Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitsel Tanılama ve Değerlendirme Sürecinde İş Birliği: Aile Deneyimleri

Yıl 2022, Cilt: 42 Sayı: 3, 2663 - 2693, 30.12.2022

Eylem Dayı Safa Ataman Barış Kösretaş

https://doi.org/10.17152/gefad.1150770

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, rehberlik araştırma merkezlerinde (RAM) özel gereksinimli bireylerin eğitsel değerlendirme süreçleriyle ilgili ailelerin deneyimler ve iş birliği düzeylerini inceleyen nitel bir çalışmadır. Çalışmaya, Türkiye’de eğitsel tanılama, değerlendirme ve yerleştirme süreci içerisinde RAM tarafından değerlendirilen 22 özel gereksinimli bireyin ailesi katılmıştır. Özel eğitim değerlendirme sürecinde ailelerle iş birliği yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle sorgulanmıştır. Ailelerden alınan deneyimler dört tema altında toplanmıştır. Aileler deneyimlerini, sonuçların paylaşılması, yıllık değerlendirme süreci ve iş birliğine yönelik öneriler ile bulgular çalışma kapsamında sunulmuştur. Sonuçlarda, eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde ailelerin olumlu ve olumsuz deneyimleri olduğu, iş birliği ile ilgili yaşanılan sınırlılıklar, beklentileri olduğu, süreçle ilgili hak ve sorumlulukları konusunda bilgi sahibi olmadıkları şeklinde deneyimler ifade edilmiştir. Yine aile deneyimlerinden RAM’lar arasında farklı uygulamalar olduğu, ailelerle iş birliğinin ve aile katılımın istenen düzeyde olmadığı, eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde çeşitli düzenlemelerin yapılması ile ilgili beklentileri olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitsel tanılama, Eğitsel değerlendirme, Aile, İş birliği, Educational diagnosis, Educational assessment, Family, Collaboration

Collaboration in The Educational Diagnosis and Assessment Process of Individuals With Special Needs: Family Experiences

Öz

The aim of the current study is to examine collaboration and experiences with families in the Guidance and Research Center (GRC) ducational diagnosis and assessment process of individuals with special needs. 22 families participated in the study who have gone to an educational diagnosis and assessment at the GRC at least once. The current study was carried out with a semi-structured interview. The results are presented in relation to the aims of the study under four central themes: families' experiences with the educational assessment process, experiences of the families on sharing the educational assessment results, contribution/opinions of families in the annual assessment process, and suggestions for collaboration with families in the educational assessment process. The result of the current study indicate that the majority of the participants have both positive and negative experiences, limitations and expectations about collaboration, and do not know their rights in educational diagnosis and assessment process. Majority of the participants expressed their expectations from GRCs which are that the assessment period is not enough and there is a need for regulation on educational diagnosis and assessment.

Anahtar Kelimeler

Educational diagnosis, Educational assessment, Family, Collaboration

Kaynakça

• Addi-Raccah, A., & Grinshtain, Y. (2021). Teachers’ professionalism and relations with parents: teachers’ and parents’ views. Research Papers in Education, 37(6), 1142-1164. https://doi.org/10.1080/02671522.2021.1931949
• Aksoy, V., & Şafak, P. (2020). 573 Sayılı KHK’dan günümüze özel eğitimde eğitsel tanılama ve değerlendirme: Neredeyiz, nereye gitmeliyiz?. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 2(1), 47-67. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2020.0108
• Avcıoğlu, H. (2012). Rehberlik ve araştırma merkez (RAM) müdürlerinin tanılama, yerleştirme-izleme, bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) geliştirme ve kaynaştırma uygulamasında karşılaşılan sorunlara ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2009-2031.
• Avcıoğlu, H. (2017). Özel gereksinimi olan bireylerin değerlendirilmesi. (6.Baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Brookhart, S. M., & Nitko, A. J. (2015). Educational assesment of students (7th ed.). Boston: Pearson.
• Cavkaytar A. (2021) Toplum ve Aile. Cavkaytar, A. (Ed.), Özel Eğitimde Aile Eğitimi(s. 1-20) içinde. Ankara: Vize Akademik.
• Cavkaytar, A. (2007). Turkish Parents as Teachers: Teaching Parents How to Teach Self-care and Domestic Skills to Their Children with Mental Retardation. Education and Training in Developmental Disabilities, 42(1), 85–93. http://www.jstor.org/stable/23880141
• Çakmak, Ö. Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 1-18. DOI: 10.11616/AbantSbe.256
• Çakmak, Z. (2017). Rehberlik ve araştırma merkezi personelinin öğrenme güçlüğü olan bireylerin değerlendirilme süreçlerine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Diken, H. I., Bayhan, P., Turan, F., Sipal, F. R., Sucuoglu, B., Ceber-Bakkaloglu, H., Kerem Gunel, M., & Kaya Kara, O. (2012). Early childhood intervention and early childhood special education in Turkey within the scope of the developmental system approach. Infants & Young Children, 25(4), 346–353. https://doi.org/10.1097/IYC.0b013e318268541d
• Fox, N. (2009). Using interviews in a research project. The NIHR RDS for the East Midlands/Yorkshire & the Humber, 26.
• Friend, M, P, & Cook, L. (2013). Interactions: Collaboration skills for school professionals.7th edition. London: Pearson.
• Friend, M., P. (2021). Interactions: Collaboration skills for school professionals. 9th edition. New Jersey: Pearson.
• Goldman, S. E., & Burke, M. M. (2017). The effectiveness of interventions to increase parent involvement in special education: A systematic literature review and meta-analysis. Exceptionality, 25(2), 97–115. https://doi.org/10.1080/09362835.2016.1196444
• Grygas Coogle, C., Guerette, A. R., & Hanline, M. F. (2013). Early intervention experiences of families of children with an autism spectrum disorder: A qualitative pilot study. Early Childhood Research & Practice, 15(1). 97–115. Erişim Adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1016155.pdf
• Hammond, H., & Ingalls, L. (2017). Let's get parents ready for their initial IEP meeting. Journal of the American Academy of Special Education Professionals, 31, 43. Erişim Adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1164505.pdf
• Kamen Akkoyun, A. (2007). Rehberlik ve araştırma merkezi müdürlüğü personelinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Karaaslan, Ö., & Karaaslan, D., (2019). Erken çocukluk özel eğitiminde ekip çalışması ve ekip modelleri. Y. Fazlıoğlu, H. Şengül Erdem (Ed.). Özel Gereksinimli Çocuklar Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitim (s. 395-429) içinde. Ankara: Vize Akademi Yayıncılık.
• Karasu, N. (2014). Guidance and research centers of Turkey: from the perspective of parents, European Journal of Special Needs Education, 29(3), 358-369. https://doi.org/10.1080/08856257.2014.909176
• Kargın, T. (2007). Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(01), 1-15. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000103
• Keçeli-Kaysılı, B. (2008). Akademik başarının arttırılmasında aile katılımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(01), 69-83. DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000115
• Kellems, R. O., Springer, B., Wilkins, M. K., & Anderson, C. (2016). Collaboration in transition assessment: School psychologists and special educators working together to improve outcomes for students with disabilities. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 60(3), 215-221. https://doi.org/10.1080/1045988X.2015.1075465
• Kırbıyık, M. E. (2011). Özel eğitim değerlendirme kurulunda görevli rehber öğretmenlerin eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecine ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Uşak.
• Lebeer, J., Birta-Székely, N., Demeter, K., Bohács, K., Candeias, A. A., Sønnesyn, G., Partanen, P., & Dawson, L. (2012). Re-assessing the current assessment practice of children with special education needs in Europe. School Psychology International, 33(1), 69–92. https://doi.org/10.1177/0143034311409975
• Maraklı, Ö. (2016). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan özel eğitim öğretmenlerinin eğitsel değerlendirme ve yerleştirmeye bağlı olarak kullanılan modül programlarının uygulanması hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Mawene, D., & Bal, A. (2018). Factors influencing parents' selection of schools for children with disabilities: A systematic review of the literature. International Journal of Special Education, 33(2), 313-329. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1185614.pdf
• McLeskey, J., Barringer, M., Billingsley, B., Brownell, M., Jackson, D., Kennedy, M., Ziegler, D. (2017). High leverage practices in special education: Council for Exceptional Children & CEEDAR Center. Erişim Adresi: http://ceedar.education.ufl.edu/portfolio/ccsc-2017-high-leverage-practices/
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2019). Nitel veri analizi. (Çev. Ed. Sadegül Akbaba Altun ve Ali Ersoy). Ankara: Pegem Akademi. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2011). Özel Eğitim Okullarında Aile Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. Ankara Erişim Adresi: https://www.meb.gov.tr/earged/earged/Ozel_eg_alan_aile_eg_hizm_etki_deg.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf. adresinden edinilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2020). Rehberlik ve araştırma merkezi yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/31230315_RAM_YONER GESY.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/mevzuat/Ozel_Egitim_Hizmetleri_Yonetmeligi_son.pdf adresinden 29.10.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2021). 31152 Sayılı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200611-1.htm adresinden 29.10.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Özak, H., Vural, M., & Avcıoğlu, H. (2008). Rehberlik ve araştırma merkezi müdürlerinin gönderme, tanılama, yerleştirme, izleme ve değerlendirmeye ilişkin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8(1), 189-206. Erişim Adresi:https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1492/18048
• Özyürek, M. (2008). Nitelikli öğretmen yetiştirmede sorunlar ve çözümler: Özel eğitim örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 189-226. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26112/275107
• Pierangelo, R., & Giuliani, G. (2008). Understanding assessment in the special education process. Thousand Oaks, California: Cornwin Press.
• Salvia, J., Ysseldyke, J., & Bolt, S. (2009). Assessment in special and inclusive education. Eleventh Edition, Wadswoth Cengage Learning.
• Sönmez-Kartal, M. (2021). Aile Bireylerinin Katılımı. Cavkaytar, A. (Ed.), Özel Eğitimde Aile Eğitimi (s. 129-153) içinde. Ankara: Vize Akademik.
• Tavil, Z. Y. (2005). Davranış denetimi aile eğitim programının annelerin davranışsal işlem süreçlerini kazanmalarına etkisi (doğrudan öğretim yaklaşımı ile sunulan) (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tiryakioğlu, Ö., & Avcıoğlu, H. (2013). Rehberlik ve araştırma merkezi müdürlerinin özel eğitim bölümünün sorunlarını algılamaları. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling (TIJSEG), 2(1),1300-7432.
• UNESCO. (1994). The Salamanca Statement and Framework for Action on Special Needs Education. Salamanca, Spain: World Conference on Special Needs Education: Access and Quality.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Yılmaz, Y. (2016). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde tanı, değerlendirme ve izleme süreçlerinin incelenmesi: İşitme kayıplı çocuklar örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yurtsever, Ş. (2013). Eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde görev alan rehberlik ve araştırma merkezi personelinin karşılaştığı sorunların belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitü, İstanbul.
• Yürekli, M. (2021). Rehberlik ve araştırma merkezinde çalışan öğretmenlerin ağır ve çoklu yetersizliği olan bireylerin eğitsel değerlendirme ve tanılama süreçlerine ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.