Özel Yetenekli Öğrencilere ve Eğitimlerine Yönelik Ebeveyn Algıları*

Yıl 2023, Cilt: 43 Sayı: 1, 475 - 496, 28.04.2023

Furkan ŞİMŞEK Murat ŞAHİN

https://doi.org/10.17152/gefad.1187856

Öz

Bu araştırmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı Bilim ve Sanat Merkezlerinde özel eğitim hizmetleri çerçevesinde eğitim ve öğretim hizmeti alan özel yetenekli öğrenci velilerinin özel yetenekli öğrencilere ve eğitimlerine yönelik algılarının incelenmesi için yapılan bir fenomenoloji çalışmasıdır. Araştırma nitel araştırma yöntemi şeklinde desenlenmiştir. Literatürdeki düşünceler ortaya konularak velilerin algılarının ne yönde olduğu değerlendirilmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Bulgular betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. İstanbul ilindeki Ataşehir, Kartal ve Maltepe ilçeleri Bilim ve Sanat Merkezlerinde özel eğitim hizmeti alan öğrenci velilerinden 18’i araştırma grubunu oluşturmuştur. Araştırma sonucuna göre elde edilen bulgular değerlendirildiğinde velilerin özel yetenekli öğrencilere ve eğitimlerine yönelik algılarının literatürdeki düşünceler ile uyumlu olmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yetenek, Özel yetenek, Eğitim algıları

The Perceptions of Parents Towards Gifted Students and Their Education

Öz

The aim of this research is a phenomenology study examining the perceptions of parents of gifted students who receive education and training services within the framework of special education services in Science and Art Centers affiliated to the General Directorate of Special Education and Guidance Services of the Ministry of National Education towards gifted students and their education. The research was designed as a qualitative research method. By presenting the ideas in the literature, the perceptions of the parents were evaluated. Data were collected using a semi-structured interview form. Results were analyzed using descriptive analysis and content analysis. 18 of the parents of students who received special education services in the Science and Art Centers in Atasehir, Kartal and Maltepe districts in Istanbul formed the research group. When the findings obtained according to the research results are evaluated, it is seen that the perceptions of parents towards gifted students and their education are not compatible with the thoughts in the literature.

