Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları İle Kurumsal İtibar Algısı Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt 41, Sayı 3, 1869 - 1914, 30.12.2021

Mehmet ÖZDOĞRU Nezahat GÜÇLÜ

Öz

Bu araştırmada okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile kurumsal itibar arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma karma yöntem modellerinden “açımlayıcı sıralı desen”e göre tasarlanmıştır. Araştırmanın nicel boyutunun örneklemini ortaöğretim okullarında görev yapan 454 öğretmen ve 119 okul yöneticisi, nitel boyutunun çalışma grubunu ise 15 öğretmen ve 10 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada “Okul Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Davranışları Ölçeği" ile “Kurumsal İtibar Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunun verileri ise yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma sonucunda ortaöğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları algısı ile kurumsal itibar algısı arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişki olduğu, okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının okulların kurumsal itibarını arttırdığı bununla birlikte okul yöneticilerinin yeterli düzeyde öğretimsel liderlik davranışı gösteremedikleri, bu duruma da okul yöneticisinden ve diğer nedenlerden kaynaklı engellerin neden olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutundan elde edilen bulgulara göre okulların kurumsal itibarına katkı sunan okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları; öğretmeni destekleme ve geliştirme, öğretim sürecini geliştirme, program liderliği, okul kültürünü geliştirme ve iletişim faaliyetleri olmak üzere beş alt temada toplanmıştır. Okulların itibarının başarılı bir şekilde yönetilmesi için paydaşların okula yönelik itibar algıları periyodik aralıklarla ölçülmeli, veriye dayalı kararlar alınmalı ve kurumsal itibar konusunda okul yöneticilerine mesleki gelişim faaliyetleri düzenlenmelidir. Okulların itibarının yönetimi yalnız paydaşların okula dair algılarını yönetmek değil, bununla birlikte yönetimsel süreçlerin revize edilip geliştirilmesi gerekmektedir. Okul yöneticilerinin öğretim liderliğinin geliştirilmesi için öğretim liderliğinin önündeki engeller ortadan kaldırılmalı, okul yöneticilerinin üzerindeki bürokratik iş yükü azaltılmalı, okul yöneticiliğine atama ve seçim sürecine öğretimsel liderlik davranışları dâhil edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticisi, Öğretimsel liderlik, Kurumsal itibar, İtibar yönetimi

Kaynakça

• Altunay, E. (2017). Sınıf yönetiminde öğretmenlerin öğretimsel liderlik rolleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 19-44.
• Aktepe, V. & Buluç, B. (2014). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin öğretim liderliği özelliklerinin değerlendirilmesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,2(34), 227-247.
• Alessandri, S.W., Yang, S.-U. & Kinsey, D.F. (2006). An integrative approach to university visual identity and reputation. Corporate Reputation Review, 9(4), 258-270.
• Altunay, E. (2017). Sınıf yönetiminde öğretmenlerin öğretimsel liderlik rolleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 19-44.
• Argon, T. & Dilekçi, Ü. (2014). Öğretmenlerin, okul müdürlerinin yönetim tarzları ve kurumsal itibara yönelik algıları arasındaki ilişki. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 161-181.
• Argüden Y. (2003). İtibar yönetimi. İstanbul: Arge.
• Arslan, M. (2009). Yeni ilköğretim programının uygulanmasında ilköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, G. (2013). Türk eğitim sisteminin genel yapısı. A. Çiçek-Sağlam (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s.1-34). Ankara: Maya Akademi.
• Artantaş, E , Gürsoy, H . (2020). İşletmelerde kurumsal itibar, kurumsal itibarın yönetilmesi ve ölçülmesi: Bir araştırma . Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43) , 352-367.
• Balcı, A. (2011). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Bloom, M., A. (2018). Parent dissatisfaction in an online world: Parent and administrator perception of the influence of negative social media comments on school reputation. Doctoral Dissertation. Aurora University.
• Bursalıoğlu, Z. (1994). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
• Büyükdoğan, B. (2021). Liselerde öğretim liderliği Adyaman: İksad Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. Kılıç, A., Özcan, E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Chicken, C.J. (2002) Yönetim ve Girişimcilik, İstanbul: Epsilon.
• Creswell, J. W. & Clark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları, tasarımı ve yürütülmesi. (Y. Dede & S.B.Demir Çev.). Ankara: Anı.
• Çakır, T. (2009). Kurumsal itibarın oluşumunda liderliğin rolü. Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Çelik, V. (2013). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik, SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Davies G. & Chun R., (2009). The Leader’s role in managing reputation. Ed: J. Klewes ve R. Wreschniok. Reputation Capital (311-323). Berlin: Spinger-Verlag Heidelberg.
• Davies, G., Chun, R., Vinhas, R.& Stuart, O. (2003).Corporate reputation and competitiveness. New York: Routledge.
• Dörtok, A. (2004). Kurumsal itibarınızdan kaç sıfır atabilirsiniz? İstanbul: Rota.
• Dülger, G. & Acar, O., K., (2017). Özel okullarda kurumsal itibar algısı: Okul paydaşları üzerinde bir araştırma ve model önerisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(22), 259-277.
• Erdem, M, Aydin, I, Tasdan, M, Akin, U. (2011). Educational problems and solutions in Turkey: the views of district governors. Educational Management Administration & Leadership, 39(2), 242–256.
• Ergenç, E. (2010). Kurumsal itibar yönetiminde liderliğin rolü üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergün, M. (2017). İtibar yönetimi. S.Özdemir, N.Cemaloğlu (Ed.) Örgütsel davranış ve yönetimi içinde (s.149-174) Ankara: PegemA.
• Gotsi, M., & Wilson., A. (2001). Corporate reputation: seeking a definition. Corporate Communications, 6(1), 24–30.
• Grunig, S. D. (1997). Research, reputation and resources: The effect of research activity on perceptions of undergraduate education and institutional resource acquisition. The Journal of Higher Education, 68(1), 17-52.
• Gümüş, S., & Akcaoğlu, M. (2013). Instructional leadership in Turkish primary schools: An analysis of teachers’ perceptions and current policy. Educational Management Ad¬ministration & Leadership, 41(3), 289-302.
• Hallinger, P & Joseph M. (1987). Assesing and develophing principal instructıonal leadership. Educational Leadership, 45(1), 54-61.
• Hallinger, P. (2005). Instructional leadership and the school principal: A passing fancy that refuses to fade away. Leadership and Policy in Schools, 4(3), 221–239
• Helm S. (2007). The role of corporate reputation in determining investor satisfaction and loyalty. Corporate Reputation Review, (10), 22-37.
• Helvacı, M, & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2013). Educational administration: Theory, research, and practice (9 b.). New York, NY: The McGraw Hill Companies.
• Işık, H. (2003). From policy into practice: The effects of principal preparation programs on principal behavior. International Journal of Educational Reform, 12 (4), 260-274.
• Kadıbeşegil, S. (2018). İtibar yönetimi. (9.Baskı). İstanbul: Mediacat.
• Karaköse, T. (2006). Eğitim örgütlerindeki iç ve dış paydaşların kurumsal itibara ilişkin algılamaları. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Karaköse, T. (2007). Örgütlerde itibar yönetimi. Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi 11(1). 147-191.
• Kaya, G. (2008). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlere göre okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile karar verme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kış, A. & Konan, N. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşlerinin cinsiyetlerine göre meta-analizi Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(6) , 2129-2145.
• Kosunen, S. & Carrasco, A. (2014). Parental preferences in school choice: comparing reputational hierarchies of schools in Chile and Finland. Journal of Comparative and International Education,46(2),172-193.
• Koşar, S , & Buran, K., (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik bağlamında incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1232-1265.
• Kösterelioğlu, M. & Olukçu, E. (2019). Öğretimsel liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin ilişkisi. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 15(2), 31-45.
• Leithwood, K. (2016). Department-Head leadership for school improvement. Leadership and Policy in Schools, 15(2), 117-140.
• Leithwood, K., Patten, S., & Jantzi, D. (2010). Testing a conception of how school leaders¬hip influences student learning. Educational Administration Quarterly, 46(5), 671-706.
• May, H., & Supovitz, J. A. (2011). The scope of principal efforts to improve instruction. Edu¬cational Administration Quarterly, 47(2), 332-352.
• Merriam, S.B. (2015). Nitel araştırmalarda geçerlilik, güvenirlilik ve etik. S. Turan (Ed.), Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (E. Dinç, Çev.) içinde (s.29-33). Ankara: Nobel.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. California: Sage.
• Moonasamy, A., R., Naidoo, G.,M. & Rugbeer, H. (2019) Media’s role on the reputation of the Department of Basic Education in South Africa. Journal of Gender, Information and Development in Africa (JGIDA) 8(2), 119-138.
• Nicholson, A. (2016). What factors influence school choice, with particular reference to school reputation? Thesis. AngliaRuskinUniversity. İngiltere.
• Okur, M. E. & Akpınar, A. T. (2012). Liderin itibarının kurumsal itibar yönetimine etkisi. Mevzuat Dergisi, 15(174), 1-8.
• Özdemir, S. (2014). Türk eğitim sisteminin yapısı ve sorunları. S. Özdemir (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s.1-52). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, S. & Sezgin. F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3(2), 266- 282.
• Özden, Y. (2013). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem.
• Öztürk, N.K. (2016). Kurumsal itibar ve liderlik davranışlarının marka değerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pate, J. L., James, L., & Leech, D. (2005). Teacher leaders: A catalyst for instructional leadership. Online Submission. http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED491493.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Pitan, O. S., & Muller, C. (2019). University reputation and undergraduates’ self-perceived employability: mediating influence of experiential learning activities. Higher Education Research & Development, (21), 1269-1284.
• Roberts, P.W. & Dowling,G.,R. (1997). The value of a firm's corporate reputation: how reputation helps attain and sustain superior profitability, Corporate Reputation Review, 1(1), 75-79.
• Sarıer, Y. (2013). Eğitim kurumu müdürlerinin liderliği ile okul çıktıları arasındaki ilişkilerin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi. Doktora tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Sağır, M. & Memişoğlu, S. P. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerinde sorunla karşılaşma dereceleri ve karşılaştıkları sorunlar. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-56.
• Sipahioğlu, M. (2018). Erciyes üniversitesi paydaşlarının kurumsal itibara ilişkin algılarının incelenmesi. Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Smithe, M. S. (2007). Principals’ and teachers’ perception of principals’ ınstructional leadership. ProQuest, Saint Luis University. Brussels.
• Skallerud, K. (2011). School reputation and its relation to parents' satisfaction and loyalty. International Journal of Educational Management, 25(7), 671-686.
• Sung, M. ve Yang S. (2008). Toward the model of university image: The influence of brand personality, external prestige, and reputation. Journal of Public Relations Research, 20(4), 357–376.
• Suomi, K., Kuoppakangas, P., Hytti, U., Hampden-Turner, C., & Kangaslahti, J. (2014). Focusing on dilemmas challenging reputation management in higher education. International Journal of Educational Management, 28(4), 461-478.
• Şişman, M. (2016). Şişman© Öğretim liderliği davranışları ölçeği: Geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375-400. doi: 10.14527/kuey.2016.015
• Şişman, M. (2018). Öğretim liderliği. Ankara: Pegema Yayınları
• Tanrıöğen, Z. M. (2013). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik tarzlarının örgüt kültürü ile ilişkisi. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Vidaver-Cohen, D. (2007). Reputation beyond the Rankings: A conceptual framework for business school research. Corporate Reputation Review, 10(4), 278-304.
• Westcott, S.W. (2013). Corporate reputation and the discipline of visual communication. Craig E. Carroll (Ed.) The handbook of communication and corporate reputation içinde (s.130-140), West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, H. (2017). Okul müdürlerinin itibarını etkileyen bileşenlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Yılmaz, E. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri ile etkili okul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.