya geçmiş, kavramlar, coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Öztürk, M. (2007). “Coğrafya: gelişimi, içeriği, eğitimi”. S. Karabağ ve S.Şahin (Ed.). Kuram ve Uygulamada Coğrafya Eğitimi, (s. 1-52). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Özür-Karakaş, N. ve Duman, N. (2018). Otantik öğrenme etkinlikleri ile coğrafya öğretimi. A. Meydan (Ed.). International Geography Education Symposium, 8-10 Kasım 2018, (ss. 108-123). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Piaget, J. (1963). The origins of intelligence in children. New York: W. W. Norton and Company.
• Pitts, L. (2005). GIS ın high schools a case for teaching geography through technology. California State University, Unpublished MS Thesis, USA.
• Pngegg, (2020). 1 Temmuz 2020 tarihinde https://www.pngegg.com/, adresinden edinilmiştir.
• Saban, A. (2000). Öğrenme öğretme süreci: yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sasaki, M. (2008). GIS education at geographical departments in japanese universities in relation to the japan standard gıs core curriculum. International Research in Geographical and Environmental Education, 17(4), 298-301.
• Şeyihoğlu, A. ve Özgürbüz, İ. E. (2015). Coğrafya ders kitaplarındaki analojilerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(179), 163-179.
• Taş, H. İ. (2005). CBS eğitimi mi? O da ne? Ege Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 27–29 Nisan 2005, İzmir: Ege Üniversitesi.
• Taş, H. İ. ve Kızılçaoğlu, A. (2007). Coğrafya dersi öğretim programı 2005’e eleştirel yaklaşım. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 141-156.
• Taşlı, İ. (2000). Günümüz coğrafya öğretiminde öğrenci aktivitelerinin bilgi üretimine dönüştürülmesinde olgular, kavramlar ve genellemelerin sistematik kullanımının sağlanması. Milli Eğitim Eğitim-Kültür-Sanat Dergisi, 145, Ankara: Yayımlar Dairesi Başkanlığı Teknik Okullar. Erişim Tarihi:20.06.2020, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/145/tasli.htm
• TÜİK, (2020). 05.07.2020 Tarihinde http://www.tuik.gov.tr/Start.do, adresinden edinilmiştir.
• Turoğlu, H. (2006). Orta öğretim coğrafya müfredatında yapılandırmacı öğrenme. Türk Coğrafya Dergisi, 47, 147-156.
• Tümertekin, E. (2001). Beşerî coğrafya, cumhuriyet döneminde Türkiye’de bilim “sosyal bilimler-II”, Ankara: TÜBA Yayınları.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2014). Beşerî coğrafya: insan, kültür, mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Ünlü, M. ve Yıldırım, S. (2016). CBS ile oluşturulan tematik haritaların kullanımının öğrencilerin başarısına etkisinin değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (33), 77-95.
• Ünlü, M. ve Yıldırım, S. (2017). Coğrafya dersi öğretim programına bir coğrafi beceri önerisi: mekânsal düşünme becerisi, Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 13-20.
• Velte, A. T., Velte, T. J. & Elsenpeter, R. (2010). Cloud computing: a practical approach, San Francisco: McGraw-Hill.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological process. M.Cok, V. John-Steiner, S. Scribner ve E. Souberman (Ed.). Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• Vygotsky, L. (1994). The development of thinking and concept formation in adolescence. In R. van der Veer & J. Valsiner (Ed.), The Vygotsky reader (p.175-184). Oxford: Blackwell.
• Yalın, H. İ. (2002). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (1999). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yurdakul, B. (2015). Yapılandırmacılık. Ö. Demirel (Ed.) Eğitimde Yeni Yönelimler (s. 39-65). Ankara: Pegem Akademi.