Anahtar Kelimeler

Talent, Special talent, Education perceptions

Kaynakça

• Altun, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik İhtiyaçları, psikolojik danışma yaşantıları ve rehberlik öğretmenlerin üstün yeteneklilerle ilgili yeterlik düzeyleri, (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Trabzon
• Aronson, E., Wilson, T. D., & Akert, R. M. (2012). Sosyal psikoloji. Okhan Gündüz (çev.). İstanbul: Kaknüs
• Ataman, A. (2007). Üstün zekalılar ve üstün yetenekliler. Eripek S. (Ed.), Özel Eğitim içinden (172-194). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
• Ataman, A. (ed.). (2009). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş (7. Baskı). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Creswell, J. W. (2013). Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir (çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çitil, M. (2016). Üstün yetenekli öğrencilere sunulan olumlu davranışsal destek temelli problem davranışları önleyici sınıf yönetimi uygulamaları: Eylem araştırması, (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Çitil, M. (2017). Türkiye’de özel eğitim: Tarihsel yasal ve politik gelişmeler. Ankara: Vize Yayıncılık
• Çitil, M. (2018). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitim politikalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, Üstün-Özel Yeteneklilerin Eğitimi, 143-172. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/40518/480017
• Çitil, M., & Ataman, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 185-231. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/36713/328023
• Çitil, M. (2020). Geçmişten günümüze Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitimi: Prof. Dr. Ayşegül Ataman ile görüşme. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 5(10), 511-524 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cm/issue/59377/851994
• Çitil, M. (2020). Özel eğitim alanının kavramsal, tarihsel ve yasal temelleri. Sak U. ve Toraman S. (Ed.), Türkiye’de Özel Eğitim Hizmetleri içinden (11-45). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
• Çitil, M. (2020). Özel yeteneklilerin özellikleri ve gelişimleri. Ataman A. ve Özmen E.R. (Ed.), Öğrenme Güçlüğü ve Özel Yetenek içinden (159-186). Ankara: Vize Akademik Yayıncılık
• Çocuk Vakfı (2004). Üstün yetenekli çocuklar durum tespit komisyonu ön raporu. İstanbul. Erişim: https://www.cocukvakfi.org.tr/wp-content/uploads/2021/01/17k.pdf
• Enç, M. (1979). Üstün beyin gücü. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları
• Enç, M. (2004) “Enderun”, 1.Üstün yetenekli çocuklar kongresi seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Enç, M. (2005). Üstün beyin gücü. (İkinci Baskı) Ankara: Gündüz Yayınları
• Erdem, Ş. (2019). Üstün yeteneklilerin iyi oluşunda bilgelik, değerler ve benlik kavramının rolü, (Yayınlanmamış doktora tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat
• Gardner, H. (1999). Çoklu zekâ: Görüşmeler ve makaleler, Vickers C.J. (Ed.), Tüzel, M. (Çev.), İstanbul: Enka Okulları
• Gardner, H. (2004). Zihin çerçeveleri çoklu zeka kuramı, Kılıç, E. (çev.). İstanbul: AlfaYayınları
• Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders. Harun Tepe (çev.), Ankara: Bilim ve Sanat.
• Kabapınar, Y. (2012). Kurumdan uygulamaya hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1998). Yeni insan ve insanlar (Human and humans). İstanbul: Evrim Kitabevi
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2013). Günümüzde insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Kitabevi
• Kılıç, O., & Çitil, M. (ed.). (2019). Özel yetenekli öğrencim var. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
• Krech, D., & Crutchfield, R. S. (2007). Sosyal psikoloji. Erol Güngör (çev.). İstanbul: Ötüken Yayınları
• Marland, S. P., Jr. (1972). Education of the gifted and talented: Report to the congress of the united states by the U.S. commissioner of education and background papers submitted to the U.S. office of education. Washington, DC: U.S. Government Printing Office
• Merleau-Ponty, M. (2006). Algının önceliği, Yusuf Yıldırım (çev.). İstanbul: Kabalcı
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Bilim ve sanat merkezleri öğrenci tanılama ve yerleştirme kılavuzu 2019-2020. Erişim: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_11/15173608_TanYlama_KYlavuzu__YeYitek_Ekli_2.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Milli eğitim istatistikleri örgüm eğitim. Erişim: https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/10141326_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2020_2021.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Özel yeteneklilerin geliştirilmesi daire başkanlığı görevleri. Erişim: http://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-yeteneklerin-gelistirilmesi-grup-baskanligi/icerik/111
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). 2020 Yılı bilgilendirme raporu. Erişim: http://www.meb.gov.tr/
• Myers, D. G. (2015). Sosyal psikoloji. Serap Akfırat (çev.), Ankara: Nobel
• Neuman L. W. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar (1-2 Cilt). Sedef Özge (çev.), İstanbul: Yayın Odası.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2019). Strength through diversity. Access: https://www.oecd.org/education/strength-through-diversity/Sixth-Policy-Forum-Proceedings.pdf
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2020). Mapping policy approaches and practices for the inclusion of students with Special education needs. Access: https://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=EDU/WKP(2020)15&docLanguage=En
• Özbay, Y. (2019). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2018). Resmi Gazete: 07.07.2018, sayı: 30471. Erişim: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Princeton Independent School District (2017). Gifted and talented handbook. Access: https://www.princetonisd.net/cms/lib/TX01001410/Centricity/Domain/21/Gifted%20and%20Talented%20Handbook%202017.pdf
• Selçuk, Z., Kayılı H., & Okut, L. (2004). Çoklu zeka uygulamaları. Ankara: Nobel Yayın
• State Department of Education Oklahoma (2014). Annual report on gifted and talented education. Access: https://sde.ok.gov/sites/ok.gov.sde/files/documents/files/Annual%20Report%20GT14.pdf
• Sternberg, R. J. (2004). Introduction to Definitions and Conceptions of Giftedness. R. J. Sternberg (Ed.). Definitions and concepitions of giftedness. California: Corwin Press, xxiii-xxv
• Suğur, S. (ed.). (2018). Modern sosyoloji tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
• Şahin, M. (2019). Kurum bakımı altındaki çocuklarda değer oluşumu: Ankara çocuk evleri örneği, (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Şıklar, E., & Özdemir, A. (ed.). (2019). İstatistik II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
• Şimşek, A. (ed.). (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Şirin, A. (2018). Görsel sanatlar alanında üstün (Özel) yetenekli çocukların tanılanmasında kullanılacak kriterlerin uzman görüşleriyle belirlenmesi, (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları
• Tezcan, M. (1993). Eğitim sosyolojisinde çağdaş kuramlar ve Türkiye. Ankara: Ankara Üniversitesi
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2012). Üstün yetenekli çocukların keşfi, eğitimleriyle ilgili sorunların tespiti ve ülkemizin gelişimine katkı sağlayacak etkin istihdamlarının sağlanması amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu raporu. Erişim: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/bitstream/handle/11543/129/ss427.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe sözlük cilt 1. Ankara:TDK
• Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe sözlük cilt 2. Ankara:TDK
• Webb, J. T., Gore, J. L., & Amend, E. R. (2007). A parent's guide to gifted children. Great Potential Press, Inc..
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi